Mostrando las entradas para la consulta textos antiguos ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta textos antiguos ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas

martes, 17 de marzo de 2020

XXVII. Perg. n. 586. Alfon. I. Mayo 1191.

XXVII. 

Perg. n. 586. Alfon. I. Mayo 1191.

Notum sit cunctis quod ego
Ildefonsus Dei gracia rex Aragonensis comes Barchinonensis marchio Provincie bono animo et gratuita voluntate confirmo dono et concedo vobis Berengario de Villafrancha Petro de Villafrancha Dalmacio de Cayneles et Vidyano de Zarafegera villam que dicitur Villafrancha sitam in Penitensi (Vilafranca del Penedès o Penedés o Panadés) cum omnibus etiam habitatoribus suis presentibus et futuris ut per me habeatis et teneatis. Confirmo vobis item et dono illas duodecim modiatas que sunt in circuito ville ad vestrum alodium proprium perpetuo possidendum sicut hodie habetis et tenetis et sicut melius patres vestri condam habuerunt et tenuerunt ex donacione domini comitis felicis memorie mei videlicet genitoris. Item concedo vobis et laudo omnia stachamenta ejusdem ville tam in villa quam in merchato quam eciam in fira: ea tamen condicione quod unus semper ex vobis ad accipienda estachamenta per vices constituti prout inter vos conveneritis et posueritis juret corporaliter bajulo meo super evangeliis Domini ut et fidelis sit inde michi et fideliter donet terciam partem de proventibus et exitibus justiciarum et estachamentorum bajulo meo. Alias autem duas partes vobis concedo. Sic igitur bajulus meus non expectabitur umquam in estachamentis accipiendis neque in terminandis causis placitorum. Concedo rursum vobis duas partes in omnibus stabilimentis tam in tota villa quam in merchato quam in ipsa fira retenta quoque michi tercia parte alia: sed in ipso macello retineo michi in omnibus septimane diebus et fire et mercati medietatem vobis similiter alia medietate concessa salvo inquam per totum quod supradictum est de stabilimentis. In omnibus vero leudis aliisque exitibus mercati et fire michi duas partes retineo vos autem terciam partem habeatis salva quidem per totum quartam partem mercati Barchinonensis ecclesie et episcopi servato nichilominus quod supradictum est de estachamentis et stabilimentis. Item concedo vobis in dominicatura ut singuli singulas habeatis botycas in illis videlicet quas jam hodie habetis et possidetis: in aliis autem butiges omnibus retineo michi medietatem aliamque medietatem hominibus ejusdem ville ut per vos tamen habeant concedo et dono. De aliis etiam censibus honoris qui fuit Bertrandi de Castelleto qui et nunc apopulatus est ad villam retineo michi medietatem concessa medietate alia soli Petro de Villa-francha et suis qui jam pridie eundem honorem ab eodem Bertrando adquisivit pro quo honore ego postea dedi alium honorem in excambium servato item ordine estachamentorum in habitantibus in eodem honore hominibus qui fuit Bertrandi quemadmodum et supradictum est et sic de ceteris estachamentis ville ad opus vestri salvisque inter me et vos proventibus placitorum et justiciarum nec non et stabilimentis omnibus et eximentis eo modo quo et suprascriptum est. In illa vero compra alterius honoris quem vos emistis infra villam retineo michi de censu inde exeunte terciam partem vobis autem duas partes concedo: in omnibus autem censibus ville aliis et redditibus tabularum et operatoriorum vobis duas partes concedo et michi retineo terciam partem: in hominibus vero dominicaturarum quas patres vestri ut dicitis retinuerunt sibi causa appellacionis habeatis hoc ibi quod vel fide testium vel declaratione instrumentorum monstrare potueritis sin autem fiat sicut et de ceteris hominibus ville. In illis ferregenalibus qui sunt inter modiatas et villam et in omni melioramento quod ibi fiet michi tres partes retineo vobis autem quartam partem concedo salvis estachamentis et stabilimentis eo modo quo supra. In exorchiis cuguciis et homicidiis duas partes ego vos autem terciam partem habeatis: ostes autem et cavalchatas et chestias michi totum retineo ita quod vos nichil ibi habeatis. In furnis autem ville quos primum vobis concedo et dono quoquetur (se lee qnoquetur, coucedo, las u y las n a veces se confunden en textos antiguos) panis meus et regine absque puga cum ibi fuerimus et panis eciam baronum nostrorum nobis absentibus cum de proprio nostro comederint set et bajuli nostri coquent similiter cotidie et semper panem suum unus post alium illorum nec vobis unquam directum firmabunt dum tamen bajuli extiterint bajulie mee. Item concedo Berengario de Villafrancha et Petro de Villafrancha suisque unam jovam semel in anno in hominibus ejusdem ville et retineo michi aliam. Hec autem omnia habebitis vos et projenies vestra et posteritas perpetuo cum introitibus et exitibus suis ad fidelitatem meam meorumque successorum et facietis inde michi et meis inter vos omnes IIII videlicet parcionarios sive participes ost de uno milite solo et erit semper in vestra eleccione an unus ex vobis an alius extraneus miles per vos vadat et faciat michi illam ost nec licebit michi aut vobis nostrisque emere vel adquirere de honoribus predictorum hominum absque volvntate ambarum parcium: in his autem omnibus volumus esse salvum jus et donativum ecclesie ejusdem ville et nominatim quandam botigam et tabulam et ferregenalem et furnum de calce atque locum et solum ipsius furni perpetuo sicut hodie habet eadem ecclessia et clericus: atque omne aliud jus et racionem quod habeat eadem ecclesia ubique locorum ibidem laudamus et confirmamus et nominatim scribaniam ejusdem ville quam ei jam dudum assignavimus et instrumento cum signo nostro corroboravimus. Actum est hoc apud Ilerdam mense madii millessimo centessimo LXXXXI. - Signum + Ildefonsi regis Aragonis comitis Barchinone marchionis Provincie. - + Berengarius Terrachone archiepiscopus. - Sig+num Guillelmi de Zagranada. - Sig+num Otonis de Insula. - Sig+num Petri de Bassia. - Petrus Ausonensis sacrista. - Ego Guillelmus (Guillelmns) de Bassia notarius domini regis scripsi hanc cartam et feci hoc sig+num.


