Apéndice, 3, memorial

Núm. 15. Reg. 2403. Fol. 20.

Memorial de les coses que mossen Dalmau de Darnius et micer Joffre Dortigues consellers et oydors de la cort del senyor rey ambaxadors per lo dit senyor en les partides de França destinats per vigor de les letres de crehença que sen porten han a explicar. Paulus secretarius.
- Primo recuperabunt et portabunt secum pro advisatione sua copiam tractatuum firmatorum inter ambassiatores domine regine Neapolitane et filii sui super successione corone regalis Aragonum et simili modo portabunt secum copias firmarum dominorum regum Francie et Castelle et alia omnia consequtiva ad predicta. - Paulus secretarius. - Item recuperabunt et portabunt secum literam patentem per modum salviconductus dicti domini nostri regis et literas credenciales clausas pro dominis regibus Francie et Dafino filio ejus et omnibus dominis ducibus prelatis et comitibus de consilio regis Francie.- Paulus secretarius. - Item licet dirigantur principaliter ad regem Francie nichilominus ad cautelam poterunt portare literas credenciales pro rege Ludovico qui est in Francia et regina uxore sua ut si expedierit eis loqui pro vel contra haberent literas paratas. - Paulus secretarius. - Item recuperabunt etiam et portabunt secum literas originales seu copias literarum missarum pro parte regine predicte neapolitane per quas reprobabat electionem factam de novem personis pro declaratione regie corone Aragonum et discedebat a judicio determinatione declaratione earum tanquam sibi suspectarum et electarum ut aseverat per fraudem maxinationem et notoriam tiranniam. - Paulus secretarius. - Item etiam portabunt efectum propositionis facte per episcopum Sancti Flori in parlamento Dertuse in crastinum electionis dictarum novem personarum in qua electionem predictam et personas multipliciter impugnavit sicut etiam postea idem fecit coram consiliariis et in consilio Barchinone et etiam per totum iter redeundo in Franciam et postea idem fecit in consilio regis Francie post declarationem jam diutius factam. - Paulus secretarius. - Item cum predictis literis et scripturis ac presenti memoriali dicti ambassiatores ex parte domini nostri regis ad dictum dominum regem Francie destinati presentabunt eidem si sit in statu sanitatis alioque ejus consilio in generali et etiam si expediret in particulari literas credenciales domini nostri regis per quas in hora audientie eis date: - Primo exponent salutationem cordialem domini nostri regis ad regem Francie exponent - que salutem et prosperum statum domini nostri regis et domine regine ac etiam domini primogeniti et aliorum filiorum suorum et qualiter dominus noster rex afectat continue scire prosperum statum illius regis et suorum et rogat id sibi continue intimari etc. in forma. - Paulus secretarius. - Item exponent qualiter circa finem decembris proxime lapsi venerunt Barchinone ad dominum regem nostrum dominus episcopus Sancti Flori et Guillelmus Sangeti ut ambassiatores dicti domini regis Francie dumtaxat et exposuerunt domino regi et coram suo consilio ex parte ipsius domini regis Francie in efectu quod ipse dominus rex Francie audiverat tam relatione dictorum ambassiatorum domini nostri regis sibi missorum quam alias declarationem regiecorone Aragonum et qualiter ipse dominus rex noster pro quo fuerat facta declaratio receperat regni possesionem et quod quantum ipse dominus rex Francie intellexerat pro parte regis Ludovici jus in dicto regno putabatur facere pro uxore sua et filio ejus. Et quia idem rex Francie diligebat honorem utrorumque volebat se ponere medium inter eos et videbatur sibi quod dominus rex noster deberet se reddere liberalem ad aliqualem bonam satisfactionem proinde dicto regi Ludovico et uxori ac filio suis faciendum et tunc dixerunt multa verba satis grossa que non placuerunt consilio dicti domini regis. Et interrogati si illa dicebant ex parte dicti domini regis Francie responderunt quod non sed a se ipsis et voluntate illa haberi pro non dictis. Et deinde requisiti dederunt in scriptis unam cedulam sigillatam et subscriptam cujus copia isti ambassiatores domini nostri regis secum portabunt in qua ut ejus tenore constat continentur novi tractatus satisfactionis fiende regine Neapolitane et ejus filio per dominum nostrum regem pro jure quod se pretendebant habere in regnis Aragonum et nulla fit mentio de capitulis diu antea id est antequam declaratio per novem personas nec electio ipsarum novem personarum essent facte inhitis coneordatis et firmatis super hoc pro bono pacis et concordie inter ambassiatores utriusque partis scilicet domini nostri regis tunc infantis Castelle ex parte una et dicte domine regine Neapolitane ac filii sui divisim ex altera: que quidem capitula fuerunt per ipsas partes principales et deinde per reges Francie et Castelle laudata et approbata quorum copiam dicti arnbassiatores ut prefertur secum portant et deberit notare et quando expederit recitare efectualiter capitula primum secundum et ultimum. Et bene credit dominus rex noster quod si domino regi Francie et suo consilio fuissent ad memoriam reducta illa capitula maxime per ambassiatores per eum missos cum dicto tractatu qui illa sciebant et prius firmaverant nullatenus mandasset eisdem ambassiatoribus novos tractatus monere cum id sapiat a prioribus concordatis et firmatis discedere. Ulterius stat in veritate quod pars dicte domine regine et filii sui videtur tam vocaliter quam realiter ab efectu dictorum capitulorum per antea firmatorum discessise multis modis: nam cum per parlamenta que tunc celebrabantur in Aragone Cathalonia et regno Valentie concorditer et cum magna deliberatione essent electe in civitate Dertuse novem persone idonee de dictis regnis et terris ad recognoscendum et declarandum cui ex competitoribus tanquam potiori in jure subjecti corone Aragonis deberent prestare homagium fidelitatis in crastinum publicationis dictarum novem personarum ambassiatores dicte domine regine et filii sui de directo venientes contra capitula predicta biduo ante firmata publice dicte electioni contradixerunt allegantes satis
inciviliter dictas novem personas seu plures ex eis fuisse et esse parti dicte domine regine filii sui suspectas et hoc minus procaciter replicarunt concludentes quod recedebant ab eorum judicio et nolebant stare eorum declarationi et publicationi postea faciendis. Et hoc idem tam dicti ambassiatores quam dicta domina regina per sua scripta et literas directas prefatis novem personis in Caspe congregatis et singulis civitatibus prefate corone Aragonum subjectis publicarunt per quos quantum in eis fuit judicium et declarationem dictarum novem personarum que tunc inminebant facienda et per Dei gratiam fuerunt facta toto posse impugnarunt ut per tenores predictarum literarum et aliorum actuum quos secum portant potest constare. - Paulus secretarius. - Item etiam post factam declarationem dictarum novem personarum et per omnes subjectos dicte corone acceptatam et possessionem regnorum per dominum regem nostrum apprehensam pro parte regis Ludovici et uxoris ac filii fuit dicta declaratio in presentia domini regis Francie et sui consilii impugnata quod satis est notorium et hoc episcopus Sancti Flori et Guillelmus Saquen ambassiatores nuperime missi domino nostro regi retulerunt et in eorum scriptura eidem domino regi data posuerunt quam dicti ambassiatores secum portant. - Paulus secretarius. - Item cum premissa constet evidenter quod pars dicte domine regine et filii sui ante publicationem et in publicatione et post publicationem dictarum novem personarum recesserint a capitulis supradictis inter dominum nostrum regem et eos firmatis tu prefertur: videtur rationabile et justum de veritate justitie quod dominus noster rex minime teneatur ad observandum dicta capitula nec ad complendum aliquid de contentis in eisdem et per consequens nulla ratione videtur dominum nostrum regem prefate regine et filio obligari: veruntamen attentis vinculis amicitiarum domorum Aragonum Francie et Castelle de quibus Aragone et Castella dominus noster rex trahit originem et ad honorem domini regis Francie cui dominus noster rex hactenus studuit et nunc etiam cupit complacere dominus noster rex dabit locum quod ambassiatores sui qui vadunt tractare de et super dictis capitulis jam firmatis cum ordinationibus tamen sequentibus etc. - Paulus secretarius. - Primo quod statuant de terminis competentibus ad solutionem quantitatis centum quinquaginta mille florenorum in eisdem capitulis memorate qui viderentur convenientes ad tres annos per tertias solvendi computandos a die qua constaret domino regi de renunciatione et aprobatione inmediate sequenti. - Paulus secretarius. - Secundo quod pars dicte domine regine et filii sui renunciet expresse mediantibus publicis instrumentis contradictionibus et oppositionibus per eam factis et positis ut supra fertur contra dictas novem personas aut aliquas ipsarum et contra processum publicationem ac declarationem ipsarum et quod ipsas publicationem et declarationem approbent taliter quod inde nequeat oriri questio in futurum. - Paulus secretarius. - Item quia filius predictus regine Neapolitane est infra annos pubertatis ad hoc ut valeant renuntiatio et approbatio pro parte sua fiende expedit quod sibi detur curator legittime et quod tam curator quam etiam rex Ludovicus ut pater et administrator ipsius in presentia judicis competentis faciant dictas renunciationem et approbationem que insuficientur per interpositionem decreti et auctoritate judicis prelibati. - Paulus secretarius. - Item si fiat ambassiatoribus domini regis mentio de matrimonio poterunt respondere quod cum filii etc. sint aduch impuberes non hortatur dominus rex noster ad istud firmandum vel exequendum adhuc sed adveniente pubertate faciet et complebit id ad quod ex tenore capitulorum posset obligari. - Paulus secretarius. - Item postquam fuerint explicata premissa die sequenti vel alia exponant regi seu ejus consilio qualiter post predictas declarationem et publicationem comes Urgelli quia erat unus de competitoribus dicte successionis prestitit fidelitatis juramentum domino nostro regi ut fidelis vassallus: et post idem comes diabolico comitatus spiritu fuit infidelis et rebellis et perseverat in eisdem: ea propter dominus rex non valens sub dissimulatione conniventibus oculis talia inulta pertransire cepit inquirendo et mediante justitia procedere contra eum et demum per justitiam providit castra et fortalitia ejusdem comitis fore ad posse regium apprehendenda: quam provisionem idem dominus rex exequi mandavit et mandat maturo digesto consilio totius curie generalis principatus Cathalonie et de expresso assensu et aprobatione omnium regnorum et terrarum suarum. Sed quia ut per literas scivit dominus noster rex novissime idem comes nititur quantum in eo est dicte exequtioni resistere et procurat sibi auxiliari in dicta resistentia per nonnullos subditos regis Francie: eapropter instent dicti ambassiatores quod dominus rex Francie per suas literas patentes mandet officialibus suis et signanter illis qui sint in Linga Occitana ne permittant aliquos subditos ipsius regis Francie ire in adjutorium dicti comitis et eos prohibeant a dicto auxilio et revocent remediis oportunis nec permittant etiam alias gentes extraneas in auxilium dicti comitis per regnum Francie pertransire et mittat dictus dominus rex Francie per exequtionem hujus provisionis aliquem vel aliquos officiales regios ut moris est. - Paulus secretarius. - Item ducant secum ambassiatores translatum quarundam literarum similium quas jam idem rex Francie in simili quasi materia concessit. - Paulus secretarius. - Item ducant transumptum instrumenti dicte fidelitatis prestite per comitem Urgelli. - Paulus secretarius. - Dominus rex mandavit michi Paulo Nicholai. - Vidit Berengarius de Bardaxino. - Franciscus Daranda conservator.

