CXXV, reg 1899, fol 141, 24 febrero 1391

CXXV. 

Reg. N° 1899, fol. 141. 24 feb. 1391.

Nos Johannes etc. Visa carta pro parte venerabilis et religiosi abbatis monasterii sancti Victoriani nobis reverenter oblata cujus tenor sequitur siib his verbis.
- Ad honorem summi et eterni regis Patris et Filii et Spiritus sancti hoc est privilegium quod ego Sanccius Ranimiri regis filius non meis meritis sed sola Dei omnipotentis miseracione Aragonensium seu Pampilonensium rex facio ad monasterium sancti Victoriani Asaniensis et domino Grimaldo abbati ejusque successoribus et cunctis monachis in eodem loco Deo famulantibus presentibus et futuris imperpetuum. Digne laudis et memorie Sanccius rex avus meus redemptoris nostri opitulante clemencia superatis et expulsis paganorum gentibus a quibusdam regni sui partibus divini amoris zelo accensus cujus auxilio triumphans ex hostibus victor existere potuisset regnum suum ab omni labe et spurcicia nefande gentis prorsus stabilivit emmendare monasteria et ecclesias quondam a prefatis gentibus dirutas et devastatas renovare gregemque suorum Dei et beatissimi patris Benedicti normam per monasteria ordinare. Inter cetera ergo bona opera que fecit consilio multorum religiosorum atque catholicorum virorum omniumque procerum suorum ut dominus de inimicis suis semper victoriam sibi tribueret regnumque suum imperpetuum sibi et filiis suis confirmaret antiquissimum atque venerabilissimum valdeque religiosissimum beatissimi Victoriani Asaniensis cenobium quod olim crescente nequicia barbarorum subversum atque destructum fuerat partim restauravit et ab oppressione vel a dominacione tam secularium quam ecclesiasticarum sicut ab inicio ex quo edifficatum fuerat per scripta antiquorum patrum dedicerat liberum atque inmunem esse statuit: post mortem vero illius pater meus Ranimirus rex non solum jamdictum cenobium restauravit sed etiam ex bonis suis dum vixit locupletavit et ei libertates antiquas confirmavit michique illud comendavit et dona que possem ibi donare injunxit. Ego vero non immemor preceptorum ejus Deo auxiliante totis viribus implere curavi: insuper ab apostolica sede corroborare feci: jam octavo regni mei anno era MCIX discurrente tercio X° kalendas aprilis curiam cum viris catholicis quampluribus et cum obtimatibus meis apud Jacam tenui: contingit autem ex improviso et hoc divina credo factum industria Hugonem scilicet Quandidum cardinalem presbiterum huic interesse curie quem tamdiu multumque de utilitate et doctrina simul et libertate predicti monasteri eflagitassem dompnum Aquilinum abbatem sancti Johannis de Pina et Grimaldum abbatem monasterii sancti Victoriani Assaniensis cum prefato cardinali ad sedem apostolicam destinavi ad beatissimum Alexandrum papam secundum obnixe deprecans paternitatem illius ut predictum locum sub tutela et proteccione beatorum Petri et Pauli apostolorum susciperet privilegium et libertates tales ei conferre dignaretur quatenus a rapacitate malorum hominum vel invasione episcoporum necnon a prejudicio vel archiepiscoporum vel a dominacione injusta succedencium regum locum idem et res sue tueri et deffendi possent et ut abbates et monachi ejusdem cenobii libere ipsi et sui ad sedem apostolicam in omnibus justiciis ecclesiasticis vel secularibus necnon et in ordinacionibus abbatum vel monacorum possent se reclamare: qui beatissimus pater papa Alexander audita mee humilitatis peticione scio non meis meritis sed gratia sancti Spiritus commotus monasterium jamdictum et res suas in apostolica suscepit deffensione datoque libertatis privilegio apostolico patrocinio munivit. Nunc igitur ego humillimus sorvorum Dei servus Sanccius rex monasterium sancti Victoriani Asaniensis tantis auctoritatibus munitum regiis atque apostolicis decoratum privilegiis hac mea presente auctoritate corroboro abbati Grimaldo et monachis sub eo vel sub successoribus ejus Deo militantibus presentibus ac futuris talia precepta et privilegia et decreta et libertates qualia habet Cluniacense monasterium et beati Poncii cenobium de quorum sanctissimo fonte ordo beati Benedicti in his partibus emanavit. Confirmo etiam privilegia predecessorum meorum regum et romanorum pontifficum: confirmo ei eciam monasteria et ecclesias parrochianas necnon et illas que non sunt parrochianas et cellas et villas et aquas et cursus aquarum et molendina et silvas et omnia alodia magna vel parva quanta vel qualiacumque predictum monasterium vel abbates vel monachi ab antiquis regibus seu a modernis vel ab episcopis vel a militibus vel a rusticis vel a quibuscumque personis dono comparacione vel camio adquisierunt vel habere videtur vel visum est vel videbitur habere nisi ea que abbas vel monachi ejusdem loci juste aut legitime dimiserunt vel camiarunt regio jussu et omnes decimas a lodiorum suorum eorum quidem que usque in hodiernam diem qualicumque modo adquisierunt vel amodo poterunt adipici eorum quidem ad quorum sustentacionem et gubernacionem concessa sunt usibus pro futura. Injungo quoque filiis ac nepotibus meis et propinquis hominibus fidelibus regibus michi succedentibus ut hec nostra decreta intemerata studeant conservare et propriis bonis locum hunc venerandum et servos Dei in eo habitantes ac Deo famulantes ita futuros sicut presentes sustentare non differant quatenus pro conservacione nostrorum decretorum et pro erogacione suorum bonorum a Jesu-Christo eterno retributore et sanctissimo mundi Redemptore ob cujus honorem hec omnia toto mentis affectu decrevimus intercedente beatissimo Victoriano ac confessore et omnibus sanctis suorum mereantur delictorum veniam percipere. Si vero aliqui eorum maligno spiritu superbie inflati et privilegia apostolica et regalia decreta ausu temerario disrumpere voluerint et locum predictum et res sibi pertinentes monachosque ibi Deo famulantes inquietare presumserint ira et malediccio Dei super eos decendat et cum Datan et Abiron et Juda Domini traditore in inferno inferiori ardeant et quingentas auri libras fisco regis persolvere cogantur. Conservantibus autem pax et benediccio trlbuatur a Deo patre omnipotente et filio ejus Jesu-Christo et Spiritu sancto. Amen. Ut autem hoc meum privilegium per cuncta secula firmum et ratum habeatur manu propria firmo et roboro. - Sig+num regis Sanccii Renimiri regis filius. - Signum Ildefonsi regis Aragonis. - Facta carta era MaCaXIIIIaXIII kalendas aprilis anno ab incarnatione Domini M°LXX°VI indiccione nona regnante me rege Sanccio in Pampilona et in Aragone in Suprab et in Rippacorça Aldefonso rege in Tolleto et in Castella et in Galecia Grimaldo abbate in Asaniense cenobio Garsia episcopo in Jacha. Post restauracionem vero Toletane ecclesie Bernardo archiepiscopo primo. S. Fertuny Sanç in Huarte. S. Lop Garces in Uno Castello et in Arosta. S. Ramon Galindo in Estada. S. Petri Sauces in Voltania (Boltaña) et in Marcorllo. S. Açenar Exemeneç in Galipiens. S. Sanccio Fredeando in Ateres. S. Galin Sanç in Sos et in Arcedas. S. Enech Sanç in Montecluso (Monclús, Montclús). S. Exemen Garçets in Boyl (vall de Boí ?).
S. Furtuny Sanç in Boyl et in Eliso. - Ego Eximinus presbiter Sanccionis regis ejus jussu scripsi hanc cartam et hoc Signum + feci. - Eadem et omnia et singula in ea contenta et omnia etiam alia privilegia et donaciones per predecessores nostros dicto monasterio facta et concessa et etiam factas et concessas ob devocionem sinceram et zelum fervidum quem habemus ad ordinem supradictum volentes dictorum predecessorum nostrorum bona opera imitari ut per accionem bonorum operum veram nobisque necessariam donancium donatori in die judicii valeamus de talento nobis tradito reddere racionem ad humilem supplicacionem dicti abbatis propterea nobis factam tenore carte hujusmodi quam robur irrefragabilis firmitatis volumus omnino habere de nostri certa scientia laudamus approbamus et nostro confirmacionis presidio roboramus prout hactenus melius ipse abbas et sui predecessores in dicto monasterio usi fuerunt. Mandantes per hanc eandem inclito infanti Martino fratri carissimo et in omnibus regnis et terris nostris generali gubernatori nostro gubernatori justicie Aragonis ceterisque universis et singulis officialibus nostris presentibus et qui pro tempore fuerint et dictorum officialium locatenentibus ad quem seu quos pertineat et spectet quatenus preinsertam cartam et omnia et singula in ea contenta et omnia alia eciam privilegia et donaciones per predecessores nostros dicto monasterio indulta et hanc nostram confirmacionem prout superius continetur firmam habeant teneant et observent tenerique et observari inviolabiliter faciant juxta earum series pleniores et non contraveniant nec aliquem contravenire sinant aliqua racione. In cujus rei testimonium presentem fieri jussimus nostre magestatis nostro sigillo in pendenti munitam. Data Cesarauguste XXIIII die februarii anno a nativitate Domini MCCCLXXXX primo regnique nostri quinto. - Sig+num Johannis Dei gratia regis Aragonis et cetera. Rex Johannes. - Testes sunt Garsias Cesaraugustanus archiepiscopus Petrus Insule et Caneti Raimundus de Roda vicecomes Raimundus Alamanni de Cervilione et Eymericus de Scintillis milites. - Sig+num Bernardi de Jonquerio secretarii dicti domini regis qui de ipsius mandato hec scribi fecit. Constat autem de rasis et emendatis in lineis prima spiritus in secunda nien in IlIIa quondam et in eadem quod per certum in quinta Asaniensis et in eadem ante VII con in VIII im et in eadem credo factum industria Hugonem scilicet Quandidum in eadem cum et ibidem quod de utilitate in XIX regni Aragonis in XX nate me in XXII predece in XXIII predece et in eadem Tenore carte in XXIIII hujusmodi quam robur irrefragabilis firmitatis volumus omnino habere de nostri certa scientia et in eadem melius in XXVa sive privilegium et in XXVIIa nostre magestatis sigillo in pendenti et clausit. - Dominus rex presente thesaurario mandavit mihi Bernardo de Jonquerio. - Vidit eam thesaurarius domini regis. - Idem.

cxxvi-reg-1901-fol-68-9-abril-1391

CV, reg 1223, fol 77, 7 septiembre 1369

CV. 

Reg.n.1223, fol. 77. 7 set. 1369.

Nos Petrus etc. inter ceteras sollicitudinis nostre curas que infident precipue cordi nostro ut loca indefensibilia principatus Cathalonie menium et vallorum munimine fulciantur est illa urgens satis et eficax et que nos diligenti admonet instancia quod monasterium Pobleti ordinis cisterciensis ad quod singulari quadam ob ejusdem religionis seu ordinis reverenciam devocione afficimur predictorum menium et vallorum ambitu circuatur ut sub eorum tutamine defendi melius valeat et ostiles non formidet insultus: ad quod etiam tanto fervencius excitamur quanto solemdius ab antiquo divinum cultum in eo celebrari novimus ipsumque miraculosis ac preciosis fore insignitiim reliquiis et religionis claritate conspicuum et a predecessoribus nostris dotatum notabiliter fuisse et pingue pariter et fundatum in quo etiam nonnullosque ex ipsis ac nos sepulturarum nostrarum celebrium elegisse noscitur devocione sincera fundamentum. Quapropter attentis predictis ad humilem supplicacionem per vos venerabilem et religiosum ac dilectum nostrum abbatem totumque conventum dicti monasterii inde nobis factam licenciam ambiendi menibus et vallis et alias fortificandi dictum monasterium in illis videlicet partibus ac modis et formis quibus religiosus et dilectus consiliarius noster frater Guillelmus de Guimerano locumtens gerentis vices gubernatoris in Cathalonia cui de hoc comissionem facimus ordinaverit seu designaverit vobis hujus serie deliberate et ex certa sciencia impertimur. Et ulterius quare parum prodessent menia et valla nisi gentium presidio fulcirentur: concedimus vobis ac etiam volumus ordinamus et providemus quod omnes et singuli homines dicti monasterii in locis indefensibilibus populati recolligant et recolligere habeant se cum bonis eorum mobilibus necessitatis tempore in monasterium antedictum. Et etiam quia dignum est ut qui comodum sentit oneris participium subire debeat et e contrario: providemus volumus et ordinamus quod homines ipsi operentur et contribuant ac operari et contribuere teneantur in operibus dictorum menium et vallorum et non in aliis secundum quod ad id per vos dictum abbatem vel successores vestros rationabiliter taxati fuerint vosque ad predicta omnia ipsos et quemlibet ipsorum compellere possitis illis remediis quibus vobis melius et expediencius videatur. Mandantes per hanc eandem de certa sciencia et expresse gubernatori nostro generali ejusque vices gerentibus necnon vicario et subvicario Montisalbi ceterisque officialibus et subditis nostris et dictorum officialium locatenentibus presentibus et futuris quatenus licenciam concessionem provisionem et ordinationem nostras hujusmodi firmiter teneant et observent observarique faciant vosque et dictos successores vestros eis uti que plenisime gaudere permittant quavis causa: et hec quidem omnia fieri volumus et impleri quibusvis litteris ordinacionibus et provisionibus a nostra curia in contrarium quomodolibet obtentis seu obtinendis nostraque manu propria subsignatis et sub quavis forma et solemnitate verborum quantumcumque derogatoriorum quas hujus serie ex certa scientia tollimus et penitus abolemus ac pro nullis et non factis haberi volumus et decernimus obsistentibus nullo modo. Data Valencie sub nostro sigillo secreto VII die septembris anno a nativitate Domini MCCCLXIX. - Rex Petrus. - Dominus rex qui eam signavit mandato expresso.

cvi-reg-1351-fol-7-12-febrero-1372

CXLI, reg 1910, fol 117, 23 junio 1395

CXLI. 

Reg. n. 1910, fól. 117. 23 jun. 1395.