domingo, 28 de abril de 2019

EL PRIMER ALMOGÁVAR ARAGONÉS


2. RECONQUISTA Y REPOBLACIÓN

2.1. RECONQUISTA

2.13. EL PRIMER ALMOGÁVAR ARAGONÉS (SIGLO VIII. RIGUALA)

Apenas hacía ocho años que los musulmanes se habían apoderado del valle del Ebro, pues discurría el año 721, cuando una banda incontrolada, a cuyo frente estaba el terrible Ben-Awarre, tenía atemorizados a los cristianos de Ribagorza.
Un atardecer, cuando Fortuño de Vizcarra —que había cazado tres jabalíes para reponer su despensa— se preparaba para pasar la noche en el monte, divisó una gran humareda en Riguala, donde vivían y le esperaban su esposa Gisberta y su hijo Martín. Temeroso por ellos, dejó a buen recaudo las piezas e hizo corriendo al galope el largo camino que le separaba de su pueblo, que había sido incendiado y saqueado por los hombres de Ben-Awarre. 
Como pudo, llegó a su casa. Gisberta y Martín, fundidos en un abrazo, temían morir en cualquier instante. Los sacó como pudo Fortuño de Riguala para llevarlos a Roda de Isábena, donde la situación era, asimismo, dantesca. Dejó a su mujer e hijo en la iglesia, lugar en el que se habían refugiado los cristianos, y corrió a buscar a su madre y hermana que vivían allí.
Apenado por la muerte de su madre, regresó a la iglesia, donde ya no quedaba nadie. Preguntó a un vecino y supo por él que a Gisberta la llevaban a rastras, calle abajo, dos moros. Corrió desesperado y, al doblar una esquina, tropezó con el cadáver de uno de ellos, y, un poco más lejos, con el cuerpo de Gisberta, herida de muerte y delirando. Enloquecida y exhausta, la esposa de Fortuño amenazaba con matar con su propio alfanje al otro moro que había despeñado a su hijo. Sin fuerzas, Gisberta murió en brazos de su marido.
Ante los infortunios provocados por Ben-Awarre, sin que las autoridades musulmanas acertaran a poner fin, Fortuño de Vizcarra tomó una firme determinación y, antes de que finalizara tan aciaga noche, desapareció. Desde entonces, unido a otros cristianos de la comarca, haciendo de las sierras de Sil y de Olsón su bastión, no cejó en atacar y saquear a cuantos viajeros y caminantes moros se atrevían a recorrer sus caminos.
Contó con el apoyo de los cristianos mozárabes, y nadie pudo apresarle. Los moros, al referirse a él, le llamaban el «almogávar», el primero que en Aragón se lanzó al monte para luchar, cual guerrillero, contra los invasores.
[Andolz, Rafael, «Leyendas del Altoaragón. El primer almogábar», 4 Esquinas (nov. 1989), 44-45.]

Ben-Awarre, Benabarre, Benavarri
Benabarre (Huesca)


https://es.wikipedia.org/wiki/Rafael_Andolz_Canela

http://www.benabarre.es/


https://es.wikipedia.org/wiki/Benabarre , Benavarri en catalán ribagorzano
JA JA JA, la wikipedia es una risa. 
Es la capital histórico-cultural de la comarca y la antigua capital del
condado de Ribagorza (Ripacurtia).
Forma parte de La Franja oriental (la franja del meu cul) de
municipios aragoneses en los que se habla catalán.
En algunos textos antiguos aparece como Benabarri



Osca, aragonés medieval, Pedro II


Es una población muy antigua, probablemente la "Bargidum" o "Bargusia" de los romanos y se dice que fue adjudicada a los árabes tomando el nombre de su primer señor Aben Avarre. En 1058 fue conquistada a la Taifa de Zaragoza por Armengol III con el soporte de Ramón Berenguer I y Arnau Mir de Tost.

Fue la capital del Condado de Ribagorza hasta que en la Guerra de la Independencia las tropas francesas de Napoleón decidieron hacer de Graus la capital de la región, a modo de represalia contra los habitantes de Benabarre. Después de esto, Benabarre dejó de ser la capital administrativa pero sigue siendo el centro cultural de la Ribagorza. Durante la primera guerra carlista (1833-1840) fue una de las poblaciones que más sufrió de las de la provincia de Huesca.