CXXXIV, reg 1900, fol 80, 15 agosto 1391

CXXXIV. 

Reg.n.1900, fól. 80. 15 ag. 1391.

Nos Johannes Dei gratia rex Aragonum etc. Bene agere credimus cum civitates villas et loca nostra insignia privilegiis et libertatibus comunimus. Volentes igitur vos dilectos et fideles nostros juratos et probos homines ac universitatem civitatis Cesarauguste que una est de principalioribus nostri dominii civitatibus et in qua velut primatum in regno Aragonum obtinente reges cuncti Aragonum coronacionis insignia reccipere assuescunt et debent specialibus favoribus et graciis confovere cum hoc gesta notabilia serviciaque grandia et memoria satis digna per vniversitatem predictam predecessoribus nostris Aragonum regibus felicis memorie et nobis retroactis temporibus laudabiliter prestita et que nobis prompto corde prestare non desinit exigant rationabiliter et requirant: tenore presentis privilegii cunctis temporibus duraturi ad suplicacionem humilem per vos dictos juratos et probos homines super hoc nobis factam per nos et omnes heredes et successores nostros concedimus vobis dictis juratis probis hominibus et universitati dicte civitatis habitatoribus et singularibus personis ejusdem quod de cetero cum contigerit per nos seu nostrum futurum primogenitum aut successores nostros vel eorum primogenitos alguazirios nostros et eorum gubernatorem seu ejus gerentem vices Aragonum aut quosvis alios officiales seu judices ordinarios vel delegatos quantacumque potestate sufultos in dicta civitate Cesarauguste vel ejus aldeis aut terminis capi aliquos cives vicinos seu habitatores dicte civitatis Cesarauguste aldearum et terminorum ipsius pro quibusvis criminibus excessibus seu delictis quantumcumque gravibus et enormibus aut pro quibusvis negociis civilibus vel criminalibus ex officio vel ad partis instanciam aut alias: tales cives vicini seu habitatores dicti civitatis aldearum et terminorum ipsius sic capti ilico omni obstaculo atque mora quiescentibus comentariensi carceris comunis dicte civitatis tradi et adduci habeant et detineri in comuni carcere dicte civitatis et non alibi ac per carcerarium ejusdem comunis carceris et non per quemvis alium in capite custodiri. Et ulterius vos dictos juratos probos homines et universitatem ampliori gratia prosequentes ut de carcerario seu custode dicti comunis carceris melius vos et dicta universitas confidere valeatis concedimus vobis dictis juratis vestrisque consiliariis quod incontinenti aut ut citius comode poteritis eligatis seu eligere aut nominare et nobis ubicumque fuerimus infra dictum regnum Aragonum et nobis abinde absentibus gubernatori ejusdem regni in scriptis presentare possitis quatuor personas quas ad hoc sufficientes et idoneas cognoveritis nosque seu dictus gubernator facta hujusmodi presentacione uni de illis quatuor personis cui maluerimus seu maluerit carcerariam predictam et ejus totale regimen ac custodiam cum solitis emolumentis et juribus committere habeamus aut habeat tenendam regendam et custodiendam ad vite sue cursum nisi interim ob causam justam seu legitimam amoveretur abinde: quodque vacante pro tempore dicta carceraria per mortem vel amocionem predicte persone cui modo predicto conmissa fuerit vos dicti jurati et consiliarii seu vestri successores in regimine dicte civitatis eligatis et nobis seu nostris successoribus si infra dictum regnum fuerimus aut fuerint sin autem dicto gubernatori Aragonum presentetis infra unum mensem ne dicta carceraria vacet diucius modo predicto quatuor personas quarum uni jamdictarum carcerariam nos aut dicti nostri successores seu gubernator Aragonum per modum eundem comittere habeamus: et sic deinde in futurum carceraria predicta et ejus regimen ac custodia cum vaccaverit conmitti habeant et non per alium quemvis modum: hoc adjecto quod ne dicta carceraria cum dicto modo vacaverit interim dum fient eleccio presentatio et commissio supradicte rectore seu custode careat çalmedina dicte civitatis et vos dicti jurati presentes et futuri possitis ejus regimen et custodiam alicui ydoneo committere qui carcerariam ipsam custodiat atque regat. Mandantes per eandem expresse et de certa sciencia gubernatori justicie Aragonum necnon alguaziriis et quibuscumque aliis officialibus judicibus et commisariis nostris presentibus et futuris ad quos spectet eorumque locatenentibus quatenus privilegium nostrum hujusmodi quod cunctis temporibus servare promittimus firmiter teneant et observent ac teneri et observari faciant et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua ratione. Et pro firmiori et validiori premissorum observatione ordinamus quod dicti alguazirii nostri et successorum ac primogenitorum nostrorum et dicti gubernatoris Aragonum jurent et jurare habeant infra duos dies postquam presentato eis hujusmodi privilegio fuerint requisiti quod hujusmodi privilegium in quantum ad eos et eorum officium spectet omni fraude cessante ad litteram observabunt. In cujus rei testimonium hanc fieri et bulla nostra plumbea in pendente jussimus comuniri. Data Cesarauguste quinta decima die augusti anno a nativitate Domini millessimo trecentessimo nonagessimo primo (1391) regnique nostri quinto. - Signum + Johannis Dei gratia regis Aragonum etc. Rex Johannes. - Testes sunt Garsias archiepiscopus Cesarauguste Bartholomeus episcopus Elnensis Raymundus Alamanni de Cervilione Hugo de Angularia Ferdinandus Lupi de Luna milites. - Signum + mei Bonanati Egidii predicti domini regis scriptoris qui de ejus mandato hec scribi feci et clausi cum raso et correcto in lineis prima comunimus et penultima bulla nostra plumbea et in II assuescunt et debent. - Dominus rex mandavit michi Bonanato Egidii. - Habuit eam thesaurarius pro visa.

cxxxv-reg-1900-fol-206-27-febrero-1392

Tomo I, texto VIII, testamento Rey Martín el Humano, latín

VIII.

Pergaminos de don Martín, n.° 391. 2 de diciembre de 1407.