Nos Johannes etc. Gratanter accepto tam relacione nobilis Petri de Beviure consiliarii et secretarii nostri dilecti cui comisimus ista verbo quam alias quod Arnaldus Maçana de thesauraria nostra et Ludovicus de Jonqueriis Petrus de Podiolo (Podio: Puig, Podiolo: Puigolo: Puigol: Pujol: Puchol : Puyol : Puyo : Pueyo ETC) Franciscus de Pedralbis (Petra+Albis: Pedralbis: Pedralbes: Piedra blanca: Pedra blancha, blanca) medici fisici ac Bernardus de Pinos noviter ad catholicam fidem conversi anelantes avide et sincere fructu repleri suavissimo quo ipsam fidem Christi sanguine consecratam sumpserunt tanquam novellam eis plantulam fidelia singulorum gustu viscera mirabiliter reficientem quod in votis habent ut quedam capella per eos de novo constructa sub invocacione beatissime Trinitatis in callo vocato dudum den Sanahuja civitatis Barchinone videlicet in illo et eodem loco ubi antea damnabiliter tenebatur et supersticiosis sermoniis testamenti veteris colebatur a judeis perfidis sinagoga dedicetur ipsi gloriosissime Trinitati et ordini fratrum ejusdem cum omnibus patuis et alis pertinenciis et juribus capelle ipsius: que quidem patua dicti neophiti dedicationi tradiderunt et concesserunt eo proposito ut ibi solemnis paulisper hedificetur ecclesia et monasterium competens construatur in quo decens numerus fratrum ipsorum deservituri Deo et ordini suo valeant residere: quodque super hoc vobiscum religioso et dilecto capellano nostro fratre Johanne Benedicto locumtenente provincialis ipsius ordinis in provincia Aragonum ac ministro Ilerde certos ipsi fideles et devoti conversi duxerunt seu inierunt tractatus: hujusmodi vota quidem velut Deo accepta mente placida et benigna suscepimus: et pensantes quod in dicta civitate Barchinone nulla est alia ecclesia vel monasterium prefato ordini Trinitatis sanctissime dedicatum utique tam pro salubrique operi vultu sereno concurrimus liberali assensu: recte enim ac etiam miro modo fit in conspectu mortalium quod ibi sancta et individua patris et filii et spiritus sancti trinitas collaudetur et devote gerantur ac celebrentur preconia ejus semper ubi tam longis temporibus usquequa depravatum extitit nomen ejus ex ritu fatuo et damnatissimo judeorum: et congratulandum est ipsis neophitis quod iidem caligine cecitatis quo obducti sunt virtutum et operum caritatis firmo animo zelatores qui erant seduli blasfematores Christi ac ecclesie ac totius christiane fidei contemptores. Vobis imo etiam ministro provinciali jam dicto et aliis ipsius ordinis Trinitatis fratribus hujus serie concedentes quod in dictis capella et patuis valeatis edifficare ecclesiam ac monasterium ad laudem honorem ot gloriam ipsius Trinitatis santissime et sui ordinis prelibati augmentum dicteque civitatis decorem: nos enim premissorum intuitu ipsam capellam et patua et quecumque sicut pretangitur super edificanda et in posterum construenda in nostra regia proteccione constituimus et ab omnibus insolenciis et ofensis de certa scientia providemus esse libera et exempta cum servitoribus et benefactoribus operum predictorum: ac requirimus et rogamus episcopum et capitulum ecclesie Barchinone necnon dilectos et fideles nostros consiliarios et probos homines ipsius civitatis precibus utique mandamenta jungentes quatenus in et super his velut operum caritatis participes sua prestent ob reverenciam tam excellentissime et gloriosissime Trinitatis omnia continente singulaque disponente sine cujus inefabili gratia nullum potest salutis beneficium inveniri nostri quoque honoris intuitu et eterne sue utilitatis respecta vobis et aliis servitoribus ac benefactoribus operis sancti hujus auxilia et consilia oportuna inde fidenter spectaturi mercedem unde bona cuncta proveniunt sine quo nichil in bonum sua possunt homines prevalere virtute. Mandamus etiam cum presenti universis et singulis officialibus nostris eorumque loca tenentibus presentibus et futuris quatenus hujusmodi concessionem nostram et omnia precontenta observent ac observari faciant inviolabiliter per quoscumque et contra non faciant nec fieri aut veniri permittant aliqua ratione. In cujus rei testimonium hanc fieri jussimus nostro sigillo pendenti munitam. Data in territorio Barchinone die XXIII junii anno a nativitate Domini MCCC nonagessimo quinto regnique nostri nono. - Vidit Sperendeu. - Dominus rex mandavit Petro de Beviure.
(Nota: En el texto anterior Sperendeu : Sperans in Deo).

cxlii-reg-1911-fol-47-14-julio-1395

Tomo I, texto VIII, testamento Rey Martín el Humano, latín

VIII.

Pergaminos de don Martín, n.° 391. 2 de diciembre de 1407.