Núcleos de población del municipio


Aler. Término agregado a Benabarre antes de 1930. Situado a 669 metros de altitud y en la cuenca del Río Ésera. 16​ Al noroeste del lugar se encuentra la ermita de Nuestra Señora de las Ventosas.
Antenza. Situado en la margen izquierda del Río Cajigar. Pertenece a Benabarre desde 1974. El castillo del pueblo fue el origen de la Baronía de Antenza.18​
Benabarre (capital del municipio).(Sus calles mantienen una estructura medieval). Situado a 1 km al norte se encuentra el antiguo monasterio dominicano de Nuestra Señora de Linares.
Caladrones. Está situado en una colina en la margen izquierda del Río Guart. Del antiguo Castillo de Caladrones sólo queda la torre. En 1974, el término municipal de Caladrones junto con sus pueblos: Caladrones, Ciscar i Antenza, se anexó al de Benabarre.
Castilló del Pla. Situado al pie de la Sierra de la Corrodella, a 762 metres d'altitud. Antiguamente formaba parte del municipio de Pilzán.
Ciscar. Situado a 591 metros de altitud en la margen derecha del Río Cajigar.
Estaña. Está situado a 716 metros de altitud en la sierra que separa el Río Guart i las aguas de la Sosa (Río Cinca).
Pilzán. A 905 metros de altitud sobre el nivel del mar. Hasta 1972 fue un municipio independiente. Les entidades de población que comprendía el término eran: Estaña, Castilló del Pla, los despoblados de Penavera i Cabestany, i la quadra d'Andolfa.
Purroy de la Solana. Situado encima del barranc del Molí. Término independiente hasta 1974.27​ El municipio comprendía la ermita de Nuestra Señora del Pla.​

  1.  Consejo General de Procuradores de España
  2.  Gobierno de Aragón. «Zonas altimétricas por rangos en Aragón y España, y altitud de los municipios de Aragón.»Datos geográficos. Archivado desde el original el 4 de diciembre de 2011. Consultado el 15 de agosto de 2012.
  3.  Rizos Jiménez, Carlos Ángel; Selfa Sastre, Moisés. Municipio de Benavarri (Benabarrre). Toponimia de Ribagorza. Editorial Milenio-Gobierno de Aragón. ISBN 978-84-9743-303-7.
  4.  Según aparece en el Decreto Legislativo 2/2006 (enlace roto disponible en Internet Archive; véase el historial y la última versión)., de 27 de diciembre, del Gobierno de Aragón, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley de Delimitación Comarcal de Aragón.
  5. Antonio María Alcover, «Geografía y estadística de la lengua catalana»ABC, 15 de mayo de 1919.
  6. Agustín Ubieto ArtetaToponimia aragonesa medieval, Valencia, Anubar, 1972. pág 2. 55 y 56.
  7. Temprado Ordíaz, Santiago (1993). Pueblos de Aragón: Paterna. Ed. Alcañiz. p. 230.
  8. Mora Giné, Xavier. Un poble del comtat d'Urgell: Alberola (en catalán). Universitat de Lleida. p. 26. ISBN 8484093417.
  9.  Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas (Gobierno de España). «Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia». Archivado desde el original el 6 de marzo de 2014. Consultado el 6 de marzo de 2014.
  10.  Alcaldes de Aragón de las elecciones de 2011
  11.  «Alcaldes de todos los municipios de la provincia de Huesca»Heraldo.es. 14 de junio de 2015.
  12.  «Base de datos de Alcaldes. Elecciones 1979-2015.». 6 de mayo de 2018. 
  13.  Alcaldes de Aragón de las elecciones de 2011
  14.  «Alcaldes de todos los municipios de la provincia de Huesca»Heraldo.es. 14 de junio de 2015.
  15.  Gobierno de Aragón. «Archivo Electoral de Aragón». Consultado el 13 de agosto de 2012.
  16.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Aler»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  17.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «les Ventoses»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  18.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Entença»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  19.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Benavarri»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  20. Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Llinars»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  21.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Calladrons»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  22.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Castilló del Pla»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  23.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Siscar»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  24.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Estanya»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  25.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Cabestany»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  26.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Pilzà»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  27.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «Purroi»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  28.  Gran Enciclopedia Catalana (ed.). «el Pla»l'Enciclopèdia (en catalán). Barcelona.
  29.  ribagorza.com. «Benabarre / Benavarri». Archivado desde el original el 16 de julio de 2014. Consultado el 12 de agosto de 2014.
  30.  FEMP. «Listado de corporaciones locales españolas hermanadas con Europa». Archivado desde el original el 24 de abril de 2014

domingo, 3 de octubre de 2021

GLOSARIO, P.

P.



PACIENTAMENT.
adv. Con paciencia. (pacientemente)



PACIFICANT.
v. gerundio de "pacificar”. Apaciguando, pacificando.



PACIFICAR.
v. modo inf. Pacificar, apaciguar.



PAGAMENT.
sust. c. Satisfacción, paga, el acto de pagar.



PAGUÁ.
sust. c. Pagano, infiel. (en textos antiguos también paguar :
pagar; pagua : paga
)



PAHOR,
sust. c. Miedo. (por, temor; pavor)



PAIMENT.
sust. c. Pavimento.



PALAU.
sust. c. Palacio.



PALES.
adj. Evidente, manifiesto, conocido, abierto, público. (palés)



PALPAR.
v. modo inf. Palpar, tocar. (paupar, paupá)



PANÓ.
sust. c. Pendón.



PAOR.
sust. c. Pavor, miedo, temor.



PAR.
v. Parece. - Qu' ens par: que nos parece.
PAR. adj. Igual,
parecido, semejante.



PARADIS.
V. PARAIS.



PARAIS.
sust. c. Paraíso.



PARAYS.
V. PARAIS.



PARENT.
sust. c. Padre, pariente.



PARER.
sust. c. Parecer.



PARER.
v. modo inf. Aparecer.



PARIA.
v. Parecería. (pareixeríe)



PARLAMENT.
sust. c. Conversación, el acto de hablar. (parlamento)



PARLATSME.
Hablaisme, habladme. (me habláis)



PARLATURA.
V. PARLAMENT.