Hoc est translatum etc. In nomine domini Dei eterni et omnipotentis per quem reges regnant et principes dominantur. Nos Martinus Dei gratia rex Aragonum Valentie Majoricarum Sardinie et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanie considerantes quod si permissione divina dum sumus in hoc mortali corpore vivimus ad tempus in terris longe magis debemus appetere et regnum in excelsis perpetuum obtinere cum sanctis quodque tanto fortius debemus repentinum introitum pertinere quanto inevitabilis mortis nos instat ambigua certitudo ideo scientes ad regnum celeste predictum non posse ascendere nisi prius corpus nostrum legem naturalem implendo morte redigatur in terram de qua ipsum fore productum nullatenus ignoramus resurrectionis gratia posita renovandum casum fragilitatis humane per anticipatam cautelam dispositionis testamentarie disponimus pervenire dum mentis tranquilitas rationis effectus et temporis aptitudo se offerunt opportuna: igitur Pneumatis almi gratia invocata et nostrorum peccaminum venia suppliciter implorata revocantes expresse et de certa scientia anullantes penitus et cassantes omnia alia quecumque testamenta et codicillos si que et qui et ubicumque et quandocumque per nos facta vel facti usque nunc reperientur salvo et salvis et inde exceptis inferius confirmatis hoc nostrum facemus ordinamus et condimus testamentum in quo voluntas nostra perfecta et completa
et regnorum et terrarum nostrarum ordinatio et dispositio valeat reperiri. - Rex Martinus. - In primis enim Salvatori et redemptori nostro domino Jesuchristo et gloriosissime virgini Marie matri ejus corpus nostrum et animam devota mente et humiliter comendamus. - Rex Martinus. - Et eligimus nostri corporis sepulturam in ecclesia Beate Marie monasterii Populeti cisterciensis ordinis siti in Cathalonia in diocesi Tarracone in qua ferri et construhi volumus per heredem nostrum subscriptum videlicet in quo dicti arcu existente in ecclesia supradicta in parte scilicet vacua dicti archi juxta seu prope cumbam domini regis patris et serenissime domine Elionor matris nostre memorie recolende honorificam tumbam pro nostri corporis sepultura: volumus tamen quod corpus seu ossa nostra sepeliantur juxta seu prope portale quo transitur de ecclesia dicti monasterii Populeti ad claustrum ipsius monasterii videlicet in eodem claustro juxta dictum portale ita quod exeuntes de dicta ecclesia ad claustrum et intrantes de dicto claustro in ecclesiam faciant transitum supra tumulum in quo sepelientur corpus seu ossa nostra predicta in quo quidem tumulo apponi volumus et jubemus unum lapidem sive losa. - Rex Martinus. - Et etiam volumus et mandamus quod si et
quandocumque contigerit nos debitum solvere naturale si decesserimus in diocesi elnensi gerundensi seu vicensi vel barchinonensi si usque ad villam Martorelli inclusive vel aliis locis dicte diocesis Barchinone versus dictum monasterium in simili distantia dicte ville Martorelli corpus nostrum defferatur ad dictam civitatem Barchinone: quod quidem corpus casu predicto sepeliri volumus in sede ipsius civitatis juxta seu prope portale quo transitur de ecclesia dicte sedis ad claustrum ipsius videlicet in eodem claustro juxta seu prope dictum portale ita quod exeuntes de dicta ecclesia ad claustrum et intrantes de dicto claustro in ecclesiam faciant transitum supra tumulum in quo sepelientur corpus seu ossa nostra predicta: in quo quidem tumulo apponi volumus et jubemus unum lapidem sive losa. Si vero decesserimus in civitate predicta volumus corpus nostrum sepeliri ut supra et in utroque casu tradi sub comanda in sede jam dicta: et si decesserimus extra dictam civitatem videlicet in civitate Ilerde vel Dertuse vel in alia villa seu loco extra dictas civitates volumus et ordinamus quod corpus seu ossa predicta defferantur incontinenti ad monasterium supradictum: et si decesserimus in regno Aragonum vel Valentie volumus et ordinamus quod dictum corpus defferatur et tradatur sub comanda si in dicto regno Aragonum ad et in sede civitatis Cesarauguste et si in dicto regno Valentie ad civitatem Valentie in sede videlicet ipsius civitatis: et si extra regna et terram nostram mori nos contingat volumus et ordinamus quod corpus nostrum tradatur ecclesiastice sepulture in ecclesia cathedrali seu majori civitatis ville vel loci ubi nos decesserimus volentes quod ubicumque nos mori contingat corpus nostrum sepeliatur ut est dictum et inibi sub comanda tradatur: etiam volumus quod quanto citius et comode fieri poterit quovismodo obstaculo heredis nostri vel alterius penitus quiescente super quo manumissorum nostrorum conscientias oneramus et nisi hoc fieri faciant cum effectu redundet in suarum periculum animarum corpus nostrum defferatur ad dictum monasterium et in dicta sepultura ut superius est
contentum sepeliatur cum insigniis regalibus prout est fieri assuetum. - Rex Martinus. - Post hec facimus eligimus constituimus et ordinamus certos et speciales manumissores et exequtores hujus nostri testamenti seu ultime voluntatis scilicet primum principalem et majorem manumissorem et exequtorem hujus nostri testamenti serenissimum Martinum filium primogenitum nostrum carissimum regem Sicilie et ducatuum Athenarum et Neopatrie ducem necnon reverendos in Christo patres archiepiscopos Terracone et Cesarauguste episcopos Barchinone Valentie et Majorice abbatem monasterii Populeti priorem Vallis Jesuchristi et abbatem vel priorem Sanctarum reliquiarum ordinis celestinorum capelle regie Barchinone ac fratrem Johannem de Thaust episcopum oscensem confessorem nostrum qui nunc sunt vel pro tempore fuerint nobilem Geraldum Alamanni de Cervilione gubernatorem Cathalonie Egidium Roderici de Lihori
gubernatorem regni Aragonum Petrum Sancii de Catlatajub majordomum Petrum Torrelles Galcerandum de Sanctominato et Raymundum Torrelles milites camerlengos et Raymundum de Muro bajulum generalem regni Aragonum Sperantem in Deo Cardona vicecancelarium Petrum Darters magistrum rationalem et Johannem de Plano thesaurarium consiliarios nostros si tunc vixerint et si non vixerint alios qui fuerint tunc vicecancellarius magister rationalis et thesaurarius nostri. - Rex Martinus. - Quibus quidem manumissoribus et exequtoribus plenariam conferimus potestatem quod omnes seu major eorum vel tres ex ipsis quorum unus sit dictus rex si vixerit et interesse potuerit et alius ille quem ipse rex elegerit et alius archiepiscopus Terracone cum quibus sint semper dicti prior Vallis Jesuchristi et abbas seu prior Sanctarum reliquiarum vel eorum substituti ac Petrus Torrelles et Johannes de Plano thesaurarius casu quo alii interesse seu intendere non potuerint seu nequiverint quibus certam conferimus potestatem ut inferius continetur presens nostrum testamentum et ordinationem nostram compleant et exequantur