Hoc est translatum etc. In nomine domini Dei eterni et omnipotentis per quem reges regnant et principes dominantur. Nos Martinus Dei gratia rex Aragonum Valentie Majoricarum Sardinie et Corsice comesque
Barchinone Rossilionis et Ceritanie considerantes quod si permissione divina dum sumus in hoc mortali corpore vivimus ad tempus
in terris longe magis debemus appetere et regnum in excelsis
perpetuum obtinere cum sanctis quodque tanto fortius debemus
repentinum introitum pertinere quanto inevitabilis mortis nos instat
ambigua certitudo ideo scientes ad regnum celeste predictum non posse
ascendere nisi prius corpus nostrum legem naturalem implendo morte
redigatur in terram de qua ipsum fore productum nullatenus ignoramus
resurrectionis gratia posita renovandum casum fragilitatis humane per
anticipatam cautelam dispositionis testamentarie disponimus
pervenire dum mentis tranquilitas rationis effectus et temporis
aptitudo se offerunt opportuna: igitur Pneumatis almi gratia invocata
et nostrorum peccaminum venia suppliciter implorata revocantes
expresse et de certa scientia anullantes penitus et cassantes omnia
alia quecumque testamenta et codicillos si que et qui
et ubicumque et quandocumque per nos facta vel facti usque nunc
reperientur salvo et salvis et inde exceptis inferius confirmatis hoc
nostrum facemus ordinamus et condimus testamentum in quo
voluntas nostra perfecta et completa et regnorum et terrarum
nostrarum ordinatio et dispositio valeat reperiri. - Rex Martinus. -
In primis enim Salvatori et redemptori nostro domino Jesuchristo
et gloriosissime virgini Marie matri ejus corpus nostrum et
animam devota mente et humiliter comendamus. - Rex Martinus. - Et
eligimus nostri corporis sepulturam in ecclesia Beate Marie
monasterii Populeti cisterciensis ordinis siti in Cathalonia
in diocesi Tarracone in qua ferri et construhi volumus per
heredem nostrum subscriptum videlicet in quo dicti arcu existente in
ecclesia supradicta in parte scilicet vacua dicti archi juxta seu
prope cumbam domini regis patris et serenissime domine Elionor
matris nostre memorie recolende honorificam tumbam pro nostri
corporis sepultura: volumus tamen quod corpus seu ossa nostra
sepeliantur juxta seu prope portale quo transitur de ecclesia dicti
monasterii Populeti ad claustrum ipsius monasterii videlicet in eodem
claustro juxta dictum portale ita quod exeuntes de dicta ecclesia ad
claustrum et intrantes de dicto claustro in ecclesiam faciant
transitum supra tumulum in quo sepelientur corpus seu ossa nostra
predicta in quo quidem tumulo apponi volumus et jubemus unum lapidem
sive losa. - Rex Martinus. -
Et etiam volumus et mandamus quod
si et quandocumque contigerit nos debitum solvere naturale si
decesserimus in diocesi elnensi gerundensi seu vicensi
vel barchinonensi si usque ad villam Martorelli
inclusive vel aliis locis dicte diocesis Barchinone versus
dictum monasterium in simili distantia dicte ville Martorelli corpus
nostrum defferatur ad dictam civitatem Barchinone: quod quidem
corpus casu predicto sepeliri volumus in sede ipsius civitatis juxta
seu prope portale quo transitur de ecclesia dicte sedis ad claustrum
ipsius videlicet in eodem claustro juxta seu prope dictum portale ita
quod exeuntes de dicta ecclesia ad claustrum et intrantes de dicto
claustro in ecclesiam faciant transitum supra tumulum in quo
sepelientur corpus seu ossa nostra predicta: in quo quidem tumulo
apponi volumus et jubemus unum lapidem sive losa. Si vero
decesserimus in civitate predicta volumus corpus nostrum sepeliri ut
supra et in utroque casu tradi sub comanda in sede jam dicta: et si
decesserimus extra dictam civitatem videlicet in civitate Ilerde
vel Dertuse vel in alia villa seu loco extra dictas civitates
volumus et ordinamus quod corpus seu ossa predicta defferantur
incontinenti ad monasterium supradictum: et si decesserimus in
regno Aragonum vel Valentie volumus et ordinamus quod
dictum corpus defferatur et tradatur sub comanda si in dicto regno
Aragonum ad et in sede civitatis Cesarauguste et si in
dicto regno Valentie ad civitatem Valentie in sede
videlicet ipsius civitatis: et si extra regna et terram
nostram mori nos contingat volumus et ordinamus quod corpus
nostrum tradatur ecclesiastice sepulture in ecclesia cathedrali
seu majori civitatis ville vel loci ubi nos decesserimus volentes
quod ubicumque nos mori contingat corpus nostrum sepeliatur ut est
dictum et inibi sub comanda tradatur: etiam volumus quod quanto
citius et comode fieri poterit quovismodo obstaculo heredis nostri
vel alterius penitus quiescente super quo manumissorum nostrorum
conscientias oneramus et nisi hoc fieri faciant cum effectu redundet
in suarum periculum animarum corpus nostrum defferatur ad dictum
monasterium et in dicta sepultura ut superius est
contentum
sepeliatur cum insigniis regalibus prout est fieri assuetum. - Rex
Martinus. -
Post hec facimus eligimus constituimus et ordinamus
certos et speciales manumissores et exequtores hujus
nostri testamenti seu ultime voluntatis scilicet primum
principalem et majorem manumissorem et exequtorem hujus
nostri testamenti serenissimum Martinum filium primogenitum
nostrum carissimum regem Sicilie et ducatuum Athenarum et
Neopatrie ducem necnon reverendos in Christo patres
archiepiscopos Terracone et Cesarauguste
episcopos Barchinone Valentie et Majorice abbatem monasterii
Populeti priorem
Vallis Jesuchristi et abbatem vel priorem Sanctarum
reliquiarum ordinis celestinorum capelle regie Barchinone ac
fratrem Johannem de Thaust episcopum oscensem
confessorem nostrum qui nunc sunt vel pro tempore fuerint nobilem
Geraldum Alamanni de Cervilione gubernatorem Cathalonie
Egidium Roderici de Lihori
gubernatorem regni Aragonum
Petrum Sancii de Catlatajub majordomum Petrum
Torrelles Galcerandum de Sanctominato et Raymundum
Torrelles milites camerlengos et Raymundum de Muro
bajulum generalem regni Aragonum
Sperantem in Deo Cardona vicecancelarium Petrum Darters
magistrum rationalem et Johannem de Plano thesaurarium
consiliarios nostros si tunc vixerint et si non vixerint alios qui
fuerint tunc vicecancellarius magister rationalis et thesaurarius
nostri. - Rex Martinus. - Quibus quidem manumissoribus et
exequtoribus plenariam conferimus potestatem quod omnes seu
major eorum vel tres ex ipsis quorum unus sit dictus rex si vixerit
et interesse potuerit et alius ille quem ipse rex elegerit et alius
archiepiscopus Terracone cum quibus sint semper dicti prior
Vallis Jesuchristi et abbas seu prior Sanctarum
reliquiarum vel eorum substituti ac Petrus Torrelles et Johannes de
Plano thesaurarius casu quo alii interesse seu intendere non
potuerint seu nequiverint quibus certam conferimus potestatem ut
inferius continetur presens nostrum testamentum et ordinationem
nostram compleant et exequantur absque eorum damno de bonis nostris
prout supra et infra invenerint ordinatum. - Rex Martinus. - In
primis igitur ordinamus quod dicti nostri manumissores seu exequtores
vel tres ex ipsis casu quo alii ut superius continetur interesse seu
intendere non potuerint seu nequiverint exequtioni hujus nostri
testamenti in quibus sit semper dictus rex si vixerit et interesse
potuerit et dicti prior Vallis Jesuchristi abbas seu prior Sanctarum
reliquiarum et Petrus Torrelles ac Johannes de Plano incontinenti
post obitum nostrum petant et exhigant omnia jocalia res et
bona nostra quecumque mobilia et se moventia fructus redditus et
proventus et quelibet etiam alia bona nostra quecumque que in posse
nostro et aliorum quorumcumque tam domesticorum nostrorum quam
aliorum ac quarumlibet personarum secularium et religiosarum seu in
aliis quibusvis locis reppererint et de bonis omnibus mobilibus aut
se moventibus supradictis manu publica fieri faciant inventarium:
dictique Petrus Torrelles et Johannes de Plano thesaurarius noster si
vixerint petant colligant et recipiant aut peti colligi et recipi
faciant omnes et singulos fructus redditus et proventus civitatum
villarum castrorum terrarum et locorum ac aliorum quorumcumque
bonorum nostrorum immobilium predictorum tam in regnis Aragonum
Valentie Majoricarum et Cathalonie principatu aut alibi
infra nostrum dominium consistentium tantum et tamdiu donec cum alia
peccunia que ex rebus mobilibus habebitur et haberi poterit
supradicta compleri possit et completa fuerit exequtio hujus nostri
testamenti: habeant etiam et recipiant dicti manumissores seu
exequtores ad manus suas omnia jocalia nostra predicta vassa aurea
et argentea sive deaurata et omnia alia bona nostra
mobilia arnesia seu alia quecumque que sint ad usum nostri
corporis facta sive alia quecumque necnon vestes et alia quecumque
sive sint panni perretum sive lecti que omnia exceptis hiis que in
presenti nostro testamento dimittimus filio et heredi nostro
subscripto vendant incontinenti post nostrum obitum distrahant et
alienent ac tradant plus offerentibus et peccuniam eorum nobis
pertinentem infra nostrum dominium aut alibi ubicumque recipiant
dicti Petrus Torrelles et Johannes de Plano distribuendam per eos una
cum alia peccunia nostra si quam forsan in bonis nostris post nostri
obitum repererint ad ordinationem dictorum manumissorum seu
exequtorum nostrorum juxta formam eisdem manumissoribus seu
exequtoribus per nos in presenti testamento traditam in legatis et
aliis piis causis: casu vero quo dicti Petrus Torrelles et Johannes
de Plano die obitus nostri non vixerint aut vixerint et
obierint antequam hec nostra voluntas completa fuerit
cum effectu manumissores nostri predicti qui tunc
fuerint eligant
loco ipsorum seu alterius eorum qui obierit alium vel alios qui
premissa per nos eis comissa complere valeant cum effectu. Veruntamen
quare nobilis Geraldus Alamanni de Cervilione gubernator Cathalonie
et Egidius Roderici de Lihori gubernator regni Aragonum circa eorum
officia habeant necessario intendere se vaccare providemus ne ad
predicta aliquatenus eligantur. Si vero dictus rex ad opus sui
retinere velit jocalia arnesia et alia bona mobilia supradicta in
presenti ordinatione contenta hoc facere possit ipso tamen solvente
pretium seu extimationem eorum legittimam ad cognitionem dictorum
manumissorum seu exequtorum nostrorum. - Rex Martinus. -
Et ut hec nostra voluntas citius valeat percompleri volumus et ordinamus quod
si heres noster subscriptus infra unum annum post nostri obitum
continue sequturum omnia que supra et infra ordinamus compleri non
fecerit cum effectu manumissores nostri predicti vendant et
distrahant castra villas et loca nostra subscripta seu eorum
partem videlicet villana de Exerica cum tota sua tinentia
vallem de Uxo et serram Dislidia que per nos fuerunt
impignerata et villam de Liria cum eorum juribus
universis et totum jus et actionem quod nobis competit in eisdem
sicut eis videbitur expedire pro complendis omnibus que supra et
infra ordinamus ut superius continetur: quam quidem venditionem
faciant illi vel illis personis et pro illo pretio seu pretiis quibus
cum emptoribus melius potuerit convenire quarum pretia recipiant
dicti Petrus Torrelles et Johannes de Plano ut supra de aliis per nos
extitit ordinatum nos enim dictis nostris manumissoribus super
predictis omnibus et singulis plenam conferimus potestatem. -
Rex Martinus. - Insuper cupientes saluti anime nostre
salubriter providere volumus et mandamus quod omnia debita ad que nos
tenemur nomine nostro propio tam ratione donationum quitationum
debitorum et aliarum quarumlibet rationum sive causarum solvantur et
restituantur integre libere et expedite per dictos manumissores
nostros de bonis nostris mobilibus et immobilibus de
quibus citius solvi poterint et que apparuerint prout nos ad eas et
ea restituenda et exsolvenda teneri repererint per instrumenta cartas
sive albarana sigillis nostris seu officialium nostrorum aut
officiorum dictorum officialium sigillata vel per testes aut
alia legittima documenta simpliciter et de plano et sine figura
judicii prout forus anime hoc exposcit. - Rex Martinus. - Etiam
volumus mandamus et ordinamus quod debita et injurie illustrium
predecessorum nostrorum regum Aragonum persolvantur de bonis
et redditibus per eos assignatis ad predicta debita et injurias
persolvendas et quod solutiones hujusmodi fiant per deputatos ad ea
solvenda. - Rex Martinus. - Item volumus et ordinamus quod
incontinenti post obitum nostrum ex vassis seu vaxillis
nostris argenteis alba dumtaxat et etiam
deaurata
quecumque et sub quacumque figura existant ad usum et servicium
nostrum assidue deputata tradatur et detur dicto fratri Johanni de
Tahust episcopo oscensi confessori nostro si
tunc vixerit et si non vixerit alteri tunc confessori nostro vendenda
et distribuenda per eum cum dicto rege si interesse potuerit qui in
isto et in aliis actibus tangentibus exequtionem hujusmodi testamenti
caput esse volumus et majorem et cum archiepiscopo vel
episcopo illius diocesis terre nostre in qua nos contingat
debitum exsolvere naturale et abbas monasterii Populeti usque
ad quantitatem et complementum viginti mille solidorum
barchinonensium qui per eos dentur et exsolvantur clericis et
religiosis vel aliis capellanis qui infra duos menses post obitum
nostrum celebrent et teneantur celebrare missas cum obsequiis
et suffragiis in remedium anime nostre et animarum
predecessorum nostrorum. Si vero dictus noster primogenitus nollet
quod ex dictis vassis seu vaxellis argenteis fieret venditio ita cito
sicut per nos ordinatum est sed quod ipsa vaxella penes ipsum
remaneret tali casu ipso rege solvente illico dictos viginti mille
solidos tunc dicta vaxella remaneat penes eum: sed si forsan
dictos viginti mille solidos nollet solvere ad distribuendum
in dictis missis tali casu volumus et ordinamus quod dictus confessor
noster cum archiepiscopo vel episcopo diocesis terre nostre in qua
nos contingat ab humores abduci et cum abbate monasterii nostri
Populeti usque ad dictam quantitatem viginti milium solidorum
vendere et distrahere valeant et quantitatem eandem distribuere
clericis et religiosis aut aliis capellanis ut supra clarius est
expressum. - Rex Martinus. - Ceterum recensentes nos a Domino
largitore bonorum omnium infinitas et largifluas gratias
accepisse ne sibi in gratias ipsas nobis missericorditer facere
dignatus est censeamur ingrati libenter ad ea per cultus augeatur
divinus ecclesiasticeque cerimonie solemniter fiant dirigimus mentem
nostram et ideo deliberavimus volumus et ordinamus quod in capella
palatii nostri majoris civitatis Barchinone ponantur et
conserventur preciose nostre reliquie subscripte: videlicet
certe forme Eucarestie que una cum corporalibus consistunt in
quodam auri reliquiario: item preciosissimus sanguis
Salvatoris Domini nostri Jesuchristi qui miraculose propter
dubium cujusdam presbiteri consecrantis cum abo vivo effectus fuit
verus sanguis et etiam crux nostra major aurea in qua
major pecia quam habemus de ligno vivifice crucis Domini
nostri Jesuchristi est affixa quam beatissimus papa Benedictus
nobis existentibus in civitate Avinione ad quam dum veniebamus
de regno Sicilie quod divina gratia mediante
adquisivimus
pro adibendo eidem reverentiam filialem direximus gressus nostros
contulit liberaliter atque dedit. Ponantur etiam et conserventur in
ea quedam alia crux quam serenissima domina regina Costantia
regina Sicilie uxorque serenissimi domini Petri abavi nostri
jamdicte cappelle dimissit quamque serenissimus dominus rex Petrus
pater noster memorie recolende margaritis et preciosis gemmis
pulxerrime adornavit: item quedam alia crux quam serenissima domina
regina mater nostra adornavit margaritis et lapidibus preciosis
quamque jam dicte capelle dimissit et quedam pars tunice Domini
nostri Jesuchristi qua per mulierem fluxu sanguinis
vexatam tacta fuit continuo ab ejus infirmitate curata sicut
in Evangelio legitur quamque serenissimus imperator
gregorum nomine Emanuel consanguineus noster per suos
solemnes embaxatores nobis missit et contulit gratiose: item
camisia Domini nostri Jesuchristi et quatuor spine corone
que sacratissimo capiti suo fuerunt imposite tempore sue salutifere
passionis ac brachium etiam beati Georgii martiris
Christi et brachium etiam beati Luce Evangeliste et omnes alie
nostre reliquie quas hic volumus pro nominatis habere. - Rex
Martinus. - Et ut melius diligentius et solempnius in dicta capella
divina officia celebrentur et fiant ad honorem Dei ac beatissime
Marie semper virginis matris sue totiusque curie celestis ac in
remedium animarum nostri ac parentum et predecessorum
nostrorum et eorum qui pro nostro servicio in regno Sicilie naturale
debitum exsolverunt et in emendam etiam damnorum tam in
personis quam bonis etiam ecclesiasticis per nos et servitores
nostros predictos in dicto regno Sicilie vigente guerra factorum et
illatorum instituimus et ordinamus in capella nostra predicta
tresdecim monachos de ordine celestinorum sub regula
beati Benedicti quorum quidem monachorum unus sit abbas
seu prior et eo mortuo ille ex monachis qui tunc fuerint vel
alius de ordine supradicto qui tunc canonice fuerit electus et
confirmatus ut est in aliis similibus monasteriis fieri consuetum sit
abbas vel prior monasterii prelibati: instituentes et ordinantes quod
dictus abbas vel prior quicumque fuerit nominetur abbas sen prior
Sanctarum reliquiarum capelle regie Barchinone. - Rex Martinus. -
Volentes firmiter et mandantes quod abbas seu prior et monachi
supradicti in capella predicta missas diebus singulis celebrent et
divina officia horis diurnis pariter et nocturnis solemniter recitent
et in eadem capella intersint personaliter dictis horis: quibusquidem
abbati seu priori et monachis septem mille solidos barchinonenses
pro eorum provisione annua concedimus atque damus promitentes quod
pro predictis septem mille solidis per dictos abbatem seu priorem et
monachos annis singulis imperpetuum habendis et percipiendis
assignabimus certos nostros redditus quos redimere proposuimus per
alodium liberum atque francum volentes quod si ad hec
complenda fuerimus modo aliquo impediti manumissores nostri predicti
emant in civitate Barchinone vel alibi si eis videbitur expedire
census redditus et tributa stabiles et indefectibiles atque certi per
alodium liberum atque francum que sufficiant ad septem mille solidos
supradictos eorum conscientias super hiis firmiter onerantes.
Concedimus etiam atque damus eidem abbati seu priori et monachis
partem nobis pertinentem in mensuratico sive cops que colligitur et
levatur de bladis que venduntur in civitate Barchinone quam quidem
partem Johannes de Junyent mercator Barchinone nostro nomine
et pro nobis emit a Michaele de Sena cive Barchinone sic quod
dictus abbas sive prior et monachi partem predictam habeant et
recipiant imperpetuum prout melius et plenius ad nos competit et
expectat. Damus etiam et concedimus dictis abbati seu priori et
monachis quemdam ortum nostrum cum ejus pertinentiis et juribus
universis situm prope menia civitatis Barchinone loco vocato Camp
de Sancta Anna quem ibidem habemus et possidemus titulo emptionis
per nos inde facte. - Rex Martinus. - Item volumus et ordinamus quod
post obitum nostrum anno quolibet imperpetuum qualibet die jovis
sancta sive de la Cena fiat et detur tresdecim pauperibus per
succesorem nostrum regem Aragonum et suos eligendis elemosina similis
illi que per nos fuit dictis pauperibus dari anno quolibet consueta:
in hunc videlicet modum quod abbas vel prior predictus eo modo quo
nos facere consuevimus qualibet die jovis sancta abluat atque lavet
manus et pedes pauperum predictorum quo facto ipse idem abbas vel
prior det cuilibet pauperum predictorum quatuor cannas de canna sive
mensura panni honesti coloris pro vestitu et tres palmos panni
albi pro caligis et duas cannas panni lini pro camisiis et
femoralibus et unum par sotularium necnon etiam cuilibet eorundem
medium florennum auri Aragonum pro custuris: volentes et
ordinantes quod per manumissores et exequtores predictos emantur
quadraginta sex libre tresdecim solidi Barchinone annuales et
perpetuales in loco seu locis tutis per alodium liberum atque francum
ad ipsorum manumissorum sen exequtorum cognitionem quas quidem
quadraginta sex libras et tresdecim solidos anuo quolibet imperpetuum
recipiat dictus abbas seu prior quicumque fuerit pro exsolvendis et
complendis omnibus supradictis nos enim dictas quadraginta sex libras
tresdecim solidos pro complendis predictis nunc pro tunc et tunc
pro nunc concedimus ac etiam assignamus abbati seu priori
et conventui supradictis. - Rex Martinus. - Insuper etiam ad
honorem ejusdem sancte et individue Trinitatis Patris Filii et
Spiritus sancti volumus instituimus et ordinamus quod post obitum
nostrum die qualibet imperpetuum per abbatem vel priorem predictum et
successores suos reficiantur et provideantur tres pauperes in pane
vino et companagio ac aliis eis necessariis: quibus quidem pauperibus
dictus abbas vel prior aut alius monachus per eum deputandus
abluat manus et pedes qualibet die hora sibi melius opportuna:
pro predictis vero adimplendis faciendis et exsolvendis volumus et
ordinamus quod per nostros manumissores seu exequtores predictos
emantur quinquaginta quatuor libre barchinonenses in loco tuto
et securo per alodium liberum atque franchum quas nos pro
complendis predictis concedimus et assignamus per abbatem vel priorem
predictum et successores suos habendos et percipiendos et
distribuendos ut supra. - Rex
Martinus. - Item instituimus et
ordinamus fieri tria aniversaria solemnia quolibet anuo unum
videlicet pro anima nostra eadem die qua dies nostros finierimus et
aliud in ebdomada Omnium Sanctorum pro animabus parentum nostrorum
quo facto fiat in crastinum aliud pro anima nostra
celebranda in
dicta ecclesia monasterii Populeti ubi corpus nostrum
ut prefertur sepelietur per monachos fratres et
clericos in dicto monasterio residentes qui orent
Dominum Deum pro anima nostra et parentum nostrorum et omnium
fidelium deffunctorum: et ultra hoc teneantur perfecta missa
cujuslibet aniversarii supra tumulum domini regis et domine
regine parentum nostrorum et postea supra tumulum nostrum
absolutiones facere cum orationibus consuetis: et volumus et
ordinamus quod per dictos manumissores seu exequtores emantur viginti
quinque libre barchinonenses monete censuales anuales et
perpetuales per alodium francum in loco sive locis tutis in nuda
tamen perceptione ad ipsorum manumissorum seu exequtorum cognitionem
qui eisdem monachis fratribus et clericis annuatim tradantur ad opus
pretextu aniversariorum predictorum. - Rex Martinus. - Item volumus
et jubemus quod centum Christi pauperes panno albo videlicet de
duabus vestibus ipsorum quilibet induantur qui portent singulos
brandonos cum corpus seu ossa nostra portabuntur ad sepeliendum in
ecclesia monasterii supradicti et quousque corpus seu ossa nostra
fuerint recondita in tumulo fiendo in ecclesia supradicta ut superius
continetur qui quidem pauperes reficiantur de bonis nostris donec
predicta completa fuerint cum effectu. - Rex Martinus. - Item
recomendamus dicto nostro primogenito et heredi ac successori
nostro universali omnes et singulos officiales nostros et
specialiter illos qui pro nostro et ejus servicio in regno Sicilie
insudarunt tam illos
qui tenent pro nobis officia in domo nostra quam extra
exortantes eundem ut filium carissimum et succesorem nostrum quod si
officia que tenebunt tempore obitus nostri retinere poterunt comode
illos in eis remanere permittat alias quod eos collocet in officiis
congruis
unum post alium successive juxta eorum merita ut de
impensis nobis et sibi serviciis et que ipsi nostro primogenito
impendere poterunt remunerationem condignam reportent. - Rex
Martinus. - Ceterum pro sepultura nostra fienda et pro injuriis
nostris solvendis et pro aliis legatis per nos factis et ordinatis
tam in presenti testamento quam in codicillo vel
codicillis nostris ex nunc fiendis contentis et expressatis
quinquaginta mille libras barchinonenses monete de terno de
bonis nostris accipimus: ad que habenda et recipienda per
manumissores nostros predictos et pro complendis et exequendis
predictis assignamus de presenti omnia vasa nostra argenti albi
et etiam decorati que nostro sunt usui et servicio continue diputata
exceptis illis que necessaria fuerint pro viginti mille solidis
antedictis quos supra dari mandamus confessori nostro distribuendos
pro missis celebrandis ut superius continetur ea scilicet omnia que
tempore obitus nostri habebimus et nobis reperta fuerint et omnia
jocalia de quibus supra nos ordinamus cujuscumque sint generis vel
speciei subscriptis inde exceptis et omnia alia et singula bona
nostra mobilia et se moventia que nos habemus et tempore obitus
nostri habebimus seu penes nos reperta fuerint. Excipimus tamen
preciosas nostras reliquias supradictas quas poni et conservari
ordinavimus in dicta capella palatii nostri majoris civitatis
Barchinone ut superius continetur. - Rex Martinus. - Si quid vero
ex dictis quinquaginta mille libris superfuerit completis
omnibus que ordinamus detur et distribuatur per manumissores nostros
predictos ob salutem animarum nostri et parentum nostrorum pro
captivis redimendis orphanis maritandis et aliis piis causis
specialiter in remunerandis servitoribus nostris: et de hoc nostrorum
manumissorum conscientias oneramus. Et si predicte quinquaginta libre
ad predicta et infrascripta ac alia in codicillis nostris contenta et
ad debita et injurias nostras solvendas et alia complenda et
persolvenda non sufficerent ad id quod et quantum deffuerit volumus
de dictis redditibus et juribus recipi et haberi quousque nostrum
testamentum hujusmodi completum fuerit ut superius et inferius ac
in nostro seu nostris codicillis ordinatum existat: dantes et
concedentes prefatis manumissoribus et exequtoribus nostris plenam et
liberam potestatem petendi exhigendi et recipiendi tot de bonis
nostris quod sufficiant ad predicta et ea distribuendi et erogandi
juxta traditam per nos eis formam pro remedio anime nostre et
animarum parentum nostrorum et omnium fidelium defunctorum. - Rex
Martinus. - Preterea confirmamus priori et conventui Vallis
Jesuchristi donationem per nos factam eisdem de locis de Altura
e de les Alcubles sicut et prout in dicta donatione et aliis
donationibus et concessionibus per nos dicto monasterio inde factis
plenius continetur. - Rex Martinus. - Ceterum assignamus operi dicti
monasterii ultra alias assignationes per nos jam factas operi
supradicto mille florennos auri de Aragonia de et super
redditibus nostris civitatis Xative et ejus termini habendos
et percipiendos per priorem monasterii predicti seu ejus procuratorem
anno quolibet per annos computandos a die obitus serenissime domine
regine Cipri cui duos mille florennos dum vitam duxerit in
humanis super dictis redditibus jam providerimus assignandos ita quod
infra dictum tempus dictum opus habere valeat … mille florennos non
ultra de redditibus supradictis. - Rex Martinus. - Et quia multum
cordi gerimus ut opus dicti monasterii perficiatur heredem nostrum
subscriptum monemus et in Domino exortamur quod ipsum opus mora
quacumque cessante si nobis viventibus perfici non poterit habeat
taliter recomendatum quod ipsum quam citius poterit perfici faciat
cum effectu ejus conscientiam super hiis quantum possumus onerantes.
- Rex Martinus - Item volumus et ordinamus quod dicti nostri
manumissores qui in hujusmodi nostra exequtione laboraverint et alii
habeant salarium quod per dictum regem taxatum et ordinatum
fuerit eorum cuilibet fore persolvendum. - Rex Martinus. - Item
dimittimus seu legamus egregio Frederico filio naturali dicti regis Sicilie nepoti nostro sive net villas castra et
loca nostra Dalcoy de Elxio e de Criullen et
vallem de Seta e de Tranadell sita in regno Valentie cum eorum redditibus et juribus universis ac mero et mixto imperio et
omnimoda jurisdictione alta et baxia et jus redimendi ea que
per nos impignerata fuerunt mediantibus gratie instrumentis. Predicta
autem ei legamus in feudum honoratum et sub conditione quod si dictus
Fredericus decesserit quandocumque sine liberis masculis
de legittimo et carnali matrimonio procreatis vel succedentes eidem
unus post alium obierint sine filiis masculis de legittimo et
carnali matrimonio procreatis predicta omnia heredi nostro universali
et suis successoribus revertantur: et sub conditione etiam quod non
possit gaudere aliquibus donationibus per nos ei factis sub
quacumque forma verborum sint comprehense quod si fecerit careat
omnino legato predicto. - Rex Martinus. - Ceterum dimittimus sive
legamus egregie Yolanti filie naturali dicti regis Sicilie
primogeniti nostri carissimi triginta mille florenos auri de
Aragonia qui sibi dentur et exsolvantur per heredem nostrum
predictum cum fuerit in matrimonio collocanda. - Rex Martinus. -
Insuper si die obitus nostri dimisserimus filium masculum de
legittimo et carnalio matrimonio natum vel nasciturum ultra dictum
illustrem Martinum regem Sicilie primogenitum nostrum
dimittimus eidem jure institutionis et pro parte hereditatis et
legittima ac alio jure quocumque in bonis nostris sibi pertinentibus
comitatum Impuriarum cum suis redditibus juribus et
pertinentiis universis ac mero et mixto imperio et omnimoda
jurisdictione alta et baxia in feudum tamen honoratum et sub
conditione quod si dictus filius noster decesserit quandocumquc sine
liberis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis vel
succedentes eidem unum post alium obierint sine filiis masculis de
legittimo et carnali matrimonio procreatis comitatum predictum heredi
nostro universali et suis successoribus integre revertatur: si vero
dimisserimus duos filios masculos dimittimus secundo natu in feudum
tamen honoratum et sub conditione predicta marchionatum
nostrum situm in diocesi urgellensi et villas nostras de
Tarrega et de Vilagrassa de Sabadello et de Tarracia
de Calidis de Montebovino (Caldes de Mont boví : Montbui)
et de Granullariis (Granollers) cum eorum redditibus
juribus et pertinentiis universis ac mero et mixto imperio et omni
jurisdictione alta et baxia que omnia per nos vendita et impignerata
fuerunt mediantibus gratie instrumentis: et propterea volumus quod
dictus rex primogenitus noster subscriptus ea omnia que demittimus
secundo natu filio nostro quitare et desobligare habeat et
teneatur ab his quibus vendita seu impignerata fuerunt necnon
et ab oneribus quibuscumque per nos aut nostros predecessores
imposita super eis dictarum gratiarum intervenientibus instrumentis:
et si plures filios dimisserimus dimittimus cuilibet eorum jure
institutionis centum mille florenos auri de Aragonia: si vero
die obitus nostri dimisserimus filiam natam vel nascituram qui tunc
non fuerit in matrimonio vel in ordine religionis collocata
dimittimus eidem jure institutionis centum mille florenos dicti
auri: si autem fuerint due filie in matrimonio vel ordine
religionis non collocate silicet ambe vel altera ipsarum tunc
dimittimus eisdem jure institutionis dictos centum mille florenos
inter ambas equaliter dividendos si uterque fuerit in matrimonio
collocanda alios dictos centum mille florenos dimittimus illi que
maritanda erit et jam maritate seu maritatis dimittimus jure
institutionis cuilibet ipsarum mille florennos auri de Aragonia
in quibus et in eo quod eis dederimus earum tempore matrimonii ipsas
nobis heredes instituimus. - Rex Martinus. - Item relinquimus liberos
et alforros seu francos et ab omni servitute quitos
et exemptos omnes et singulos servos seu sclavos et captivos
nostros quos habebimus tempore mortis nostre. - Rex Martinus. - Demum
instituimus heredem nostrum universalem in regnis et terris nostris
Aragonum Valentie Majoricarum Sardinie
et Corsice ac comitatibus Barchinone Rossilionis et
Ceritanie et terris eis adjacentibus que nos hodie (ho + die: hoy, hui, huy, vui, vuy, avui) habemus seu que pro nobis
tenentur seu teneri debent nunc et in futurum necnon in regno
Sicilie ac ducatu Athenarum et Neopatrie et in ducatu
etiam Tarantane et comitatu Turolii in
Alamannica cum militibus et dominabus et aliis hominibus et
feminis ac aliis universis bonis nostris juribus et actionibus nobis
nunc vel in futurum pertinentibus et spectantibus tam in predictis
quam alibi quocumque modo et forma serenissimum Martinum regem
Sicilie Athenarum et Neopatrie ducem primogenitum nostrum
carissimum predictum. - Rex Martinus. - Et si dictus rex Martinus
filius et primogenitus noster carissimus heres non erit vel erit et
decesserit quandocumque substituimus ei et nobis heredem instituimus
in dictis regnis et terris juribus et aliis superius expressatis
filium ejus primogenitum masculum legittimum et de legittimo et
carnali matrimonio procreatum: et si dictus ejus primogenitus heres
non erit vel erit et obierit quandocumque sino liberis masculis de
legittimo et carnali matrimonio procreatis eo casu substituimus
universalem illum ex liberis et nobis heredem instituimus universalem
illum ex liberis dicti nostri primogeniti masculum legittimum et
de carnali matrimonio procreatum qui tunc vixerit majorem natu et sic
per ordinem unum post alium secundum ordinem geniture. - Rex
Martinus. - Si vero dictus rex Martinus filius et primogenitus noster
carissimus obierit quandocumque sine liberis masculis de legittimo et
carnali matrimonio procreatis eo casu substituimus eidem et nobis
heredem instituimus universalem illum ex liberis nostris masculum
legittimum et de carnali matrimonio procreatum si et qui
immediate major natu erit post dictum illustrem regem Martinum filium
et primogenitum nostrum carissimum et sic successive unum post alium
ex liberis nostris si quos nos habere contingerit in futurum secundum
ordinem geniture. - Rex Martinus. - Hec est ultima voluntas nostra
quam valere volumus jure testamenti et si non valet jure
testamenti valere volumus jure codicillorum aut cujuslibet alterius ultime
voluntatis. - REX MARTINUS. - Actum est hoc in monasterio Vallis Jesuchristi secundo die decembris anno a nativitate Domini millessimo CCCCmo septimo. (2 de diciembre de 1407)