PARLE.
v. Hablo. (jo parle, parl‘, jo xerr‘, xerro, xarro mallorquí,
yo parlo chapurriau
)



PARLÉS.
v. Hablase. (si yo parlara, parlares, parlare, parlarem, parlareu,
parlaren
)



PARLETS.
v. Habláis.
PARRÁ. v. Parecerá, aparecerá. (pareixerá)



PARRIA.
v. Parecería. (pareixeríe)



PARTECH.
v. Partió.



PARTENSA.
sust. c. Partida.



PARTESCAM.
Parlamos, dividamos, repartamos.



PARTICIPAMENT.
sust. c. Participación.



PARTIR.
v. modo inf. Separar, dividir, partir, compartir.



PARTÍS.
v. Partióse, separóse, dividióse. (se partió, separó,
dividió
)



PARTIT.
part. pas. de "partir”. Partido, dividido, separado.



PARTRÁ.
v. Partirá, separará.



PARTRAY.
v. Partiré. - Como recíproco, me iré.



PARVENT.
sust. c. Apariencia, indicio, modo, semejanza, manera.



PAS.
sust. c. Paso, trance. - De pas en pas: paso a paso.



PAS.
Partícula negativa. No. (no ho sé pas : no lo sé; en francés y
catalán aún se usa)
PASCHA.
sust. c. Pascua.



PASCIENCIA.
sust. c. Paciencia.



PASCIENT.
adj. Paciente.



PASEJATS.
V. PESSEJATS.



PASSIÓ.
sust. c. pasión.



PATERNITAT.
sust. c. Paternidad.



PATI,
sust. c. Pacto. - también significa país.



PATRIMONAT.
sust. c. Patrimonio. (patrimoni)



PAUBRE.
sust. c. Pobre.



PAUBREMENT.
adv. Pobremente.



PAUC,
PAUCA. adv. Poco, poca.



PAUC,
PAUCA. adj. Pequeño, pequeña. - Algunas veces significa falta de
alguna cosa.



Pauc
de sen: falto de entendimiento.



PAUCH.
V. PAUC.



PAUPERTAT.
sust. c. Pobreza. (pauperitas; pobrea; pobresa)



PAUSA.
v. Pone, coloca. (posa; au → o, posar; poner)



PAUSÁ.
V. Puso. (posá)



PAUSAMENT.
sust. c. Reposo, descanso, recreo, holgura. (reposament; pausa)



PAUSANT.
v. gerundio de "pausar”. Poniendo.



PAUSAR.
v. modo inf. Poner, colocar. Úsase también como recíproco.
(pausarse)
PAUSÁS. v. Pusiese. (posás)



PAUSAT,
PAUSADA. part. pas. de "pausar". Puesto, puesta, colocado,
colocada.



PAXIMENT.
sust. c. Pasto, alimento.



PAYRE.
sust. c. Padre.



PAYRIA.
V. Sufriría, consentiría.



PECCADOR.
sust. c. Pecador.



PECCAN.
V. PECCANT.



PECCANT.
v. gerundio de "peccar". Pecando.



PECCAREN.
v. Pecaron.



PECCAT.
sust. c. Pecado.



PECH.
adj. Necio, estúpido, simple, inocente, bobo.



PEGEA.
sust. c. Estupidez, necedad, falta. (de pech, palabra anterior)



PE
‘L. Por el.



PELEC.
sust. c. Piélago.



PELEGRÍ.
sust. c. Peregrino. - Como adjetivo equivale a pasajero.



PELÓS.
adj. Velloso. (peludo; pelut) - En sentido figurado equivale a
miserable.



PE
‘LS. Por los. (pe‘ls pels : por los pelos)



PENDIA.
V. Pendía, colgaba.



PENDR'
EXEMPLAR. Tomar ejemplo. (PENDRE, PENDRA : prender : tomar)



PENDRA.
v. modo inf. Tomar, recibir.



PENDR‘
EL. Tomar el. (pendre lo)



PENDR‘
ELS. Tomar los. (pendre los)



PENDRER.
V. PENDRA.



PENDUT.
part. pas. de "pendrer". Colgado.



PENEDEN.
V. PENEDENT.



PENEDENT.
v. gerundio de “penedir”. Arrepintiendo.



PENEDENT.
part. a. El que se arrepiente.



PENEDENT.
adj. Arrepentido. (Penedés : Penitensis)



PENEDÍ.
V. Arrepintió.



PENEDIMENT.
sust. c. Arrepentimiento.



PENEDENTME.
Arrepintiéndome.



PENEDIR.
v. modo inf. Arrepentir. Usado como sust. c. Arrepentimiento.



PENEDIRMIA.
Me arrepentiría.



PENEDÍS.
v. Arrepintióse. (se
arrepintió
)



PENET.
v. Arrepiento, arrepiente. Úsase como recíproco. - Es penet: se
arrepiente.



PENETS.
v. Arrepientes.



PENETSE.
Arrepiéntese.



PENRÁS.
v. Tomarás.



PENRIA.
v. Tomaría.



PENS.
sust. c. Pensamiento.



PENSA.
V. PENS.



PENSAN.
v. gerundio de "pensar". Pensando. (pensant)



PENSATS.
v. Pensáis, pensad.



PENSETS.
v. Pensad.



PEQUÍ.
v. Pequé.



PERA.
sust. c. Piedra y también pera. (peyra, pedra)



PER
ÇO. Porque, para que, por esto.



PERDENT.
part. a. de "perdre". El que pierde.



PERDENT.
v. gerundio de "perdre”. Perdiendo.