absque eorum damno de bonis nostris prout supra et infra invenerint ordinatum. - Rex Martinus. - In primis igitur ordinamus quod dicti nostri manumissores seu exequtores vel tres ex ipsis casu quo alii ut superius continetur interesse seu intendere non potuerint seu nequiverint exequtioni hujus nostri testamenti in quibus sit semper dictus rex si vixerit et interesse potuerit et dicti prior Vallis Jesuchristi abbas seu prior Sanctarum reliquiarum et Petrus Torrelles ac Johannes de Plano incontinenti post obitum nostrum petant et exhigant omnia jocalia res et bona nostra quecumque mobilia et se moventia fructus redditus et proventus et quelibet etiam alia bona nostra quecumque que in posse nostro et aliorum quorumcumque tam domesticorum nostrorum quam aliorum ac quarumlibet personarum secularium et religiosarum seu in aliis quibusvis locis reppererint et de bonis omnibus mobilibus aut se moventibus supradictis manu publica fieri faciant inventarium: dictique Petrus Torrelles et Johannes de Plano thesaurarius noster si vixerint petant colligant et recipiant aut peti colligi et recipi faciant omnes et singulos fructus redditus et proventus civitatum villarum castrorum terrarum et locorum ac aliorum quorumcumque bonorum nostrorum immobilium predictorum tam in regnis Aragonum Valentie Majoricarum et Cathalonie principatu aut alibi infra nostrum dominium consistentium tantum et tamdiu donec cum alia peccunia que ex rebus mobilibus habebitur et haberi poterit supradicta compleri possit et completa fuerit exequtio hujus nostri testamenti: habeant etiam et recipiant dicti manumissores seu exequtores ad manus suas omnia jocalia nostra predicta vassa aurea et argentea sive deaurata et omnia alia bona nostra mobilia arnesia seu alia quecumque que sint ad usum nostri corporis facta sive alia quecumque necnon vestes et alia quecumque sive sint panni perretum sive lecti que omnia exceptis hiis que in presenti nostro testamento dimittimus filio et heredi nostro subscripto vendant incontinenti post nostrum obitum distrahant et alienent ac tradant plus offerentibus et peccuniam eorum nobis pertinentem infra nostrum dominium aut alibi ubicumque recipiant dicti Petrus Torrelles et Johannes de Plano distribuendam per eos una cum alia peccunia nostra si quam forsan in bonis nostris post nostri obitum repererint ad ordinationem dictorum manumissorum seu exequtorum nostrorum juxta formam eisdem manumissoribus seu exequtoribus per nos in presenti testamento traditam in legatis et aliis piis causis: casu vero quo dicti Petrus Torrelles et Johannes de Plano die obitus nostri non vixerint aut vixerint et obierint antequam hec nostra voluntas completa fuerit cum effectu manumissores nostri predicti qui tunc
fuerint eligant loco ipsorum seu alterius eorum qui obierit alium vel alios qui premissa per nos eis comissa complere valeant cum effectu. Veruntamen quare nobilis Geraldus Alamanni de Cervilione gubernator Cathalonie et Egidius Roderici de Lihori gubernator regni Aragonum circa eorum
officia habeant necessario intendere se vaccare providemus ne ad predicta aliquatenus eligantur. Si vero dictus rex ad opus sui retinere velit jocalia arnesia et alia bona mobilia supradicta in presenti ordinatione contenta hoc facere possit ipso tamen solvente pretium seu extimationem eorum legittimam ad cognitionem dictorum manumissorum seu exequtorum nostrorum. - Rex Martinus. - Et ut hec nostra voluntas citius valeat percompleri volumus et ordinamus quod si heres noster subscriptus infra unum annum post nostri obitum continue sequturum omnia que supra et infra ordinamus compleri non fecerit cum effectu manumissores nostri predicti vendant et distrahant castra villas et loca nostra subscripta seu eorum partem videlicet villana de Exerica cum tota sua tinentia vallem de Uxo et serram Dislidia que per nos fuerunt impignerata et villam de Liria cum eorum juribus universis et totum jus et actionem quod nobis competit in eisdem sicut eis videbitur expedire pro complendis omnibus que supra et infra ordinamus ut superius continetur: quam quidem venditionem faciant illi vel illis personis et pro illo pretio seu pretiis quibus cum emptoribus melius potuerit convenire quarum pretia recipiant dicti Petrus Torrelles et Johannes de Plano ut supra de aliis per nos extitit ordinatum nos enim dictis nostris manumissoribus super predictis omnibus et singulis plenam conferimus potestatem. - Rex Martinus. - Insuper cupientes saluti anime nostre salubriter providere volumus et mandamus quod omnia debita ad que nos tenemur nomine nostro propio tam ratione donationum quitationum debitorum et aliarum quarumlibet rationum sive causarum solvantur et restituantur integre libere et expedite per dictos manumissores nostros de bonis nostris mobilibus et immobilibus de quibus citius solvi poterint et que apparuerint prout nos ad eas et ea restituenda et exsolvenda teneri repererint per instrumenta cartas sive albarana sigillis nostris seu officialium nostrorum aut officiorum dictorum officialium sigillata vel per testes aut alia legittima documenta simpliciter et de plano et sine figura judicii prout forus anime hoc exposcit. - Rex Martinus. - Etiam volumus mandamus et ordinamus quod debita et injurie illustrium predecessorum nostrorum regum Aragonum persolvantur de bonis et redditibus per eos assignatis ad predicta debita et injurias persolvendas et quod solutiones hujusmodi fiant per deputatos ad ea solvenda. - Rex Martinus. - Item volumus et ordinamus quod incontinenti post obitum nostrum ex vassis seu vaxillis nostris argenteis alba dumtaxat et etiam
deaurata quecumque et sub quacumque figura existant ad usum et servicium nostrum assidue deputata tradatur et detur dicto fratri Johanni de Tahust episcopo oscensi confessori nostro si tunc vixerit et si non vixerit alteri tunc confessori nostro vendenda et distribuenda per eum cum dicto rege si interesse potuerit qui in isto et in aliis actibus tangentibus exequtionem hujusmodi testamenti caput esse volumus et majorem et cum archiepiscopo vel episcopo illius diocesis terre nostre in qua nos contingat debitum exsolvere naturale et abbas monasterii Populeti usque ad quantitatem et complementum viginti mille solidorum barchinonensium qui per eos dentur et exsolvantur clericis et religiosis vel aliis capellanis qui infra duos menses post obitum nostrum celebrent et teneantur celebrare missas cum obsequiis et suffragiis in remedium anime nostre et animarum predecessorum nostrorum. Si vero dictus noster primogenitus nollet quod ex dictis vassis seu vaxellis argenteis fieret venditio ita cito sicut per nos ordinatum est sed quod ipsa vaxella penes ipsum remaneret tali casu ipso rege solvente illico dictos viginti mille solidos tunc dicta vaxella remaneat penes eum: sed si forsan dictos viginti mille