XCIX, perg 305, 29 abril 1157

XCIX
Perg. N° 305. 29 abr. 1157

Hoc est judicium quod dederunt judices a domno Raimundo Berengarii comite barchinonensi electi in civitate llerda coram quamplurimis nobilibus viris Ermengaudo videlicet urgellensi et Arnaldo Mironis palearensi comitibus et Raimundo Fulchonis vice-comite et Guillelmo Raimundi Dapifero et Gaucerando de Pinos et Guillelmo de Castro-vetulo et Raimundo de Villa-mulorum comitoribus et episcopis barchinonensi et ilerdensi et aliis multis tam barchinonensibus quam aragonensibus seu urgellensibus clericis militibus atque burgensibus super querimoniis et responsis raciocinatis et placitatis inter vice-comitem Barchinonensem et Petrum de Podio-viridi. Judices quidem fuerunt supradicti episcopi et palearensis comes et Borrellus gerundensis judex et Guillelmus de Castro-vetulo et barchinonensis sacrista et Raimundus de Villa-mulorum et Raimundus de Podio-alto et Berengarius de Turre-rubea et Bernardus de Mossed elenensis archidiaconus et Bernardus Marcueii et Petrus Arnalli vicarius Barchinone et ex parte comitis sue racionis assertores et defensores Guillelmus Raimundi Dapifer et Petrus vicensis sacrista et ex parte Petri contra istos Guillelmus urgellensis sacrista et Gaucerandus de Pinos et Miro Guillelmi de Podio-viridi. Primum conquestus est dominus comes de supradicto Petro quod auferebat ei suum alodium quod multo labore et magnis expensis recuperaverat de manibus sarracenorum castrum videlicet de Penna-freta et de Apiera cum terminis suis addens etiam quod turpiter et percuciendo ejecerat suos homines ex isto alodio ipse Petrus. Ad hoc respondit Petrus quod quidam avunculus suus Arnallus Petri videlicet adquisierat castrum de Penna-freta per donum Raimundi Berengarii vetuli comitis barchinonensis et uxoris sue Adalmodis et filiorum suorum Raimundi Berengarii et Berengarii Raimundi ad fidelitatem ipsorum quatuor successorumque suorum sicut in scriptura adquisicionis et conveniencie resonare cognitum fuit quam in placito ostendit: castrum vero de Apiera ipse idem Arnallus Petri adquisierat a comite urgellensi Ermengaudo in alodium qui Ermengaudus adquisierat illud castrum de Apiera cum castro de Barberano per donum Berengarii Raimundi supranominati asserens hoc esse verum per scripturas quas in placito demonstravit. et in scriptura quam Berengarius Raimundi fecerat Ermengaudo continebatur quod per istum donum prefatus Ermengaudus faceret ei adjutorium et defensionem contra cunctos homines vel feminas juste sive injuste: et ob hoc defuncto Arnallo Petri predicto et filio suo evenisse hanc adquisicionem Vidiano patri suo et ex ipso per testamentum ad ipsum Petrum: asserens etiam has adquisitiones per supradictas voces longa possessione habuisse et modo in presenciarum habere ad ipsam eandem fidelitatem que in scripturis resonare videtur. Et dominus comes respondit ad hoc infirmando priorem scripturam Raimundi Berengarii vetuli videlicet ob hoc quia nomina auctorum non erant inibi subsignata manibus propriis sicut in aliis scripturis quas ipsi fecerant inveniri poterat: ipsam vero scripturam quam Berengarius Raimundi fecerat Ermengaudo comiti urgellensi dicebat et credebat non esse veram tum quia vocabit se regem Barchinone cum non esset nec locus regalis tum quia erat rasa ad dampnum auctoris tum quia non erat subsignata propria manu auctoris sicut in aliis scripturis facere solitus fuerat tum quia fuerat facta scriptura ipsa in diebus Raimundi Berengarii vetuli patris Berengarii Raimundi secundum tenorem annorum sicut resonat in ipsa eadem scriptura: et etiam dicebat Berengarium Raimundi hunc honorem neque alium habuisse vivente patre suo immo hanc eandem scripturam si veram stare constiterit factam fuisse post mortem Raimundi fratris sui quem ipse Berengarius Raimundi injuste et fraudulenter occidi fecerat (1) et ex hoc et propter hoc fuit convictus et comprobatus ad homicidam et traditorem in curia Eidefonsi regis castellanorum sicut multi hujus terre homines noverunt:

(1) Como el indulgente P. Diago quiso en su historia de los Condes de Barcelona lavar a don Berenguer Ramon II de la mancha de fratricida de Ramon Berenguer II Cap de estopa pondremos por vía de nota otra prueba de la certeza de este hecho, sacada del Cartulario grande, n.°13, del monasterio de San Cucufate del Vallés, que actualmente se custodia en este Archivo general, y dice así:
- "Cunctorum notitie significare necessarium videtur qualiter ego Raymundus Berengarii comes Del gratia barchinonensis et marchio divinis auctoritatibus obtemperare cupiens monasterium Sancti Laurentii quod a progenitoribus meis constructum ad me usque hereditaria successione pervenit ob remedium anime mee vel parentum meorum offero et dono Domino Deo et Sancti Cucuphatis octavianensi cenobio in cujus alodio vertis scripturarum indiciis probatur esse conditum. Hoc itaque Sancti Laurentii de Ipso Monte monasterium quod a principio monachos et abbatem ipsius loci fundatores habuisse constat ab ipso Sancti Cucuphatis cenobio cum omnibus ad se quocumque modo pertinentibus barchinonensi episcopo Berengario ejusdem sedis canonicis faventibus
justumque fore indicantibus sub illius jure debere permanere a quo conditionis et religionis principia noscitur suscepisse reddo et trado subdo juri et potestati pretaxati Sancti Cucuphatis cenobii quatenus ipsum Sancti Laurentii monasterium cum omnibus que in presentiarum habet vel in futurum habiturus est sub dispositione sive tuitione atque dominio abbatis monachorumque Sancti Cucuphatis in perpetuum consistat et quidquid inde facere vel judicare voluerint quod ab ecclesiastica non discrepet regula liberam in omnibus secundum Deum habeant potestatem monastica religione ibidem perpetuo vigente. Donum autem illud quod a fratricida Berengario post parricidium Tomeriensi abbati inde dicitur esse factum justitie obvium condempnatione dignum meo meorumque nobilium generali judicio habetur semper irritum. Si qua etiam cujuscumque dignitatis vel mediocritatis persona hoc nostre munificentie donum disrumpere vel inquietare presumpserit XXX purissimi argenti libras cenobio se predicto Sancti Cucuphatis componat et in antea hec donatio firma persistat contra cujus temerariam presumptionem me defensorem et ultorem atque in omnibus protectorem esse promitto et confirmo domino Deo et sancto Cucuphati ejus martyri. Actum est hoc anno dominice incarnationis LXXXXVIIII post M VII kal. Novembr.- Berengarius barchinonensis episcopus salvo jure ejusdem sedis. Sig+num Raimundi levita atque praepositus. Sig+num Stephanus levita. Sig+num Raymundi levita. Sig+num Raimundi comes. Sig+num Petri presbyteri et primicherii. Sig+num Guillelmi Raimundi Castri-vetuli. Sig+num Dorce. Sig+num Poncii Geraldi. Sig+num Bernardi Berengarii de Barberano. Sig+num Berengarii Raymundi Montiscateni. Sig+num Raymundi Raynardi.- Petrus Monachus qui hec scripsit die et anno prenotato.“ (Vide los Condes de Barcelona vindicados, tomo 2.°, pág. 116 y siguientes.)