PERDERA.
V. Perdiera. (si yo perguera la vida...)



PERDERETS.
v. Perdiereis. (perdierais)



PERDETS.
v. Perdéis, perdáis.



PERDIMENT.
sust. c. Perdición, pérdida.
PERDONADOR. sust. c. El que
perdona.



PERDONAMENT.
sust. c. Perdón, el acto de perdonar.



PERDONÁN.
v. gerundio de "perdonar". Perdonando. (perdonant)



PERDONANÇA.
V. PERDONAMENT.



PERDONATS.
v. Perdonad, perdonáis.



PERDONETS.
v. Perdonéis.



PERDONENS.
v. Perdónanos.



PERDÓS.
sust. c. Perdón, perdones. - Deman perdós : pido perdón.



PERDRÁ.
V. Perderá.



PERDRE.
V. PERDRER.



PERDRELA.
Perderla. (pérdrela, pédrela)



PERDRER.
v. modo inf. Perder. (perdre, pedre)



PERDRETS.
v. Perderéis.



PERDRIA.
v. Perdería.



PERFAYT.
adj. Perfecto.



PERIL.
sust. c. Peligro. (perill, peryl)



PERILANS
sust. c. pl. Los que peligran o están en peligro. (perillans,
perilláns; perillán también es una persona traviesa, que conlleva
algún peligro, gamberro, etc.
)



PERILOSA.
adj. term. fem. Peligrosa. (perillosa, perilloses)



PERIR.
v. modo inf. Perecer.



PERJUR.
sust. c. Perjuro.



PERJURAR.
v. modo inf. Perjurar.



PERPETUAL.
adj. Perpetuo, perpetua.



PERPETUALMENT.
adv. Perpetuamente.



PERPETUAR.
v. modo inf. Perpetuar.



PERPETUAT,
PERPETUADA. part. pas. de "perpetuar”. Perpetuado, perpetuada.



PERPUNT.
sust. c. Perpunte.



PERQU‘.
V. PERQUE.



PERQUE.
adv. Porque.



PERQUE
‘L. Porque el, porque le, porque lo.



PERQU‘
EL. V. PERQUE 'L.
PERQUE ‘LS. Porque los, porque les.



PERQUE
‘M. Porque me.
PERQU‘ EM. V. PERQUE ‘M.



PERQUE
‘N. Porque (de ello).
PERQUE ‘NS. Porque nos.



PERQUE
‘S. Porque se, porque es.



PERQU‘
ES. V. PERQUE 'S.



PERQUE
‘T. Porque te.



PERQU‘
EU. Porque yo.



PERQUʻ
EUS. Porque os.



PERSEITAT.
sust. c. Nombre con que se denota la calidad que tiene Dios de
existir o de ser por sí mismo.



PERSEVERA.
v. Persevera.



PERSEVERANÇA,
sust. c. Perseverancia.



PERSEVERANT.
adj. Perseverante.



PERSEVERAR.
v. modo inf. Perseverar.



PERSÓ.
Por esto, porque, puesto que. (per ço)



PERSONALITAT.
sust. c. Personalidad.



PERSONAT.
part. pas. de "personar". Apersonado.



PERSONAT.
sust. c. Persona. - Un personat: una persona.



PERTAL.
A fin de, por tal. (per tal)



PERTANY.
v. Pertenece, corresponde. (tany, tayn)



PERTANYER.
v. Pertenecer.



PERTAYN.
V. PERTANY.



PERTES.
Variante de PARTS. Partes.



PERTÍ.
v. Partió, separó, dividió.



PERTIT.
part. pas. de "pertir". Dividido, repartido, separado,
partido. (partit)



PERVERTEIX.
v. Pervierte. (pervertix)



PERYLOS.
adj. Peligroso.



PERYLL,
sust. c. Peligro.



PESAMENT.
sust. c. Peso.



PESANT.
adj. Pesado, penoso.



PESSEJATS.
part. pas. pl. de "pessejar". Rotos, hechos trizas
(piezas), mutilados.



PETIT.
adj. y adv. Pequeño, poco. - Aujats un petit: escuchad un poco.



PEX.
sust. c. Pez.



PEXÓ.
Diminutivo de PEX. (peixet; pececito, pececico, pececillo)



PEYL.
sust. c. Piel, pellejo.



PEYRA.
sust. c. Piedra, losa.



PEYTANÍ.
sust. c. Cosa insignificante, cosa de poco valor. - No val un
peytaní: no vale un bledo.



PHILOSOFAR.
v. modo inf. Filosofar.



PHILOSOFIA.
sust. c. Filosofía.



PHILOSOPH.
sust. c. Filósofo. - Li philosoph: los filósofos.



PHLOCH.
sust. c. Palabra cuya significación desconocemos. - Quizás tenga
alguna analogía con el vocablo francés FLEAU. Azote, plaga,
castigo.



(Donar
de mayll lo phloch que fóu digut;
)



PIA.
adj. Pía, piadosa.



PIETANÇA.
V. PIETAT.



PIETAT,
sust. c. Piedad, conmiseración, misericordia.



PIGRE.
adj. Perezoso, negligente, tardío.



PIJOR.
adj. Peor. (pitjor; pichó, pichor)



PIMENT.
sust. c. Pimienta y también cierta bebida compuesta de miel y
especias.



PITJOR.
V. PIJOR.



PLAC.
V. PLACH.



PLACH.
v. Plugo.



PLACIA.
v. Plazca.



PLACIATZ.
v. Plázcaos.



PLACIAUS.
V. PLACIATZ.



PLAEN.
v. Placen.