solidos nollet solvere ad distribuendum in dictis missis tali casu volumus et ordinamus quod dictus confessor noster cum archiepiscopo vel episcopo diocesis terre nostre in qua nos contingat ab humores abduci et cum abbate monasterii nostri Populeti usque ad dictam quantitatem viginti milium solidorum vendere et distrahere valeant et quantitatem eandem distribuere clericis et religiosis aut aliis capellanis ut supra clarius est expressum. - Rex Martinus. - Ceterum recensentes nos a Domino largitore bonorum omnium infinitas et largifluas gratias accepisse ne sibi in gratias ipsas nobis missericorditer facere dignatus est censeamur ingrati libenter ad ea per cultus augeatur divinus ecclesiasticeque cerimonie solemniter fiant dirigimus mentem nostram et ideo deliberavimus volumus et ordinamus quod in capella palatii nostri majoris civitatis Barchinone ponantur et conserventur preciose nostre reliquie subscripte: videlicet certe forme Eucarestie que una cum corporalibus consistunt in quodam auri reliquiario: item preciosissimus sanguis Salvatoris Domini nostri Jesuchristi qui miraculose propter dubium cujusdam presbiteri consecrantis cum abo vivo effectus fuit verus sanguis et etiam crux nostra major aurea in qua major pecia quam habemus de ligno vivifice crucis Domini nostri Jesuchristi est affixa quam beatissimus papa Benedictus nobis existentibus in civitate Avinione ad quam dum veniebamus de regno Sicilie quod divina gratia mediante
adquisivimus pro adibendo eidem reverentiam filialem direximus gressus nostros contulit liberaliter atque dedit. Ponantur etiam et conserventur in ea quedam alia crux quam serenissima domina regina Costantia regina Sicilie uxorque serenissimi domini Petri abavi nostri jamdicte cappelle dimissit quamque serenissimus dominus rex Petrus pater noster memorie recolende margaritis et preciosis gemmis pulxerrime adornavit: item quedam alia crux quam serenissima domina regina mater nostra adornavit margaritis et lapidibus preciosis quamque jam dicte capelle dimissit et quedam pars tunice Domini nostri Jesuchristi qua per mulierem fluxu sanguinis vexatam tacta fuit continuo ab ejus infirmitate curata sicut in Evangelio legitur quamque serenissimus imperator gregorum nomine Emanuel consanguineus noster per suos solemnes embaxatores nobis missit et contulit gratiose: item camisia Domini nostri Jesuchristi et quatuor spine corone que sacratissimo capiti suo fuerunt imposite tempore sue salutifere passionis ac brachium etiam beati Georgii martiris Christi et brachium etiam beati Luce Evangeliste et omnes alie nostre reliquie quas hic volumus pro nominatis habere. - Rex Martinus. - Et ut melius diligentius et solempnius in dicta capella divina officia celebrentur et fiant ad honorem Dei ac beatissime Marie semper virginis matris sue totiusque curie celestis ac in remedium animarum nostri ac parentum et predecessorum nostrorum et eorum qui pro nostro servicio in regno Sicilie naturale debitum exsolverunt et in emendam etiam damnorum tam in personis quam bonis etiam ecclesiasticis per nos et servitores nostros predictos in dicto regno Sicilie vigente guerra factorum et illatorum instituimus et ordinamus in capella nostra predicta tresdecim monachos de ordine celestinorum sub regula beati Benedicti quorum quidem monachorum unus sit abbas seu prior et eo mortuo ille ex monachis qui tunc fuerint vel alius de ordine supradicto qui tunc canonice fuerit electus et confirmatus ut est in aliis similibus monasteriis fieri consuetum sit abbas vel prior monasterii prelibati: instituentes et ordinantes quod dictus abbas vel prior quicumque fuerit nominetur abbas sen prior Sanctarum reliquiarum capelle regie Barchinone. - Rex Martinus. - Volentes firmiter et mandantes quod abbas seu prior et monachi supradicti in capella predicta missas diebus singulis celebrent et divina officia horis diurnis pariter et nocturnis solemniter recitent et in eadem capella intersint personaliter dictis horis: quibusquidem abbati seu priori et monachis septem mille solidos barchinonenses pro eorum provisione annua concedimus atque damus promitentes quod pro predictis septem mille solidis per dictos abbatem seu priorem et monachos annis singulis imperpetuum habendis et percipiendis assignabimus certos nostros redditus quos redimere proposuimus per alodium liberum atque francum volentes quod si ad hec complenda fuerimus modo aliquo impediti manumissores nostri predicti emant in civitate Barchinone vel alibi si eis videbitur expedire census redditus et tributa stabiles et indefectibiles atque certi per alodium liberum atque francum que sufficiant ad septem mille solidos supradictos eorum conscientias super hiis firmiter onerantes. Concedimus etiam atque damus eidem abbati seu priori et monachis partem nobis pertinentem in mensuratico sive cops que colligitur et levatur de bladis que venduntur in civitate Barchinone quam quidem partem Johannes de Junyent mercator Barchinone nostro nomine et pro nobis emit a Michaele de Sena cive Barchinone sic quod dictus abbas sive prior et monachi partem predictam habeant et recipiant imperpetuum prout melius et plenius ad nos competit et expectat. Damus etiam et concedimus dictis abbati seu priori et monachis quemdam ortum nostrum cum ejus pertinentiis et juribus universis situm prope menia civitatis Barchinone loco vocato Camp de Sancta Anna quem ibidem habemus et possidemus titulo emptionis per nos inde facte. - Rex Martinus. - Item volumus et ordinamus quod post obitum nostrum anno quolibet imperpetuum qualibet die jovis sancta sive de la Cena fiat et detur tresdecim pauperibus per succesorem nostrum regem Aragonum et suos eligendis elemosina similis illi que per nos fuit dictis pauperibus dari anno quolibet consueta: in hunc videlicet modum quod abbas vel prior predictus eo modo quo nos facere consuevimus qualibet die jovis sancta abluat atque lavet manus et pedes pauperum predictorum quo facto ipse idem abbas vel prior det cuilibet pauperum predictorum quatuor cannas de canna sive mensura panni honesti coloris pro vestitu et tres palmos panni albi pro caligis et duas cannas panni lini pro camisiis et femoralibus et unum par sotularium necnon etiam cuilibet eorundem medium florennum auri Aragonum pro custuris: volentes et ordinantes quod per manumissores et exequtores predictos emantur quadraginta sex libre tresdecim solidi Barchinone annuales et perpetuales in loco seu locis tutis per alodium liberum atque francum ad ipsorum manumissorum sen exequtorum cognitionem quas quidem quadraginta sex libras et tresdecim solidos anuo quolibet imperpetuum recipiat dictus abbas seu prior quicumque fuerit pro exsolvendis et complendis omnibus supradictis nos enim dictas quadraginta sex libras tresdecim solidos pro complendis predictis nunc pro tunc et tunc pro nunc concedimus ac etiam assignamus abbati seu priori et conventui supradictis. - Rex Martinus. - Insuper etiam ad honorem ejusdem sancte et individue Trinitatis Patris Filii et Spiritus sancti volumus instituimus et ordinamus quod post obitum nostrum die qualibet imperpetuum per abbatem vel priorem predictum et successores suos reficiantur et provideantur tres pauperes in pane vino et companagio ac aliis eis necessariis: quibus quidem pauperibus dictus abbas vel prior aut alius monachus per eum deputandus abluat manus et pedes qualibet die hora sibi melius opportuna: pro predictis vero adimplendis faciendis et exsolvendis volumus et ordinamus quod per nostros manumissores seu exequtores predictos emantur quinquaginta quatuor libre barchinonenses in loco tuto et securo per alodium liberum atque franchum quas nos pro complendis predictis concedimus et assignamus per abbatem vel priorem predictum et successores suos habendos et percipiendos et distribuendos ut supra. - Rex