dicens ob hoc dominus comes scripturam aliam quam Ermengaudus Arnallo Petri fecerat nec possessionem per vocem istarum scripturarum invalidarum possessam nullum valorem habere nec habuisse. Ad hec respondit Petrus de Podio-viridi scripturam Raimundi Berengarii vetuli et Berengarii Raimundi filii sui non esse minus bonas quia non erant subsignate propriis manibus auctorum quia ipsi multas alias scripturas consimilibus signis subsignatas fecerant quas firmas et stabiles ex jure stare constabat: et de rasura respondit ipsam non fecisse nec aliquem se sciente ad dampnum auctoris: et de hoc quod dominus comes dicebat scripturam factam fuisse vivente Raimundo Berengarii vetulo respondit Petrus hoc se nescire affirmando si factum foret Berengarium Raimundi prephatum honorem per donum patris sui adquisivisse. Et quia comes dicebat in sua defensione scripturam ipsam esse factam post mortem Raimundi Berengarii quem frater suus Berengarius Raimundi occidi fecerat negavit hoc Petrus asserens scripturam esse factam in vita prefati occisi facta divisione istius honoris et ob hoc valere scripturas cum sua possessione. Iterum dominus comes addidit in sua defensione quia filius Arnalli Petri
obierat intestatus et sterilis prefatum honorem ad dominum qui ipsum dederat vel ad suos heredes debere reverti secundum suam cognicionem vel secundum mores curie
Barchinonensis. Tandem auditis utriusque partis racionibus cum suis objeccionibus et deffensionibus judicaverunt predicti judices quod si dominus comes infirmare potuerit
scripturas sibi objectas per aliarum scripturarum contropaccionem manibus propriis subsignatarum vel potuerit probare scripturam a Berengario Raimundi factam ut asserit in vita patris sui Raimundi Berengarii vetuli vel potuerit probare tostibus vel scriptis fuisse iactam post mortem fratris Berengarii Raimundi prefatum honorem comiti juro debere reverti et in sua possessione manere absque aliquo impedimento libere et quiete: comite vero in his deficiente si Petrus de Podio-viridi suas scripturas confirmare potuerit per aliarum scripturarum contropaccionem sicut superius in sua defensione proposuit vel per illas alias raciones idem quod Raimundus Berengarii vetulus dedisset ipsum honorem qui continetur in ipsa scriptura a Berengario Raimundi comiti Ermengaudo facta in vita sua vel Berengarius Raimundi fecisset hoc donum vivente fratre suo facta divisione racionabiliter ipsum Petrum in sua possessione manere salvo jure comitis secundum mores barchinonensis curie de intestatis et exorchis militibus constitutos. Deinde conquestus est Petrus de domino suo comite quod ivit cum eo in narbonenses partes et in Aragonem et fecerat ibi multas perdedas et non erat paccatus neque de servicio neque de ipsis perdedes. Et dominus comes respondit quod secundum suam estimacionem per donum et emendas quas sibi fecerat Petrum debere remanere paccatum vel si non esset ad judicium stare. Super hoc judicaverunt Petrum debere probare per testes vel per averamentum secundum morem barchinonensis curie quod sibi deficit de istis perdidis et quod probaverít vel averaverit reddat ei domnus comes. Iterum conquestus est Petrus super ipso comite quod iverat secum in exercitu Lorcha cum X militibus et fecerat ei convenienciam quod daret unicuique militi XXX morabatinos per unumquemque mensem. Hoc negavit comes addens in sua defensione quod de convenienciis quas sibi fecerat pro ipso exercitu ita paccaverat eum ex suo avere quod facta paccacione nullam querimoniam ex isto exercitu super ipsum retinuit se sciente. Et Petrus respondit de predicta conveniencia comitis nullo modo fore paccatum nec confiteri se esse paccatum. Super hoc judicaverunt quod si comes probare potuerit Petrum de predicta conveniencia fore paccatum vel confiteri se fuisse paccatum comitem ex hoc in nullo sibi debitorem existere: sin autem predictus Petrus dicat per sacramentum ista duo non esse vera et facto sacramento quicquid probare potuerit quod dominus comes sibi conveniret pro isto exercitu compleat ei comes quod factum non esse constiterit. Ad ultimum conquestus est comes super predicto Petro quod fregerat suos caminos et rapuerat suis mercatoribus vel in sua defensione positis suos trossellos et suum avere et omnia que secum portabant ad dedecus et obprobrium comitis valens XX milia solidorum: quod Petrus non negavit sed dixit hoc fecisse ex absolucione criminis consilii tam comitis quam episcoporum et magnatum seu nobilium hujus patrie virorum. Et comes respondit fecisse absolucionem de conducto et armis que mitebantur in Ilerda sed de aliis causis nunquam fecisse. In hoc judicaverunt quod si Petrus probare potuerit comitem hanc promissionem fecisse vel promisisse ita plenarie ut ipse asserit ex omnibus causis comes super ipsum nichil requirat ex hoc: si vero in probacione defecerit redirigat Petrus omnia malefacta preter cibum et arma ipsis qui perdiderunt vel comiti secundum quod ipse comes judicare fecerit et obprobrium comitis secundum mores Barchinonensis curie. Conquestus iterum comes de quodam milite suo Arnallo videlicet de Uliula qui fregerat ei suos caminos et fecerat ei multa mala ex suis castris et cum suis hominibus: quod Petrus omnino de suis castris et suis hominibus se sciente negavit inferens hanc querimoniam ipsi Arnallo a domno comite esse finitam quod domnus comes de fine negavit. Judicaverunt ergo quod si Petrus de fine querimonie comitis probare potuerit nichil comes ab ipso Petro amplius ex hoc requirere debet: Petro in probacione deficiente quicquid mali domnus comes probare potuerit factum fuisse sibi vel suis ex castris Petri vel cum suis hominibus redirigat ei Petrus vel faciat ei Arnallum ad justiciam stare. Set si comes probare voluerit dicat Petrus per sacramentum non esse verum quod comes obicit. Iterum quidam milites videlicet .... conquesti sunt de supradicto Petro quod auferebat eis suas adquisiciones quas antecessores sui fecerant ex comitibus barchinonensibus sicut in scripturis quas protulerunt resonabat loca et terminos demostrantibus: et Petrus respondit suos antecessores quod ipsi clamabant a comitibus barchinonensibus per scripturas anteriores et longa possessione usque ad istud tempus tenuisse scripturas suas in placito ostendens: et prefati milites his scripturis responderunt non esse bonas nec stabiles ex objectionibus a comite illis scripturis objectis nec possessionem quam asserebat antecessores suos nec ipsum Petrum legaliter tenuisse. Super hoc judicaverunt quod si Petrus probare potuerit hoc esse verum quod asserebat tam de scripturis quam de possessione juste tenere quod possidet salvo jure comitis superius scripto secundum mores barchinonensis curie de intestatis et exorchiis militibus constitutos: si vero in probacione defecerit predicti milites habeant illud quod amitunt et querunt sicut in scripturis eorum resonare videtur. Super his omnibus judicaverunt predicti judices Petrum debere facere securitatem domino suo comiti in sua manu vel alterius et consimilem securitatem accipere ad complenda et accipienda ea que juste judicata sunt in supradicto judicio secundum legem illam in qua dicitur «ut ambe causancium partes placito distringantur que lex est in libro juris secundo titulo secundo capitulo llII° incipiens ita "Sepe negligencia judicum vel saionum." Datum fuit judicium in civitate Ilerda III kalendas maii anno incarnationis Dominice MCLVII regisque francorum Leduici junioris XX°. - Sig+num Arnalli Mironis comitis palearensis. Sig+num Guillelmi de Castro-vetulo. Sig+num Raimundi de Villa-mulorum. Sig+num Raimundi de Podio-alto. Sig+num Berengarii de Turre-rubea. Sig+num Guillelmi barchinonensis episcopi +. Sig+num Bernardi de Mosseto elenensis archidiachoni. Sig+num Guillelmi ilerdensis episcopi. Petrus Borrelli sacrista et judex. Petrus sacrista +. - Sig+num Poncii scribe qui hoc scripsit die et anno quo supra.

AD GABRIELEM VILELL PRESBYTERUM DE VITA ET MIRACULIS DIVI SEVERI BARCINONENSIS ANTISTITIS

AD GABRIELEM VILELL PRESBYTERUM DE VITA ET MIRACULIS DIVI SEVERI BARCINONENSIS ANTISTITIS (*) EPISTOLA ET ETIAM DE EIUS CORPORIS TRANSLATIONE (**).

N. del E. (*)
Véase lo que dicen sobre este Santo el P. Flórez en su España Sagrada, tomo 29, tratado 55, cap. 4, especialmente desde el § 78 hasta el 93 inclusive, y el P. Caresmar en su disertación histórica con preferencia en las pág. 97 y 98.

N. del E. (**)
P. M. Carbonell refiere en su Crónica al fol. 209, el milagro que San Severo hizo en la pierna del Rey D. Martín, la cesión que le hizo el Monasterio de S. Cucufate del Valles del cuerpo de dicho Santo, por cuyo motivo el Rey concedió al Monasterio la jurisdicción civil y criminal que le pertenecía en sus castillos, villas y lugares y finalmente refiere también aunque suscintamente el martirio de aquel Santo. Y en la segunda columna de aquel mismo fol. v. dice. «Y perque sia major memoria del dit benaventurat y glorios martyr mossenyer Sanct Sever instat yo per lo Venerable e molt devot del sobre dit glorios martyr mossenyer Sanct Sever mossen Gabriel Vilell prevere: yo he composta una letra latina dirigida al dit mossen Vilell y posada ad longum en la fi de un registre del Rey En Marti pretitulat Propium: hon es designada tota
la historia molt extensivament y larga del dit glorios y benaventurat martyr sanct Sever Bisbe y patro de la insigne ciutat de Barcelona .... De este códice hemos tomado la copia que publicamos.

Petrus Michael Carbonellus Regius Archivarius Gabrieli cognomento Vilell
presbytero multum venerabili P. S. D. Effagitasti saepe numero vir
integerrime ut ea quae ex codicibus antiquis de miraculo tibiae
Martini Regis Aragonum vernacula lingua
sumpsisti in latinum traducerem etiam adderem quae de
Sancti Severi Barcinonensis Episcopi vita invenire
potuissem ego vero quamvis ab humanitatis studiis distractus cum ob
occupationes Regii Archivi tum ingravescente aetate quando
quidem octavum et septuagesimum annum notus sum id
recusare potuissem tamen ut tuae morem geram voluntati quam mihi
provinciam demandasti aggressus suum. Accipe proinde vir suavissime
hunc Regem Martinum (ut in codicibus antiquis legimus) fuisse
aegrotum plagam in tibia habentem adeo ut omnes
moriturum existimarent. Qua propter medicos physicos et
chirurgos (N. del A. (1) Chirurgus et Chirurgicus utrumque
dici potest.) omnes in urbe Barcinona eo tunc domos
foventes ad tibiam curandam accersiri jussit. Qui in dies
magis atque magis intendentes pro Regis tibia curanda
senectuteque detardanda nullum aliud antidotum repperere nisi
hoc unum duntaxat scilicet quod tibia praescinderetur ne ignis
in tibia jam accensus totum Regis corpus adolesceret. Hoc
itaque remedium eidem Martino Regi in regio palacio majori
praefate urbis sic aegroti existenti ii medici physici et chirurci
maxima cum tristitia et cordis dolore retulerunt et ad tibiam
scindendam diem crastinam assignarunt. Ea quidem relatione facta Rex
ipse Martinus prospiciens in tam parva temporis morula tibiam
scindendam totam supervenientem noctem insomnem et lachrymis
et singultibus agebat et propterea maxima devotione permotus Sanctum
Severum nostrae urbis Barcinonensis Pastorem gloriosum
invocare et reclamare satagebat sic genibus mentis flexis orans. « O
beatissime Severe obsecro intercedas pro hac mea infirmitate
ad dominum nostrum Jesum-Christum quem suppliciter oro ut ab ea
curatus evadam nam voveo me operam daturum quod corpus tuum apud
caenobium Sancti Cucufatis nunc reconditum in huius
urbis Barcinonensis Ecclesiam (ubi jam sub tuo nomine
constructa est capella) honorificentius transferatur et custodiatur
in eum.» Tandem die ultimo assignato ad tibiam praescindendam
ipse Rex Martinus qui per prius noctes insomnes faciebat circa
horam intempestam illius diei assignati in somno seu in extasi vidit
beatum Severum Antistitem memoratum quem tanti
faciebat et reclamabat Episcopalibus vestibus indutum mitramque in
capite portantem luminariis per multis curuscantem qui remotis a
tibia fasciis et medelis factoque super tibia cru+cis
signo e vestigio disparuit. Rex vero Martinus a somno
expergefactus continuo voce sonora et ingenti gaudio in haec
prorumpens verba ait. « O vos fideles custodes hic vigilantes venite
huc cum lumine et videbitis tibiam meam per Sanctum Severum
curatam. Quippe qui sua pietate et potestate a Deo collata me
indignum peccatorem exaudivit. » Tunc omnes ibidem vigilantes cum
çaereis et
candelis venientes tibiamque discooperientes jam bene
curatam reppererunt quemadmodum Rex ipse praedixerat et
gavisi sunt gaudio magno. Medici autem physici et
chirurgici aurora rubescente diei assignationis cum ferris
aliisque apparatibus ad Regis cameram adventantes et miraculum
grande audientes ilico dixerunt «date lumen» lumineque dato tibiam
reviserunt el bene curatam repperere et sic jubilantes et immensas
gratias Summo Deo et beato Severo facientes osculatisque
manibus ipsius Regis ad edes suas rediere. Ceterum Rex
Martinus cupiens translationem faciendam (ut voverat) de corpore
beati Severi bulla jam habita a Summo Pontifice pro ipsa
translatione ut praedicitur facienda et ut Abbas et conventus
memorati caenobii
Sancti Cucufatis quicquam commodi pro ipsius corporis
traditione assequerentur civitem criminalemque jurisdictionem
castrorum villarum oppidorum et locorum eiusdem caenobii
ad Reges Aragonum et comites Barchinone pertinentes
nonullis adjectis conditionibus eis donavit quemadmodum de hac
donatione (ubi ipsa translatio expresse enarratur) liquido constat
instrumento publico die secundo mensis augusti anno salutis
millessimo quadringentesimo quinto confecto et in quodam ex
regestis Regii Archivi Barcinone exarato. (N. del E. Hemos creído conveniente publicar este documento después de las dos cartas de Carbonell.) Deinde ipsa translacio sanctissimi corporis
beati Severi faelicissimi Praesulis huius urbis Barcinone acta
fuit die quarto mensis augusti anno salutis M. quadringentesimo
quinto. Cuius festum translationis in Ecclesia Barcinonensi
colitur primo die dominico augusti vel ultimo
dominico julii eiusque martyrium VI novembris. (1) Pro qua
quidem translatione prius facta fuit: scilicet die tertio proximo
dictorum mensis et anni devota et pereximia processio recedens ab
Ecclesia Barcinonense iterque faciens ad caenobium Sancti Cucufatis
Vallensis quam sequebatur Martinus Aragonum et Martinus
Siciliae eius filius reges etiam episcopi abbates
canonici presbyteri et clerici duces comites milites cives magnaque
vivorum et mulierum caterva. Et postquam ad ipsum caenobium
applicuere praefatum Corpus Sacratissimum acceperunt per multisque
cereis et luminariis atque funerum pompa (ut est de more) ab eodem
caenobio (in quo pernoctarunt) sequenti die discesserunt et fessi (2)
sed non defatigati ad Barcinonensem Ecclesiam rediere ubi missa
major seu alta ac sermo cum organo musicorum quorum
cantus et caetere solemnitates exvoto celebratae fuere
recondito proprius Severi corpore cum XVIII clavis sui
martyrii infrascripti in quadam urna posita ad latus
dextrum retabuli Sanctae Crucis Ecclesiae Barcinonensis.