PLAENT.
adj. Agradable



PLAHEN.
v. Placen, agradan.



PLAER.
sust. c. Placer.



PLAHENT.
V. PLAENT.



PLAHIA.
v. Placía.



PLANCH.
v. Plaño, lamento, suspiro. (planct, plant)



PLANEA.
sust. c. Llanura. (planura; en Beceite, la planeta, con su cueva)



PLANGE.
v. Plaña, lamente, suspire.



PLANT.
sust. c. Llanto. (PLANCH : Plaño, lamento, suspiro)



PLANY.
v. Plañe, lamenta, suspira.



PLANYENT.
v. gerundio de “planyer". Plañendo, lamentando, suspirando.



PLANYERETS.
v. Plañiréis, lamentaréis, suspiraréis.



PLANYERIA.
v. Plañiría, lamentaría,



PLASCUT.
part. pas. de "plaer". Placido.



PLASENT.
adj. Agradable.
PLASENTA. sust. c. Complacencia, placer,
amabilidad.
PLASER. sust. c. Placer.



PLASIA.
v. Plazca.
PLASIAUS. v. Plázcaos, os plazca.
PLATS. V. PLATZ.



PLATZ.
v. Place.



PLAU.
v. Place. (si us plau : si os place : por favor)



PLAURS.
sust. c. pl. Lloros. (plors)



PLAY.
v. Place.



PLAYA.
v. Plazca.



PLAYA
‘US. Plázcaos.



PLAYNIA.
V. Plañía.



PLAYRÁ.
v. Placerá.



PLEGAT.
part. pas. de “plegar". Unido, junto. (tots plegats)



PLEGUADA.
adj. term. fem. Unida, junta.



PLES.
adj. Lleno y alguna vez harto. (ple; plle a La Llitera; pleno :
lleno
)



PLOR,
PLORS. sust. c. Lloro, lloros. Li plor: los lloros.



PLORAMENT.
sust. c. Lloro, aflicción.



PLORAN.
v. gerundio de "plorar". Llorando. (plorant)



PLORANTMENT.
V. PLORAN.



PLORARS.
sust. c. pl. Lloros. (ploreres, plors, plos)



PLORATS.
part. pas. pl. de "plorar". Llorados.



PLORATS.
v. Lloráis, llorad.



PLORE.
v. Llore.



PLORET.
v. Lloró.



PLORETS.
v. Lloréis.



PLUJA.
sust. c. Lluvia. (pluviómetro : mide la lluvia, pluvio, pluvia)



PLURALITAT.
sust. c. Pluralidad.



PLUS.
adv. Más. (Non plus ultra; latín, francés)



POBBLE.
sust. c. Pueblo. (en algunos sitios se pronuncia “popla”;
populum, populatio
)



POBREA.
sust. c. Pobreza. (pobresa)



POCH.
v. Pudo.



POCH.
adj. Pequeño. (poc, pòc, póc : poco : pauc)



PODETS.
v. Podéis. (podeu, podéu)



POGRA.
v. Pudiera. (puguera)



POGRAS.
v. Pudieras. (pugueres)



POGRE.
v. Pudiera. (puguere)



POGREN.
v. Pudieran. (pugueren)



POGRES.
v. Pudieras, pudieres. (pugueres)



POGR‘
ESSER. Pudiera ser.



POGR‘
HAVER. Pudiera haber, pudiera tener.



POGUERA.
v. Pudiera. (puguera)



POGUÍ.
v. Pude. (vach pugué en chapurriau)



POINT.
sust. c. Punto. (punt)



PONIMENTS.
sust. c. pl. Castigos. (de punir; punitio)



POQUEA.
sust. c. Poquedad.



PORÁM.
v. Me podrá. (porá ‘m)



PORAT.
Te podrá. (porá ‘t)



PORATS,
v. Podrás.



PORAY.
v. Podré. (este ay final : é : poré)



PORETS.
v. podéis, podréis.



PORETZ.
V. PORETS.



PORIAUS.
v. Os podría.



PORIE
‘US. V. PORIAUS.



PORREY.
v. Quizás equivalga a podrá.



PORRIU.
v. Tal vez equivalga a podéis; sin embargo de que estando este verbo
en la segunda persona del plural de presente de indicativo
correspondía naturalmente, usar la palabra PORETS o PORETZ. (vatros,
vosaltres podríeu
)



PORT.
v. Lleve, llevo; traigo, traiga y alguna vez tenga.



PORT.
sust. c. Puerto.



PORTA.
v. Trae y alguna vez tiene. - De tot home quit porta amor: del hombre
que te tiene amor. (también puerta)



PORTAR.
v. modo inf. Llevar, traer, tener, sobrellevar, trasportar, reportar,
conducir.



PORTATZME.
Llevadme, conducidme. (portaume, porteume)



PORTECH.
v. Llevó.



PORTEYL.
sust. c. Portillo. (Lo portell de La Portellada, Matarraña)



POSAMENT.
sust. c. Postura.



POSCH.
v. Pudo. (ell - ella va pugué)



PÓSES.
v. Póngase.



PÓSLO.
Póngalo.



POSQUÉS.
v. Pudiese.



POSSEEX.
v. Posee.



POSSESSIÓS.
sust. c. pl. Bienes, haciendas. (En Mallorca se llama así a la
finca con masía, mas, masada, casa de pagés, possessió)



POSSIBILITAT.
sust. c. Posibilidad.



POSSIBOL.
adj. Posible. (en inglés, possible, pronunciado “póssibol”)



POSTAT.
sust. c. Potestad.