Martinus. - Item instituimus et ordinamus fieri tria aniversaria solemnia quolibet anuo unum videlicet pro anima nostra eadem die qua dies nostros finierimus et aliud in ebdomada Omnium Sanctorum pro animabus parentum nostrorum quo facto fiat in crastinum aliud pro anima nostra
celebranda in dicta ecclesia monasterii Populeti ubi corpus nostrum ut prefertur sepelietur per monachos fratres et clericos in dicto monasterio residentes qui orent Dominum Deum pro anima nostra et parentum nostrorum et omnium fidelium deffunctorum: et ultra hoc teneantur perfecta missa cujuslibet aniversarii supra tumulum domini regis et domine regine parentum nostrorum et postea supra tumulum nostrum absolutiones facere cum orationibus consuetis: et volumus et ordinamus quod per dictos manumissores seu exequtores emantur viginti quinque libre barchinonenses monete censuales anuales et perpetuales per alodium francum in loco sive locis tutis in nuda tamen perceptione ad ipsorum manumissorum seu exequtorum cognitionem qui eisdem monachis fratribus et clericis annuatim tradantur ad opus pretextu aniversariorum predictorum. - Rex Martinus. - Item volumus et jubemus quod centum Christi pauperes panno albo videlicet de duabus vestibus ipsorum quilibet induantur qui portent singulos brandonos cum corpus seu ossa nostra portabuntur ad sepeliendum in ecclesia monasterii supradicti et quousque corpus seu ossa nostra fuerint recondita in tumulo fiendo in ecclesia supradicta ut superius continetur qui quidem pauperes reficiantur de bonis nostris donec predicta completa fuerint cum effectu. - Rex Martinus. - Item recomendamus dicto nostro primogenito et heredi ac successori nostro universali omnes et singulos officiales nostros et specialiter illos qui pro nostro et ejus servicio in regno Sicilie insudarunt tam illos qui tenent pro nobis officia in domo nostra quam extra exortantes eundem ut filium carissimum et succesorem nostrum quod si officia que tenebunt tempore obitus nostri retinere poterunt comode illos in eis remanere permittat alias quod eos collocet in officiis congruis
unum post alium successive juxta eorum merita ut de impensis nobis et sibi serviciis et que ipsi nostro primogenito impendere poterunt remunerationem condignam reportent. - Rex Martinus. - Ceterum pro sepultura nostra fienda et pro injuriis nostris solvendis et pro aliis legatis per nos factis et ordinatis tam in presenti testamento quam in codicillo vel codicillis nostris ex nunc fiendis contentis et expressatis quinquaginta mille libras barchinonenses monete de terno de bonis nostris accipimus: ad que habenda et recipienda per manumissores nostros predictos et pro complendis et exequendis predictis assignamus de presenti omnia vasa nostra argenti albi et etiam decorati que nostro sunt usui et servicio continue diputata exceptis illis que necessaria fuerint pro viginti mille solidis antedictis quos supra dari mandamus confessori nostro distribuendos pro missis celebrandis ut superius continetur ea scilicet omnia que tempore obitus nostri habebimus et nobis reperta fuerint et omnia jocalia de quibus supra nos ordinamus cujuscumque sint generis vel speciei subscriptis inde exceptis et omnia alia et singula bona nostra mobilia et se moventia que nos habemus et tempore obitus nostri habebimus seu penes nos reperta fuerint. Excipimus tamen preciosas nostras reliquias supradictas quas poni et conservari ordinavimus in dicta capella palatii nostri majoris civitatis Barchinone ut superius continetur. - Rex Martinus. - Si quid vero ex dictis quinquaginta mille libris superfuerit completis omnibus que ordinamus detur et distribuatur per manumissores nostros predictos ob salutem animarum nostri et parentum nostrorum pro captivis redimendis orphanis maritandis et aliis piis causis specialiter in remunerandis servitoribus nostris: et de hoc nostrorum manumissorum conscientias oneramus. Et si predicte quinquaginta libre ad predicta et infrascripta ac alia in codicillis nostris contenta et ad debita et injurias nostras solvendas et alia complenda et persolvenda non sufficerent ad id quod et quantum deffuerit volumus de dictis redditibus et juribus recipi et haberi quousque nostrum testamentum hujusmodi completum fuerit ut superius et inferius ac in nostro seu nostris codicillis ordinatum existat: dantes et concedentes prefatis manumissoribus et exequtoribus nostris plenam et liberam potestatem petendi exhigendi et recipiendi tot de bonis nostris quod sufficiant ad predicta et ea distribuendi et erogandi juxta traditam per nos eis formam pro remedio anime nostre et animarum parentum nostrorum et omnium fidelium defunctorum. - Rex Martinus. - Preterea confirmamus priori et conventui Vallis Jesuchristi donationem per nos factam eisdem de locis de Altura e de les Alcubles sicut et prout in dicta donatione et aliis donationibus et concessionibus per nos dicto monasterio inde factis plenius continetur. - Rex Martinus. - Ceterum assignamus operi dicti monasterii ultra alias assignationes per nos jam factas operi supradicto mille florennos auri de Aragonia de et super redditibus nostris civitatis Xative et ejus termini habendos et percipiendos per priorem monasterii predicti seu ejus procuratorem anno quolibet per annos computandos a die obitus serenissime domine regine Cipri cui duos mille florennos dum vitam duxerit in humanis super dictis redditibus jam providerimus assignandos ita quod infra dictum tempus dictum opus habere valeat … mille florennos non ultra de redditibus supradictis. - Rex Martinus. - Et quia multum cordi gerimus ut opus dicti monasterii perficiatur heredem nostrum subscriptum monemus et in Domino exortamur quod ipsum opus mora quacumque cessante si nobis viventibus perfici non poterit habeat taliter recomendatum quod ipsum quam citius poterit perfici faciat cum