N. del A. (1) Nota quod festum martirii Sancti Severi colitur anno quolibet VI novembris et eius corpus ut infra
scribitur fuit positum una cum XVIII clavis sui martyrii in quadam
urna sita ad latus dexterum retabuli Sancte Crucis Sedis Barcinonensis. Postea autem die primo eius festi post vesperos
clerici ipsius Sedis cum Episcopo magna cum processione et
luminariis accipiunt eius urnam et in girum Sedis euntes illam supra
altare eius capelle locant ubi moratur per dies octo. Et die octavo
cum magna processione et luminariis de ipso altari illam capiunt et
in eius loco reponunt. N. del A. (2) Nota: quod erant fessi sed non
defatigati.

Praeterea ne vita beati Severi memoria excidat
scire te velim mi Gabriel charissime quod hic Severus lanificii
sive textoris lanae officio utebatur eratque Barcinona
ortus et christianorum conjugum filius beneque moratus ac conjugatus
(N. del A. (1) Nota: quod hoc tempore ecclesiastici uxores
ducebant. ) nam illo tempore ecclesiastici uxores ducebant et cum
uxore et unica filia vitam agebat. Accidit autem eo tempore
Barcinonam urbem pastore carere quandoquidem pastor illius
mortem obiisset cuius quidem pastoris eleccio (non ut nunc) sed per
Spiritum Sanctum ut columbam çelestem
apparentem fiebat orationibus Episcoporum praemissis et quum pro ipsa
electione visenda jam populi multitudo ad Ecclesiam convenisset
Severus ab uxore licentiam petiit ad Ecclesiam eundi et columbae
miraculum spectandi uxor vero ipsum redarguens respondebat quod talis
visio ad eum non pertinebat sed potius foret ut in suo laboraret
officio et ab illo non discederet nam sive iret sive non in Episcopum
non eligeretur. Cumque Severus impportune instaret se ad Episcopi
electionem iturum uxor furibunda respondens nunc ridiculo missa
faciamus prophetavit ironice dicens «qua hora illuc perveneritis
super caput vestrum columba resedebit. » Veniens ergo Severus
ad Barcinonensem Ecclesiam vilibusque vestibus ut pauper
indutus inter alios de populo ibidem existentes apparere non audens
post valvas Ecclesiae latitabat et columbae adventum
expectabat quae orationibus Episcoporum devote ad Deum et cum
lachrymis fusis per unam ex fenestris Ecclesiae solitam ingrediens et
per eandem Ecclesiam circumvolans super caput Severi latitantis
resedit. Qui (ut territus) eam ab se repelleret et illa iterum ad
Severem rediit et in eius vertice resedit ac requievit. Tunc ab
Episcopis in Episcopali cathedra ut est de more locatur
et Episcopus consecratur. Qui dum esset idiota et litterarum
ignarus divina inspiratione Apostolorum exemplo sacris litteris
repente imbutus non modo divina misteria el Pontificis officia
exercebat sed etiam predicator egregius factus oves suas Christi
divino salutifero sermone et vitae suae sanctitate mirum in modum
docebat et quamplurimis miraculis coruscabat. Effectum est paulo post
quod dum ipse Severus in Ecclesia Barcinonensi missam celebraret
subdiacono Epistolam legente in Spiritu rapitur. Et completa lectione
post moram aliquam a ministris excitatur quippe qui erectus ipsos
ministros apprime redarguit dicens parcat vobis Deus quare me
excitasti nam scire vos velim me exequiis illius Sancti Geminiani
Mutinensis Episcopi nuper defuncti interfuisse et eius animam Christo
Jesu commendasse ac eius corpus in tumulo collocasse. Hisque dictis
missam celebrare continuavit. Cives vero Barcinonenses hesitantes ne
hoc miraculum in cassum veritatem contineret qui jam illius diem et
horam annotaverant ad Urbem Mutinensem sitam justa
Bononiam nuncios miserunt et omnia et singula ut hic noster
Severus praedixerat secuta invenerunt et retulerunt. Fertur etiam de
hoc nostro beatissimo Severo quod non modo se fuisse sanctae
honestaeque conversationis sed etiam aliis quamplurimis in exemplum
et recti vivendi normam inter quos in edibus suis Eraclianum virum
Sanctum Pesauriensem Episcopum a cunabulis educavit qui postquam
Ecclesiam sibi comissam foeliciter gubernasset plenus sanctitate
beato fine quievit. At ubi scripturus sum miracula per Sanctum
Severum facta me adhuc continere non possum quin imprimis miraculum
mihi secutum inscribam quodque fuit paulo ante noctem intempestam
diei festi Sanctorum Petri et Pauli apostolorum mensis
junii anni salutis infrascripti millessimi quingentesimi duodecimi
corrigendo hanc epistolam in codice mearum epistolarum insertam
eique addendo miraculum proxime scriptum accidit quod somnus me
rapuit scribendo sic quod candela que in candelabro
ardebat cecidit cum codice super papyrum epistolae ipseque
continuo experge factus a somno vidi eam papyrum flamentem ex
lumine candelae et perterritus clamitavi «Sanctum Severum»
ut ab ipso incendio epistolam liberaret abjiciens in
terram papyrum sic incensam una cum codice et ea suffocata
ipsius papyri flamma ad larem sine lumine cucurri. Susceptoque
inde lumine regressus sum ad locum ubi epistolam cum codice dimiseram
et repperi eam ita lantam et mundam sicuti erat priusquam lumen eam
accendisset. Quo miraculo viso genibus flexis domino
Deo et sancto Severo gratias egi et ago ingentes oratione
dominica mediante meque semper dicente «O beate Severe
sis semper mecum et ora pro me peccatore. » Procesu vero temporis
defunctaque Severi uxore eorum filia diem clausit extremum et quum
illius exequias Severus celebrasset corpus que filiae juxta matris
corpus poni decrevisset apertoque illius sepulchro visus fuit locus
ita exiquus quod corpus filiae ibidem collocari minime poterat. Hoc
quidem Severo nuntiato ipse Severus ad locum iter arripuit et eidem
uxori (ut filie locum daret) mandavit. Et continuo corpus uxoris quod
supinum erat in latus secessit et filiae locum dimisit que ibidem
cunctis stupentibus et spectantibus juxta matrem fuit deposita. In
super accipe aliud miraculum. Quum quidam pater familias infirmus
lecto decumberet et jam in extremis laborans ad se vocari fecisset
Severum ut eum de confessione audiret ipse quidem Severus inputanda
vinea (quam unicam habebat) laborabat Nunciis (ut se antecederent)
respondisset et postea tempus veniendi aliquantis per
distulisset veniens ad aegrotum eum repperit jam defunctum quod ille
cernens ilico contremuit magnisque vocibus se interfectorem illius
clamare çepit.
Quumque corpus defuncti lamentari et in terram capud contundere non
cessaret repente qui defunctus fuerat animam recepit et in pedes se
erexit quod omnibus ibidem existentibus admirationi fuit laudantibus
omnipotentem Deum et benedicentibus qui tam Sanctum pastorem huic
urbi Barcinonensi donaverat. Item aliud miraculum accipe
divino nutu per motus Severus fugam arripiens aburbe Barcinona
ad castellum Octoviani situm juxta caenobium
Sancti Cucufatis Valensis ne ab Satellitibus
Daciani captioni daretur insperato invenit in rure quendam
rusticum christianum fabas seminantem Emiterium
nomine vulgo Medi. Cui se dixisse fertur. « O bone vir si
quis te rogaverit vidistis Severum per hanc viam fugientem dicito
vidi modo quando has fabas seminabam.» Venerunt
hoc dicto Satellites Daciani dicentes rustico «est ne
morula multa qua Severus hinc transivit. » Respondit rusticus «modo
quando hic fabas seminabam. » Et illico fabae
que illo die seminatae fuere visae sunt floridae et ad grana
emittenda proximae. (N. del E. (1) De este milagro nació
indudablemente la máxima tan usada y seguida de
los labradores de este Principado "Per Sant Sever faves á fer.
" ) Qui Daciani Satellites credentes ipsum rusticum
ridiculose respondisse in illum indignati captum ad predictum
castellum duxerunt. Qui illuc tractus quum idolum adorare contemneret
juxta judicis sive Pretoris sententiam fustibus caesus
martyrio coronatur. Sed priusquam ad Severi martyrium
veniamus qui et quot fuerunt Episcopi Barcinonenses ante ipsum
Severum libet mihi numerare. Primus quidem
Barcinonensis Episcopus fuit post domini nostri Jesu Christi
passionem THEODOSIUS. Et obiit anno domini tricesimo tercio
Octaviano Augusto imperante. Secundus vero Barcinonensis
Episcopus fuit VICTOR obiit XVIII calendas maii anno domini
quadragesimo secundo imperante praefato Octaviano Augusto
Christianos insequente.
Tertius Barcinonensis Episcopus fuit ETIUS. Obiit XIX calendas
septembris anno Domini quinquagesimo tertio Octoviano Augusto
etiam imperante. Quartus Barcinonensis Episcopus fuit DEOTICUS.
Obiit XVIII calendas januarii anno Domini sexagesimo Octoviano
Augusto etiam imperante. Quintus Barcinonensis Episcopus fuit LUCIUS.
Obiit kalendas Augusti anno Domini sexagesimo nono Octoviano Augusto
etiam imperante. Sextus Barcinonensis Episcopus fuit FUCHA.
Obiit kalendas octobris anno eodem sexagesimo nono
Octoviano
Augusto imperante. Septimus Barcinonensis Episcopus fuit DEODATUS.
Obiit XVIII kalendas januarii anno Domini septuagesimo octavo
Octoviano Augusto etiam imperante. Octavus Barcinonensis Episcopus
fuit THEODORICUS. Obiit X kalendas januarii anno Domini
nonagesimo primo Tiberio imperante. Nonus Barcinonensis
Episcopus fuit DEODATUS. Obiit duodecimo kalendas aprilis anno
Domini centesimo octavo Tiberio etiam imperante. Et sicfuerunt
Episcopi Barcinonenses duohoc nomine DEODATI appellali.
Decimos Barcinonensis Episcopus fuit LENGARDUS. Obiit tertio
nonas maii anno Domini centesimo vigesimo Tiberio etiam imperante.
Undecimus Barcinonensis Episcopus fuit LUCIUS. Obiit tertio
calendas Augusti anno Domini centesimo quadragesimo sexto. Duodecimus
Barcinonensis Episcopus et cardinalis fuit ALEXANDER.
Obiit anno Domini centesimo sexagesimo secundo Tiberio etiam
imperante. Tredecimus Barcinonensis Episcopus fuit ALBERTUS.
Obiit tertio nonas maii anno Domini centesimo septuagesimo secundo
Claudio imperante. Quartus decimus Barcinonensis Episcopus
fuit ARMENGALDUS. Obiit octavo kalendas aprilis anno Domini
centesimo nonagesimo primo Claudio etiam imperante. Quintos decimus
Barcinonensis Episcopus fuit GAUDIMARUS. Obiit octavo idus
novembris anno Domini ducentesimo decimo Nerone imperante.
Sextusdecimus Barcinonensis Episcopus fuit GUILELMUS. Obiit
tertio nonas maii anno Domini ducentesimo vigesimo secundo Nerone
etiam imperante. Decimos septimus Barcinonensis Episcopus fuit
SEVERUS quem praediximus conjugatus. Obiit sexto idus
novembris anno Domini ducentesimo octogesimo octavo Diocletiano
imperante. Et nihilominus mihi
Regio Archivario scribere libet de duobus Episcopis Barcinonensibus
huius Severi successoribus eorum nomen et obitus. Quorum unus
fuit et decimus octavus Barcinonensis Episcopus successor eidem
Severo inmediatos nomine PACIANUS. Obiit septimo idus
martii anno Domini trecentesimo nonagesimo octavo Theodosio
primo imperante. Alter vero et decimus nonus Barcinonensis Episcopus
fuit BERENGARIUS qui habuit uxorem nomine Peratam ex
qua genuit filiam unicam quam nubtui tradidit Tarraconensi
Archiepiscopo et dono dedit eidem filiae sue in dotem et pro dote
sua que eidem Archiepiscopo constituit et apportavit quinque huius
agri Barcinonensis parochias eo tunc sic nuncupatas
scilicet Parochiam de Francaç
Parochiam de Altafulla Parochiam de Vilabelba Parochiam
de Abrasim et Parochiam Turris den Barra (Torredembarra).
Hic enim Episcopus Berengarius obiit idus novembris anno Domini
quadringentesimo vigesimo. De his quidem Barcinonensibus
Episcopis finem facio. Sed de aliis Barcinonensibus
Episcopis post praedictos Episcopos in Episcopatu Barcinonensi
succedentibus alio in loco Deo opitulante si haud tempus mihi deerit
me araturum curabo. (*)

N. del E. (*) Este fue el primer
ensayo que Carbonell hizo de su Episcopologio que el P. Flores
dio a luz en la pág. 359 del tom. 29 de la España Sagrada.
Verum
enimvero redeamus unde diggressi sumus. Quandoquidem de nostri Sancti
Severi martyrio quicquam me dicturum opere precium erit. Ideo
memoria teneamus quod hic Sanctus Severus tempore Diocleciani
Imperatoris martyrium cum quatuor coronatis scilicet clericis
aequo animo pro Christi amore recusare noluit sic quod eo et ipsis
quatuor coronatis captis existentibus in Castello Octoviani
coenobii Sancti Cucufatis Vallensis Dacianus Judex
seu pretor pro ipso Imperatore eos quinque corrigiis
plumbatis cedi deinde ipsos quatuor coronatos decollari
jussit. Sed Severus jam decrepitus ex XVIII clavis ferreis
acutis in girum eius capitis affixis uno clavo grandi
in medio capitis illius cum malleo ferreo magno transfixo
martyrium consumavit sexto mensis novembris anno Domini ducentesimo
octogesimo octavo. Magis atque magis scire te velim mi Gabriel
vir provissime quospiam ore dare non hunc sed alium fuisse Severum
(N. del A. (1) Nota adversos illos asseverantes non hunc sed alium
fuisse Severum. ) nunc Sanctum qui in miraculis et martyrio huic
nostro Severo similis fuerit. Quicquid autumant non est illis omnino
fides adhibenda nisi de nostro Severo quem praedicta miracula et alia
permulta (quae scripta non reperiuntur) fecisse credimus et modo
praedicto martyrium passus est. Licet de illo alio Severo sit
possibile sic cum miraculis coruscase et martyrium consumasse. De his
quidem satis. Reliquum est vir scite ut si quid aliud ex Regio
Archivo Bibliothecaque mea tibi possit gratificari jusseris nihil
frustra. Vale meque (ut facis) ama. Ex Regio Archivo Barcinonae
tertio idus junii (1) anno a Christi natali christiano
duodecimo supra quingentesimum millesimum Ferrando secundo
foeliciter regnante.