POSTRE.
v. Postro. (jo me postre, jo em postre, eu me postre, yo me
postro
)



PÓTLA.
Puede la. (la pòt : la puede)



PÒTLO.
Le puede, lo puede. (lo pòt)



PÒTNE.
Puede (de ello). - Pótne tot hom haver: puede (de ello) el hombre
tener.



POTSNE.
v. Puedes (de ello). (ne pòts, en pòts)



PREÁM.
v. Apreciamos, estimamos, valoramos. (preuam, preuem; preu :
precio, aprecio
)



PREAT.
part. pas. de "prear”. Apreciado, estimado, valorado. (preuat)



PRECADORS.
sust. c. pl. Los que ruegan. (rogar : pregar : plegarias)



PRECH.
v. Ruego.



PRECHVOS.
v. Ruégoos.



PREDESTINAT.
part. pas. de "predestinar". Predestinado.



PREDICAMENT.
sust. Predicamento.



PREDICAT.
sust. c. Predicado.



PREGA.
v. Ruega.



PREGADOR.
sust. c. El que ruega.



PREGAN.
v. gerundio de “pregar". Rogando. (pregant)



PREGATS.
v. Rogad, rogáis.



PREGON.
v. Rueguen.



PREGON.
adj. Profundo.



PREGONTATS,
sust. c. pl. Profundidades.



PREGUÁ.
v. Rogó. - Preguá ‘l: le rogó.



PREGUE.
v. Ruegue.



PREGUEMLO.
Roguémosle. (roguemos al señor : preguem al señor, senyor)



PREGUEN.
v. Ruegan, rueguen.



PREGUERAS.
sust. c. pl. Plegarias, preces, ruegos.



PREICAR.
V. modo inf. Predicar, publicar,
anunciar.



PRELAT.
sust. c. Prelado.



PREN.
v. Toma, prende, aprisiona, acepta, recibe, se hace dueño.



PRENAS
v. Tomes, prendas, aprisiones, aceptes, recibas.



PRENEM.
v. Tomamos, prendamos, aprisionemos, aceptemos.



PRENENT.
v. gerundio de "prener". Tomando, prendiendo, aprisionando,
aceptando, recibiendo.



PRENER.
v. modo inf. Tomar, aceptar, admitir.



PRENETS.
v. Tomad, admitid, prended, aceptad.



PRENGALO.
Tómelo.



PRENGAMNE.
Tomemos (de ello o de alguna cosa).



PRENGAUS.
v. Os tome.



PRENGUET.
v. Tómate.



PREPAUS.
sust. c. Propósito.



PREPAUS.
v. Propongo.



PRES.
v. Tomó, admitió, aceptó.



PRES,
PRESA. part. pas. de "pendrer". Tomado, tomada; preso,
presa; aprisionado, aprisionada; admitido, admitida.



PRES.
adv. Junto, próximo, cerca.



PRES.
sust. c. Prisionero.



PRESA.
v. Ruega, aprecia.



PRESAR.
v. modo inf. Apreciar, estimar, valorar, tener precio.



PRESAT.
part. pas. de "presar". Apreciado, estimado, valorado.



PRESEM.
v. Tomemos, aprisionemos.



PRESENTECH.
v. Presentó, presentóse (se presentó).



PRESEREN.
v. Tomaron.



PRESÉS.
v. Apreciase, estimase, valorase.



PRESETZLA.
Tomadla. (preneula)



PRESICADOR.
sust. c. Predicador.



PRESICADORS.
sust. c. pl. Predicadores, orden de predicadores.



PRESICAR.
v. modo inf. Predicar, publicar, anunciar.



PRESICH.
adj. Preciso. (precís; pressís)



PRESÓ.
sust. c. Cárcel, prisión. (donde estás preso)



PRESTAR.
v. modo inf. Prestar.



PRESUMPCIÓ,
sust. c. Presunción.



PRESURA.
sust. c. Priesa (prisa), premura.



PRETS.
sust. c. pl. Preces.



PREYCA.
V. Predica.



PREYCADORS.
V. PRESICADORS.



PREYCAMENT.
sust. c. Predicación, el acto de predicar.



PREYCAN.
V. PREYCANT.



PREYCANT.
v. gerundio de “preycar”. Predicando.



PREYCAR.
v. modo inf. Predicar.



PREYCAT.
part. pas. de "preycar". Predicado.



PREYCAVEN.
v. Predicaban.



PREYERETS.
v. Rogaréis.



PREYON.
v. Ruegan, aprecian. - Como adjetivo V. PREGON.



PREYQUEN.
v. Prediquen.



PRIMERS.
Nombre numeral Primeros. (pronunciado primés en muchos sitios)



PRIN.
v. Toma. (pren)



PRINCEP.
sust. c. Príncipe. (No siempre es el hijo del rey, el principal
de algo, el principal de los condes, era princep. Al casarse el
princep de los condes, el conde de Barcelona - Barchinona, Barçelona,
Barçilona, Barcino - Ramón Berenguer IV, con la reina Petronila de
Aragón, hija del rey de Aragón, Ramiro II o Ranimiro, fue Princeps
Aragonum.
)
(SENYORS princeps, duchs e marques!)



PRIORITAT.
sust. c. Prioridad.



PRIS.
v. Tomé.



PRIVAR.
v. modo inf. Privar,
ocultar.



PRIVAT.
adj. Privado, ocultado.



PRO.
adv. Mucho, bastante (prou). - No' m val pauch ni pro: no me basta
poco ni mucho.



PRO.
adj. Noble. (hom de pro, pro hom, prohombre, prohombres, hombre de
pro
)



PROCURACIÓ,
sust. c. Procuración.