effectu ejus conscientiam super hiis quantum possumus onerantes. - Rex Martinus - Item volumus et ordinamus quod dicti nostri manumissores qui in hujusmodi nostra exequtione laboraverint et alii habeant salarium quod per dictum regem taxatum et ordinatum fuerit eorum cuilibet fore persolvendum. - Rex Martinus. - Item dimittimus seu legamus egregio Frederico filio naturali dicti regis Sicilie nepoti nostro sive net villas castra et loca nostra Dalcoy de Elxio e de Criullen et vallem de Seta e de Tranadell sita in regno Valentiecum eorum redditibus et juribus universis ac mero et mixto imperio et omnimoda jurisdictione alta et baxia et jus redimendi ea que per nos impignerata fuerunt mediantibus gratie instrumentis. Predicta autem ei legamus in feudum honoratum et sub conditione quod si dictus Fredericus decesserit quandocumque sine liberis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis vel succedentes eidem unus post alium obierint sine filiis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis predicta omnia heredi nostro universali et suis successoribus revertantur: et sub conditione etiam quod non possit gaudere aliquibus donationibus per nos ei factis sub quacumque forma verborum sint comprehense quod si fecerit careat omnino legato predicto. - Rex Martinus. - Ceterum dimittimus sive legamus egregie Yolanti filie naturali dicti regis Sicilie primogeniti nostri carissimi triginta mille florenos auri de Aragonia qui sibi dentur et exsolvantur per heredem nostrum predictum cum fuerit in matrimonio collocanda. - Rex Martinus. - Insuper si die obitus nostri dimisserimus filium masculum de legittimo et carnalio matrimonio natum vel nasciturum ultra dictum illustrem Martinum regem Sicilie primogenitum nostrum dimittimus eidem jure institutionis et pro parte hereditatis et legittima ac alio jure quocumque in bonis nostris sibi pertinentibus comitatum Impuriarum cum suis redditibus juribus et pertinentiis universis ac mero et mixto imperio et omnimoda jurisdictione alta et baxia in feudum tamen honoratum et sub conditione quod si dictus filius noster decesserit quandocumquc sine liberis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis vel succedentes eidem unum post alium obierint sine filiis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis comitatum predictum heredi nostro universali et suis successoribus integre revertatur: si vero dimisserimus duos filios masculos dimittimus secundo natu in feudum tamen honoratum et sub conditione predicta marchionatum nostrum situm in diocesi urgellensi et villas nostras de Tarrega et de Vilagrassa de Sabadello et de Tarracia de Calidis de Montebovino (Caldes de Mont boví : Montbui) et de Granullariis (Granollers) cum eorum redditibus juribus et pertinentiis universis ac mero et mixto imperio et omni jurisdictione alta et baxia que omnia per nos vendita et impignerata fuerunt mediantibus gratie instrumentis: et propterea volumus quod dictus rex primogenitus noster subscriptus ea omnia que demittimus secundo natu filio nostro quitare et desobligare habeat et teneatur ab his quibus vendita seu impignerata fuerunt necnon et ab oneribus quibuscumque per nos aut nostros predecessores imposita super eis dictarum gratiarum intervenientibus instrumentis: et si plures filios dimisserimus dimittimus cuilibet eorum jure institutionis centum mille florenos auri de Aragonia: si vero die obitus nostri dimisserimus filiam natam vel nascituram qui tunc non fuerit in matrimonio vel in ordine religionis collocata dimittimus eidem jure institutionis centum mille florenos dicti auri: si autem fuerint due filie in matrimonio vel ordine religionis non collocate silicet ambe vel altera ipsarum tunc dimittimus eisdem jure institutionis dictos centum mille florenos inter ambas equaliter dividendos si uterque fuerit in matrimonio collocanda alios dictos centum mille florenos dimittimus illi que maritanda erit et jam maritate seu maritatis dimittimus jure institutionis cuilibet ipsarum mille florennos auri de Aragonia in quibus et in eo quod eis dederimus earum tempore matrimonii ipsas nobis heredes instituimus. - Rex Martinus. - Item relinquimus liberos et alforros seu francos et ab omni servitute quitos et exemptos omnes et singulos servos seu sclavos et captivos nostros quos habebimus tempore mortis nostre. - Rex Martinus. - Demum instituimus heredem nostrum universalem in regnis et terris nostris Aragonum Valentie Majoricarum Sardinie et Corsice ac comitatibus Barchinone Rossilionis et Ceritanie et terris eis adjacentibus que nos hodie (ho + die: hui, huy, vui, vuy, avui) habemus seu que pro nobis tenentur seu teneri debent nunc et in futurum necnon in regno Sicilie ac ducatu Athenarum et Neopatrie et in ducatu etiam Tarantane et comitatu Turolii in Alamannica cum militibus et dominabus et aliis hominibus et feminis ac aliis universis bonis nostris juribus et actionibus nobis nunc vel in futurum pertinentibus et spectantibus tam in predictis quam alibi quocumque modo et forma serenissimum Martinum regem Sicilie Athenarum et Neopatrie ducem primogenitum nostrum carissimum predictum. - Rex Martinus. - Et si dictus rex Martinus filius et primogenitus noster carissimus heres non erit vel erit et decesserit quandocumque substituimus ei et nobis heredem instituimus in dictis regnis et terris juribus et aliis superius expressatis filium ejus primogenitum masculum legittimum et de legittimo et carnali matrimonio procreatum: et si dictus ejus primogenitus heres non erit vel erit et obierit quandocumque sino liberis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis eo casu substituimus universalem illum ex liberis et nobis heredem instituimus universalem illum ex liberis dicti nostri primogeniti masculum legittimum et de carnali matrimonio procreatum qui tunc vixerit majorem natu et sic per ordinem unum post alium secundum ordinem geniture. - Rex Martinus. - Si vero dictus rex Martinus filius et primogenitus noster carissimus obierit quandocumque sine liberis masculis de legittimo et carnali matrimonio procreatis eo casu substituimus eidem et nobis heredem instituimus universalem illum ex liberis nostris masculum legittimum et de carnali matrimonio procreatum si et qui immediate major natu erit post dictum illustrem regem Martinum filium et primogenitum nostrum carissimum et sic successive unum post alium ex liberis nostris si quos nos habere contingerit in futurum secundum ordinem geniture. - Rex Martinus. - Hec est ultima voluntas nostra quam valere volumus jure testamenti et si non valet jure
testamenti valere volumus jure codicillorum aut cujuslibet alterius ultime voluntatis. - REX MARTINUS. - Actum est hoc in monasterio Vallis Jesuchristi secundo die decembris anno a nativitate Domini millessimo CCCCmo septimo. (2 de diciembre de 1407)