(2) Adhaec conticere nequiverim
quin hymnum de Martyrio huius gloriosi Severi Barcinonensis Episcopi
aeditum in quodam codice antiquissimo repertum sed non tersum immo
barbarum in calce huius Epistolae
reponam. Accipe igitur ipsum sub hoc tenore.
N. del A. (1) M. D.
XII. III. idus junii scilicet XI die huius mensis quo est festum
duorum Sanctorum scilicet Bernabae et Honophri.
N.
del A. (2) Adhec adverbium est et una dictio et significat
postea.

Hymnus ad Sanctum Severum.
Nescio eius qui fuit
actor.

N. del A. (1) Tres vegades VI fan XVIII. Car ab
XVIII claus fou martyrizat e coronat.

Clavis
tribus perforari
Voluisti libere
(1) His sex tribus
coronari
Sustentasti aspere
Certo fixo circulari

Miro tonsus acerbe
Juncus tibi ministravit
Tunc coronam
spineam
Quando eam preparavit
Haec cerebri galeam
Tua
lacerant extrema
Clavi absque cuspide
Huius trucidant suprema

Concassata casside
Unde habes diadema
Cum coelesti
chlamyde.

T E Ʌ O
Ʃ.

Ad beatum
Severum Barcinonensem Episcopum dignissimum hanc facio orationem ego
quidem Archivarius memoratus.

ORATIO.

N. del A. Huius
Sancti Severi martyrium colitur in tota diocesi Barcinonensi VI die
novembris sub precepto. Festum translationis huius Sancti in eadem
Ecclesia primo die dominico mensis Augusti celebratur vel ultimo die
dominico mensis julii.

O beate Severe qui in tuo
martyrio coronam XVIII clavorum super caput
tuum impositam pro Christi amore patienter ferre voluisti ora pro me
misero ad Dominum ut cor meum durum ad bene operandum blandum fiat
sic que toto tempore vitae meae pro veritate et justitia aequo animo
adversa sustineam. Atque pro salute animae meae in hoc saeculo contra
inimicos visibiles et invisibiles gratia sua certare non fugiam. Et
demum meritis et precibus tuis intercedentibus paradisi gaudia
consequar. v. Ora pro me beate Severe. R. Ut dignus efficiar
promissionibus Christi. Amen.

Et quia veneranda frugique
Helisabet uxor perchari filii mei Francisci
peperit filium die mercurii XIIII mensis decembris anno Christi M
quingentesimo tredecimo apud domum ipsius filii mei sitam in civitate
Barcinone in vico vulgo dicto del Garrofer
ideo ego quidem Petrus Michael Carbonellus devotione motus ad
S. Severum ut in baptismo acto in Sede Barcinonensi
Severi nomen eidem imponeretur operam dedi die lune XIX
eiusdem mensis anno memorato. Deo gratias.

Memoria tene quod
hoc in mense augusti anno Christi MDXIlI construi feci ego quidem
Petrus Michael Carbonellus ad laudem gloriam et honorem Domini nostri
Jesu-Christi et inmaculate Virginis Marie eius matris ac beatorum
Archangeli Michaelis Severi Episcopi Barcinonensis et Eulaliae
Virginis Patronae nostrae Sacellum seu capellulam ubi
est retrotabulum in quo ipsorum
imagines Sanctorum Michaelis
Severi et Eulaliae depictae sunt apud hortum pensilem domus meae
sitae in vico vulgo dicto den Serra civitatis Barcinonae.

Ad
Gabrielem Vilell presbiyterum alia epistola de vita Sancti Severi.

Petrus Michael Carbonellus Regius Archivarius Gabrieli
Vilell presbytero in sacris scripturis studioso et erudito P. S.
D. Quamvis in epistola mea quam ad te dederim tertio idus junii anno
salutis millesimo quingentesimo duodecimo de vita translatione
corporis et miraculis et aliis commendatione dignis Sancti Severi
Barcinonensis Antistitis multa preclara facinora exaraverim
tamen die festo martyris huius Sancti Severi proxime devoluto mihi in
mentem venit me vidisse
superioribus diebus eius historiam in
quodam quaterno deturpato scriptam iterum eam videre volui et vidi et
perlegi. Perlecto nam toto ipsius historiae tenore aliqua ex ipsa
(que in memorata epistola non descripta fuere) excerpere curavi non
sicut stilo suo jacebant sed meo ita mediocri ut vides. Et ea in
calce originalis ipsius epistole excripsi quorum verba hec sunt.
Memoria tene quod hic Sanctus Severus bonus pastor noster nomen suum
a parentibus suis traxit. Is habuit parentes christianos qui cives
fuerunt huius civitatis Barcinonae. Et ipse etiam fuit civis
eiusdem civitatis verus et devotus christianus vitamque columbinam
cum simplicitate cordis agebat paupertatis vero et humilitatis

conspicuus. Sic tantae erat sanctitatis quod non diebus nec
noctibus a colloquiis divinis et oratione cessabat nam omnibus
virtutibus pollebat. Tandem de consilio et assensu parentum suorum
(ut faciunt boni filii) uxorem duxit factus jam presbyter quia hoc
tempore presbyteri uxores ducebant (N. del A. Nota quod hoc
tempore presbyteri uxores ducebant. ). Ecclesia permittente ex
qua unicam filiam suscepit que semper in virginitate Domino servivit.
Deinde ipsi conjuges castitatem voventcs ab ea nunquam recesserunt.
De labore manuum vitam transigebant cum lanificii officio.
Quandoquidem ipse ut pater suus lanifex erat nihil aliud de
bonis temporalibus hic Sanctus Severus possidebat nisi unicam vineam
parvam et celebrare missam in quodam altari capellae virginis Mariae
sedis Barcinonae in dies magis non cessabat. De miraculis quidem
illius aegroti ipsum postulantis Severum vineam suam putantem se
confiteri. Et de eius filia mortua pro sepultura nec non de fabbis
seminatis per Sanctum Emiterium jam in praefata
epistola hec et alia conscribuntur. De eius vero electione in
episcopum licet in ipsa epistola jam dixerim miraculose facta tamen
largius (ut repperi) scriptam mihi placet iterum hic describere. Cum
autem beatus Severus una cum conjuge sua honeste in sancto matrimonio
vitam ageret et Deo ac virgini Mariae toto pectore inserviret audiens
pastorem Barcinonensem ab hoc saeculo migrasse ob quo pro
habendo probo pastore plerique ecclesiarum Episcopi (ut erat de more)
in Barcinonensem Ecclesiam commearunt. Quippe que priusquam officium
et missam cum organis celebrassent diem eius celebrationis ad orandum
Deum ut signum aliquod eis mitteret pro futura Episcopi electione
populo nunciabant. Contigit autem vir Sanctus Severus devotione
permotus visendi huiusmodi Episcopi çelitus
venturam electionem licet operi lanificio implicatus esset his verbis
suam affatur conjugem. «Bona uxor vadam si placet e vestigio ad
videndam visionem mirabilem quod de caelo columba
veniat ad Ecclesiam ubi praefati Episcopi cum populi multitudine
congregati existunt expectantes et deprecantes super quo capite ipsa
columba consedeat.> Ad quem illa « sede inquit labora in
tuo officio et noli ocio vacare quia non expedit sive enim pergas et
in loco ipsius Ecclesiae subsistas te in Antistitem prefati Episcopi
et populus non ordinabunt etiamque columba super capite tuo
consederet.» Ad quam ille «sine me inquit ut vadam quia volo
videre. » Et tunc illa respondet furibunda et derisorie dicens «vade
si placet quia quacumque hora intraveris ocyus in Episcopum promotus
fueris.» Et sic ipsa mulier nesciens quid dicebat prophetavit. Tunc
ipse Severus ab loco ubi officium lanificii
exercebat discedens ad Barcinonensem Ecclesiam ilico gressus fecit
ubi erat populi multitudo cum Episcopis et sacerdotibus congregatis
et missa Spiritus Sancti devote celebrabatur. Ipse nam Severus ibi
post valvas Ecclesiae se abscondit quia nolebat ut populus eum
videret sic vilibus indutum pannis et columbae adventum expectans
fusa oratione ad Deum ocyus de caelo descendit columba nive candior
et super eius capite sic latitantis consedit. Ille autem ab eius
capite columbam expellans eam volitantem hinc inde per circuitum
Ecclesiae expellere nequivit quin iterum super eius capite resederet.
Erat nam ipsa Spiritus Sanctus qui in formam columbae
venerat ac si diceret «super quem requiescam nisi super humilem
timentemque Deum ac mundi gaudia spernentem. » Unde jamdudum hoc
venerabile proverbium vulgatum est per universum orbem> Beata
inquit civitas illa ubi in electione Pontificis Spiritus Sanctus
descendit in columbae similitudinem et ordinatur ille
super capite cuius requiescit. » Praeterea scire te velim quod hic
Severus fuit XVII Barcinonensis Episcopus. Cui
successit bealus Pacianus qui fuit XVIII
Barcinonensis
Episcopus Sanctus et vita et moribus circunspectus. De his quidem
satis. Et licet multa Sanctus Severus fecerit miracula tamen
brevitatis gratia et que non reperiuntur scripta relinquo. Vale et
pro me peccatore Deum ora. Ex Regio Archivo Barcinonae decimo
calendas decembris die festo Sanctae Ceciliae anno salutis M
quingentesimo quarto decimo Ferrando secundo foeliciter
regnante.

Gratiarum 14.
Martini n. 2202 fol. 65.

Abbatis et monasterii Sancti Cucufatis Vallensis.

Nos
Martinus Dei gratia rex Aragonum Valencie
Maiorice Sardinie et Corsice comesque
Barchinone Rossillionis et Ceritanie. Considerantes quod si ex
donatione nobis et nostris precedente auctoritate et licencia domini
summi pontificis perpetuo facta per vos venerabilem religiososque et
dilectos nostros fratrem Berengarium abbatem et
conventum monasterii sancti Cucuphatis Vallensis de
sacratissimo corpore beati Severii Sancte memorie
felicissimi presulis hujus urbis qui sub scevera tirannide Gratiani
palmam martirii in castro Octaviani victoriose et feliciter
reportavit unde meruit civis fieri eterne glorie deitatis memoratum
sanctus corpus translatum est noviter a dicto monasterio in quo in
veneratione et devotione eximia velut in templo probate religionis et
fidei diutissime hospes fuit in quandam novam basilicam sive capellam
mirabili constructam artificio in latere sedis sue et in ea repositum
in monumento novo et in munda sindone ut sit ibi ejus requies in
secula seculorum non debet ob hoc dictum monasterium tam
preciosissimo martire absque aliquo digno premio denudari presertim
cum dare ecclesiis et monasteria munificentia regia insignire sit
officium divi principis benigne quidem et feliciter suos actus
celebres efficaci stabilitate in Domino disponentis. Quapropter
volentes vobis et dicto monasterio aliquali remuneratione grata et
utili respondere tenore presentis firmiter et perpetuo valituri per
nos et nostros perpetuo successores laudamus approbamus
ratifficamusque et perpetuo confirmamus vobis dictis venerabili et
religiosis abbati et conventui dicti monasterii et eidem etiam
monasterio imperpetuum omnia et singula privilegia libertates
immunitates concessiones donationes et gratias vobis sive preteritis
abbatibus et conventum dicti monasterii ac eidem monasterio usque
nunc factas et facta quomodolibet seu indulta per nos aut
per serenissimos dominos predecessores nostros bone memorie
reges Aragonum aut comites Barchinone seu
alios dominos proxime dicti comitatus prout melius usi
fuistis hactenus de eisdem. Preterea ut idem monasterium cui sepe
solent litigia nova occasione subscripte jurisdictionis una cum
expensis multis emergere quiescat decetero velut hujusmodi nostro
adjunctum immo fretum beneficio in tranquillo per nos et dictos
nostros successores in premium tam inextimabilis reliquie supradicte
damus donatione perpetua et irrevocabili inter vivos vobis abbati
conventui et monasterio supradictis ac vobis in eadem abbatia
succedentibus in futurum absque tamen derogatione et prejudicio
effectus concessionum donationum immunitatum libertatum bonorumque
usuum eorundem et aliorum predictorum merum et mixtum imperium et
aliam omnimodam jurisdictionem criminalem cuiusvis nature seu speciei
existat et exercitium eiusdem excepta tantumodo
de penjar ac de mutilatione vel detruncatione
membrorum et excepta etiam qualibet alia qua posset criminosis
vel nocentibus mors infligi quam habemus et habere debemus et
que nobis aut nostris pertinere possint et debeant quovis modo titulo
ratione jure seu causa nunc vel postea quandocumque in dicto castro
Octoviani et in villa sancti Cucuphatis Vallensis inibi
situatis nec non in castro sive domo ac popula de Canals
vicarie Barchinone. Item in castro sancti
Vincentii del Cauler vicarie Villefranche Penitensis
ac in loco del Vandrell de termino predicti castri et
in terminis territoriis parrochiis locis et pertinentiis eorundem nec
non in hominibus et feminis habitantibus et habitaturis nunc vel de
cetero in eisdem et etiam in quibuscumque aliis personis tam privatis
quam extraneis cujuscumque dignitatis status legis sexus secte aut
conditionis existant delinquentibus in ipsis castris Octoviani
et sancti Vincentii ac in villis sancti Cucuphatis
et loco del Vandrell sive in castro vel domo ac popula
de Canalibus sive infra castrum domum villam locum et populam
supradictam terminos territoria parrochias et pertinentias eorundem
et sive delinquant aut delinquerint in viis seu caminis publicis
sive non exceptis tantumodo illis criminibus de quibus jurisdictionem
et punitionem nobis et nostris superius expresse et specialiter
retinemus. Hanc autem donationem et ex causa donationis concessionem
facimus de premissis omnibus et singulis per nos et nostros perpetuo
successores respectu et intuitu superius contentorum vobis dictis
venerabili abbati et conventui dicti monasterii ac singulis vobis
succedentibus in dicta abbatia et dicto inquam monasterio imperpetuum
sicut melius potest dici intelligi et scribi ad vestri et dicti
monasterii sanum bonum stabilem favorabilemque intellectum.
Promittentes vobis et dicto conventui ceterisque aliis succedentibus
in dicta abbatia nomine monasterii predicti et eidem monasterio quod
de premissis omnibus et singulis per nos vobis et dicto monasterio
supra donatis perpetuoque concessis trademus seu tradi illico
faciemus vobis et conventui memorato nomine dicti monasterii aut cui
sive quibus volueritis vice et loco vestri et ejusdem ad cautelam et
majorem corroborationem si eam jam habetis titulis ex antiquis vel
vigore nostre nove concessionis et de novo si eam non habebatis
possessionem corporalem seu quasi liberam vacuam et expeditam et a
quacumque obligatione et onere liberatam et in ea faciemus vos
dictumque conventum ac monasterium sive vobis in dicta abbatia
succedentes per omnia potiores. Et nichilominus concedimus vobis et
aliis predictis et quibus volueritis de certa scientia cum presenti
plenam et liberam potestatem quod vos et alii qui supra et quem seu
quos volueritis possitis et possint statim seu alias quandocumque
vobis vel eis fuerit bene visum per vos et procuratores vel yconomos
vestros et conventus dicti monasterii proprio motu vel auctoritate
quam vobis et eis conferimus cum presenti et sine aliqua alia
licentia requisitioneque vel fatica nostri vel nostrorum et alicujus
curie officialisque vel persone possessionem corporalem seu quasi
premissorum omnium et singulorum libere apprehendere et nancisci et
apprehensam plenarie et perpetuo retinere que apprehensio tantum
vobis et vobis succedentibus in dicta abbatia ac dictis conventui et
monasterio prosit et valeat et proinde efficax habeatur ac si per nos
vobis dictis abbati et conventui tradita vel quasi tradita foret ipsa
possessio corporalis. Nos enim interim donec vobis vel cuivis alii
nomine vestri et dicti monasterii corporalem possessionem seu quasi
dictarum jurisdictionum superius distinctarum tradiderimus seu tradi
fecerimus premissorum aut vos seu dictum monasterium eam assecuti
fueritis realiter et de facto ut superius est jam tactum constituimus
et fatemur nos ea omnia et singula pro vobis et dicto monasterio ac
vestro et ejus nomine possidere seu quasi. Et nichilominus ad
uberiorem cautelam et efficax donationis hujusmodi fundamentum mox
vos dictos abbatem et conventum ac idem monasterium in ipsam ut
pretangitur corporalem et plenam possessionem vel quasi omnium
predictorum inducimus cum effectu per expeditionem et traditionem
hujusmodi carte nostre per quam velut gerentis vicem epistole in hac
parte dicimus et mandamus de certa scientia et expresse universis et
singulis hominibus et mulieribus cujuscumque status legis secte aut
conditionis existant in castris villa et loco predictis nec non in
dictis castro sive domo ac popula de Canals et in terminis
eorundem seu infra ipsos ipsasque vel ipsa habitantibus et
habitaturis et aliis omnibus qui et que nobis ratione eorum que vobis
dictis abbati et conventui ac eidem monasterio perpetuo damus et
concedimus cum presenti seu eorum aliquo teneantur sub debito
naturalitatis et fidei quibus nostre majestati astringuntur quod
vobis dictis abbati et conventui nec non vobis succedentibus in
eisdem nomine dicti monasterii ac eidem etiam monasterio et cui sive
quibus volueritis nomine vestri et dicti monasterii in eternum
respondeant pareant obediant satisfaciant et attendant in ac de et
super omnibus et singulis supradictis in et do quibus nobis seu
nostris ratione eorum que supra vobis et eidem monasterio damus
perpetuo ante donationem presentem tenebantur consueverantque
respondere obedire attendere et parere ac vobis nomine monasterii et
cui sive quibus volueritis de ac pro premissis homagium faciant et
fidelitatis prestent plenum et efficax juramentum non expectatis a
nobis vel nostris jussione altera seu mandato vosque dicti abbas et
conventus per vestros seu dicti monasterii procuratores yconomos
aliosque officiales et ministros possitis eos ad premissa compellere
modis et compulsionibus omnibus quibus nos ante donationem hujusmodi
poteramus. Nos enim per nos et nostros perpetuo successores
absolvimus et perpetuo eosdem et ipsorum singulos liberamus ab omni
juramento homagio naturalitateque et fidelitate 