PROCURAMENT.
V. PROCURACIÓ.



PROCURARETS.
v. Procuraréis.



PROCURATS.
v. Procuráis.



PROCURATSME.
Procuradme, procuraisme. (procuraume, procureume)



PROCURÉS.
v. Procurase.



PROCURETS.
v. Procuréis.



PRODUCT.
sust. c. Producto.



PRODUENT.
v. gerundio de "produir". Produciendo.



PRODUENT.
part. a. de "produir". El que produce.



PRODUÍ.
v. Produjo.



PRODUIMENT.
sust. c. Producción.



PRODUIR.
v. modo inf. Producir.



PRODUITS.
v. Producís.



PRODUR.
V. PRODUIR.



PRODUT.
part. pas. de "produir”. Producido.



PRODUT.
sust. c. Producto.



PRODÚU.
v. Produce.



PROFECIÓ.
sust. c. Profecía.



PROFERIDAS.
part. pas. de “proferir”. term. fem. Proferidas, dichas.



PROFITAMENT.
sust. c. Provecho, aprovechamiento.



PROHEA.
sust. c. Proeza.



PROHENSA.
sust. p. Provenza. (Provença, Provençe, Provence; Provintia;
Provençal
)



PROHISME.
sust. c. Prójimo.



PROLIXITAT.
sust. c. Prolijidad.



PROMETETS.
v. Prometéis.



PROMETÍ.
v. Prometí.



PROMISIÓ.
sust. c. Promesa.



PROMPTE.
adj. Pronto. (pronunciado ahora pronte, como tempus : temps :
tems
)



PROPHETES.
sust. c. pl. Profetas.



PROPIETAT.
sust. c. Propiedad.



PROPORCIONITAT.
sust. c. Proporción.



PROPOSAMENT.
sust. c. Propósito.



PROPRI,
PROPRIA. adj. Propio, propia. (pronunciado muchas veces propi)



PROPRIAMENT.
adv. Propiamente. (propiament, propiamén)



PROPRIETAT.
V. PROPIETAT.



PRÓS.
adj. Noble. (ver PRO)



PROSPERITAT.
sust. c. Prosperidad.



PROU.
sust. с. Bastante. (ya ne tinc prou de tant catalaniste!)



PROVACIÓ.
sust. c. Prueba.



PSALMS.
sust. c. Salmos. (psalm : salmo; la ps : s : salm, com psiquiatra
: siquiatra
)



PUBBLICH.
adj. Público. (públic)



PUCHA.
v. Pueda. (puga; en La Fresneda o Valjunquera aún se dice puchá,
yo pucho etc
)



PUCHAS.
v. Puedas. (pugues)



PUDENT.
adj. Hediondo, fétido. (pudenta : hedionda, fétida, maloliente,
com la putput
)



PUDOR.
sust. c. Hedor. (mal olor, olor nauseabundo, etc; pudina,
corrompina
)



PUDRIMENT.
sust. c. Podredumbre, el acto de pudrirse alguna cosa.



PUDRIRÀ.
v. Podrirá.



PUDRIT.
part. pas. de "pudrir”. Podrido. (podrit; se aplica a
alguien muy cansino, que put y corrom, como el catalanista aragonés
Carlos Rallo Badet, de Calaceite, Calaseit
)



PUELLA,
sust. c. joven, doncella, virgen. (pubilla; pupila)



PUGUT.
part. pas. de "poder". Podido. (pogut)



PUIG.
v. Suba. (pueyo, pui, puch : podium; que yo puja : puig)



PUIGS.
V. PUIS.



PUIS.
adv. Pues, después.



PUIX.
V. PUIS.



PUIX.
v. Puedo. (puc)


.
v. Pueda.



PUJAMENT.
sust. c. Ascensión, el acto de subir, o de ascender.



PUJARAY.
v. Subiré. (pujaré)



PUJETS.
v. Subáis.



PUNCELLA.
sust. c. Capullo, doncella, virgen. (PUELLA)



PUNEIX.
v. Castiga.



PUNÍ.
v. Castigó.



PUNIMENT.
sust. c. Castigo. (cástic)



PUNIR.
v. modo inf. Castigar.



PUNIT.
part. pas. de "punir”. Castigado.



PUNYENT.
adj. Punzante.



PUNYLÓ.
v. Aguíjalo, púnzalo. (pínchalo,
lo pincha, lo aguija, lo punza
)



PUNYMENT.
V. PUNIMENT.



PUNYREN.
v. Lanzaron, dirigieron, aguijaron.



PUNYT.
V. PUNIT.



PURIA.
v. Podría.



PURIA
'L. Podría el. (lo podría)



PURITAT.
sust. c. Pureza.



PUS.
adv. Mas, pues.



PUSCA.
v. Pueda. (puga; puxca)



PUSCATS,
v. Podáis. (pugáu, pugueu o puguéu)



PUSCATZ.
V. PUSCATS.



PUSCH.
v. Puedo. (yo puc)



PUSCHA.
v. Pueda. (puga)



PUSCHAM.
v. Podamos.



PUSCHAN.
v. Puedan.



PUS
QUE. Puesto que.



PUSQUEN.
Puedan.



PUSQUES.
v. Puedas.



PUT.
v. Hiede. (de hedor, tiene mal olor; como el pájaro putput,
poput, abubilla
)



PUTREFACCIÓ.
sust. c. Putrefacción.



PUX.
adv. Después.



PUX.
v. Puedo.



PUXA.
v. Pueda.



PUXAS.
v. Puedas.



PUYN.
v. Punza, aguija. (pincha)



PUYS.
V. PUIS.