et alia omnimoda obligatione
quibus nobis vel nostris nunc vel de cetero ratione horum tantumodo
que supra vobis et dicto monasterio damus et concedimus teneantur. Et
extrahimus predicta omnia et singula que vobis dictis venerabili et
religiosis abbati et conventui et eidem monasterio et insuper vobis
in dicta abbatia succedentibus perpetuo damus de jure dominio
proprietate possessioneque et posse nostri et nostrorum perpetuo
successorum eademque in vestri et dicti conventus nomine ejusdem
monasterii ac sepetacti monasterii jus dominium proprietatem
possessionem seu quasi et posse mittimus et transferimus
irrevocabiliter pleno jure ad habendum tenendum utendum ac omni
tempore pacifice possidendum et ad omnes vestras et vestrorum in his
succedentium ac memorati conventus nomine dicti monasterii voluntates
inde libere faciendas tanquam de re propria et perpetua dicti
monasterii absque omni conditione retentione et exceptione quam non
facimus nec fieri volumus in donatione presenti velut ex mera
liberalitate et de certa scientia ac quodam impulsu conscientie et in
premium sacratissimi corporis tanti martiris procedente et absque
contradictione et impedimento nostri et nostrorum et alterius
cujuscumque curie et persone. Ulterius ex causa donationis hujusmodi
cedimus et mandamus vobis abbati et conventui supradictis ac vobis
succedentibus in premissis et eidem monasterio ac cui sive quibus
volueritis perpetuo omnia jura omnesque voces vices rationes et
actiones reales et personales mixtas utiles et directas ordinarias et
extraordinarias et alias quascumque nobis vel nostris perpetuo
competentes et debentes ac valentes competere in predictis que vobis
nomine dicti monasterii et eidem monasterio gratis et merito demptis
morte et mutilatione membrorum supra damus et contra quascumque
personas res et bona ratione vel occasione eorum ita quod vos dicti
abbas et conventus nomine dicti monasterii ac ipsum monasterium et
quem vel quos volueritis dictam jurisdictionem per nos superius vobis
ac eidem monasterio datam habeatis teneatis et possideatis
perpetuo plenarie pacifice et potenter illamque faciatis per
procuratores bajulos aliosque officiales et ministros vestri et dicti
monasterii exercere in dictis castris villa loco ac in castro sive
domo et popula de Canals et in terminis territoriis parrochiis
et pertinentiis eorundem in omnibus et singulis personis cujusvis
sint legis sexus conditionis utique seu status ibidem habitantibus et
habitaturis nec non et aliis etiam quibuscumque extraneis undecumque
sint in dictis castris villa loco domo popula parrochiis terminis
territoriis et pertinentiis eorundem delinquentibus seu quasi pro quo
quidem exercitio et ut de dicta jurisdictione universis et singulis
patefiat possint dicti officiales procuratoresque seu ministri vestri
in dictis castris et aliis sepe superius recitatis ubicumque
voluerint erigi facere perpetuoque tenere custellos et alia
quevis signa sepedictam jurisdictionem denotantia ac in eis
executiones justitie prout ad eandem jurisdictionem pertinuerit seu
spectare poterit et debebit facere et prout alii in nostrum dominium
similem jurisdictionem obtinentes sunt facere assueti facinorosos
homines puniendo flagellando castigando incarcerando inquirendo
condempnando vel absolvendo absentatos citando banniendo annotando et
confiscando bona eorum. Et de premissis sive de ac super quibuscumque
criminibus excessibus sive delictis preteritis et futuris ad
sepedictam jurisdictionem per nos superius vobis et dicto
monasterio datam spectantibus inibi cognoscere et super eis procedere
perpetratores eorum pro criminum qualitate punire vel cum eis
componere pro libito voluntatis demptis casibus mortis vel membri
mutilationis supradictis. Possitis etiam vos dicti abbas et conventus
nomine dicti monasterii per vos et quem seu quos volueritis in ipsa
criminali et per dictos vestros seu dicti monasterii procuratoros
bajulos officialesque vel ministros dicta jurisdictione et exercitio
ejusdem etiam de temporibus preteritis pro criminibus excessibus et
delictis penisque et caloniis inibi comissis et imposterum
comittendis in omnibus et per omnia plene uti omni appellatione
supplicatione reclamatione recursu et auxilio quocumque nostri et
nostrorum successorum et alterius cujuscumque persone nostri parte
rejectis penitus et repulsis quibus renunciamus ex publico plenarie
et expresse ita quod a dictis procuratoribus officialibusque et
ministris vel a processibus sententiis exequtionibus et allis
quibuscumque enantamentis eorumdem subditi et districtuales vestri et
dicti monasterii in castris villa loco popula terminis parrochiis
territoriis et pertinentiis predictis ac quicumque alii extranei
quivis sint et etiam undecumque declinantes vel quasi ibidem ut
superius est relatum quantumcumque ex ipsis reputent se gravatus
minime ad nos vel nostros seu ad gubernatorem generalem Cathalonie
vel ad aliquos alios inde aliquam habentes val habituros nunc
vel de cetero potestatem nec eis aliqualiter liceat appellare
provocare supplicare vel quovismodo habere recursum. Nos enim ex
causa hujusmodi perpetue donationis ipsas supplicationes et recursus
perpetuo et scienter in dictos procuratores aliosque officiales et
ministros vestri et dicti monasterii tam presentes quam futuros
transferimus et translatos esse volumus de certa scientia cum
presenti. Ceterum possitis vos sepetacti abbas et conventus nomine
dicti monasterii et vobis succedentes in predictis memoratis juribus
et actionibus per nos vobis et dicto monasterio perpetuo concessis
mandatis etiamque translatis uti et experiri agendo respondendo
deffendendo excipiendo proponendo et replicando et omnia et singula
alia faciendo in judicio et extra judicium quecumque et quemadmodum
nos poteramus ante donationem presentem et possemus nunc seu etiam
postea quandocumque. Nos enim constituimus vos et dictum conventum
nomine dicti monasterii ac idem monasterium in hiis dominos et
procuratores perpetuo ut in rem vestram eorum propriam ad faciendum
inde vestras et dicti monasterii ac ipsius conventus omnimodas
voluntates sine contradictione et impedimento nostri et nostrorum et
alterius cujuscumque persone. Promittentes per nos et nostros abbati
et conventui prelibatis et eidem monasterio imperpetuum quod predicta
omnia et singula que vobis et ipsis supradamus faciemus vos et eos et
quos volueritis perpetuo habere tenere et possidere perpetuo plene
libere et in pace ac uti eisdem contra omnes personas cum donationes
et gratie principum et signanter ita rationabiles meritorie atque
juste stabili et eterna debeant observatione manere. Ceterum
recognoscimus vobis ac tenore hujusmodi nostre carte in bona fide
regia attestamur quod vos dicti venerabilis abbas et conventus nomine
dicti monasterii et idem etiam monasterium habetis imperpetuum omnem
jurisdictionem civilem cum pleno usu et exercicio ejusdem in castris
quadra villa loco et popula supradictis nec non in
castris de Sancta Oliva de Albanyana del Bornar
de Masquefa in villa de Bonastre et in quadra de
Moia dicte vicario Villefranche et in terminis
parrochiis territoriis et pertinentiis eorundem. Et insuper in
hominibus et feminis habitantibus et habitaturis nunc vel de cetero
in eisdem et etiam in quibuscumque aliis personis tam privatis quam
extraneis cujuscumque dignitatis status legis sexus secte et
conditionis existant in castris villis loco et aliis predictis sive
infra eadem contrahentes seu quasi licet in instrumentis emptionum
per abbates preteritos et conventum dicti monasterii factis dudum a
nostris predecessoribus dive memorie regibus Aragonum de mero
et mixto imperio et alia criminali jurisdictione omnimoda predictorum
implicari et vendi per inadvertentiam notariorum qui illa fecerunt
dicta civilis jurisdictio videatur. Mandantes firmiter et expresse
illustri Martino Dei gratia regi Trinacrie (Sicilia,
triángulo) ducatuum Athenarum et Neopatrie
duci primogenito nostro carissimo ac in omnibus regnis et
terris nostris generali gubernatori et felici successori post dies
nostros Deo propicio in eisdem ac ipsum paternali benivolentia que
valemus astrictius exortando. Et insuper jubemus de certa scientia et
expresse sub incursu ire nostre ac pena trium mille florenorum
auri de Aragonia ejus vices gerenti in Cathalonia
vicariis subvicariis Barchinone et Vallensis
Villefranche et Penitensis et aliis officialibus et
subditis nostris presentibus et futuris ad quos mine vel in futurum
spectet et dictorum officialium locatenentibus quatenus donationem et
concessionem nostram hujusmodi quam in omnibus et per onmia vim et
robur perpetuum volumus et decernimus obtinere firmam habeant eamque
teneant et observent tenerique et servari faciant inviolabiliter cum
efffectu et contra non veniant aut faciant sive fieri aut venire
contra permittant aliqua ratione. Quin potius vos dictum abbatem et
conventum ac idem monasterium vestrosque et ejusdem procuratores
officiales aliosque ministros in possessionem vel quasi dicte
jurisdictionis que vobis et dicto monasterio damus in presentium
superius contentorum manuteneant cum eam sicut pretangitur adeptam
fueritis et deffendant nec ullo modo in ea impediant inquietent aut
perturbent vos aut dictum monasterium nec officiales procuratores
aliosque ministros ejusdam vel eorum locatenentibus sed omnino
cunctis oppositum attentare volentibus impediant et prohibeant
viriliter et potenter. In cujus rei testimonium presentem fieri
jussimus bulla nostra plumbea comunitam. Data Barchinone
secunda die augusti anno a nativitate Domini millesimo
quadringentesimo quinto regnique nostri decimo. - Sig+num Martini
Dei gratia regis Aragonum Valencie Maiorice Sardinie et
Corsice comitisque Barcinone Rossilionis et Ceritanie. Rex
Martinus. - Testes sunt Garsias archiepiscopus Cesarauguste Jacobus
de Prades Berengarius de Capraria Petrus de Queralto Georgius de
Caramany. - Sig+num Anthonii de Fonte scriptoris dicti domini
Regis qui de ipsius mandato hec scribi fecit et clausit cum rasis et
emendatis in lineis secunda martirii quarta constructam artificio
duodecima termino proxime dicti castri et in terminis territoriis
decimaseptima favor vigesima tertia superius distinctarum vigesima
septima astringuntur trigesima secunda et religiosis abbati trigesima
nona monasterii exercere quadragesima prima vestri quadragesima
tertia bona eorum quadragesima quarta supradictos quadragesima quinta
et quem seu quos volueritis quadragesima septima parte rejectis
quinquagesima perpetuo et scienter quinquagesima septima et in quadra
de Moia dicte sexagesima 

gratia regi sexagesima prima. Et insuper
sexagesima secunda Vallensis Villefranche et Penitensis sexagesima
sexta bulla nostra plumbea. - Dominus rex recognita
prius per Bonanatum Petri licenciatum in decretis cui dictus
dominus rex remiserat hanc videndam mandavit michi Anthonio de Fonte. - Pro. Pujol. (Pro: Protonotario).

Expulsión judíos herejes