Tomo I, texto I., Génova

AÑO DE 1403.
Núm.I, 15 de enero.
Convenio entre el rey don Martín de Aragón y el Común de la república de Génova, confirmando las paces ajustadas a 21 de noviembre de 1386, y estableciendo ciertas reglas para indemnizar los perjuicios que aragoneses y genoveses se habían causado mutuamente desde la celebración de aquel tratado.

I. (1)
Reg. 2,315 fol.57 15 de enero de 1403.

(1) Al comenzar el traslado de los documentos que componen esta colección diplomática, dudamos si sería mejor darlos a la imprenta tales como se hallan en sus respectivos registros, esto es, plagados de barbarismos y solecismos, y faltos de incisos, acentos y, por lo general, de todos los demás signos ortográficos; o bien, si convendría más corregir en la impresión su viciosa ortografía. De este último modo facilitábamos ciertamente su inteligencia y estudio; pero nos han parecido más poderosas las razones que militaban por el primero. Aunque no pueda decirse que la falta de puntuación y otros vicios de la escritura marquen de un modo determinado ninguna época; con todo es indudable que la ortografía no conoció en esta parte reglas algún tanto fijas hasta mucho después de la introducción de la imprenta; pues se descubre aun la mayor incertitud en las primeras ediciones, y si bien en los diplomas y otros manuscritos de este archivo se ven puestas de trecho en trecho, como quien dice, algunas virgulillas, no se observa regla fija en su colocación, ni indican diferencia alguna entre lo que debe ser inciso, punto y coma, etc. Además la diferente colocación de los incisos y demás notas altera muchas veces notablemente el sentido de una cláusula, y para marcarlos nosotros en un documento que en su matriz no los lleva, hubiéramos debido prejuzgar lo que de ningún modo nos incumbe. El arzobispo Marca, Capmany y otros compiladores publicaron, es verdad, sus colecciones en correcta ortografía; pero ellos obraban, si vale decirlo así, por su propia cuenta y riesgo: nuestro cargo y nuestra posición son muy diferentes. A demasiado quizás nos habremos atrevido con poner las correspondientes mayúsculas a los nombres propios y otros análogos, e indicar por medio del punto o dos puntos aquellos signos del manuscrito que no daban lugar a ninguna duda. 

/ Los textos en latín pueden contener más errores, ya que el texto procede de un scan OCR del libro impreso/ 

In eterne pacis et confederationis Actoris nomine cunctis populis patefiat: Quod nos Martinus Dei gratia rex Aragonum etc. vidimus quoddam publicum instrumentum tenorem continens hic insertum. In nomine eterni Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti beate Marie semperque virginis et totius curie celestis amen: Universis pateat evidenter quod cum nichil sit quod lumine clariore prefulgeat quam recta fides in principe nichil quod ita nequeat occasui subjacere quam vera religio nam cum Actorem vitae et luminis utraque respiciant recte et tenebras respuunt et nesciunt subjacere deffectui utrarumque dominationum votis omnibus fuit exorata divina potentia ut mentes earum in hoc ardore pacis in hac devotione quodque integre religionis studio longevis temporibus conserventur: hoc enim regnis cunctisque subditis suis creditur expedire ut sua firmentur imperia et subditorum custodiatur utilitas hec namque facultates protendit mores extollit et alia universa bona componit. Ut igitur inita pacis federa reformentur et ne tanta discordia videatur sub dissimulatione foveri honorabiles et circumspecti viri domini Bernardus de Ponte legum doctor et Guillelmus
Pujada cives Barchinone consiliarii ambassiatores et procuratores excellentissimi principis et domini domini Martini Dei gratia regis Aragonum Valentie Maiorice Sardinie et Corsice comitisque Barchinone Rossilionis et Ceritanie constituti ab ipso domino rege specialiter ad infrascripta gerenda tractanda et componenda ut patet per publicum instrumentum sigilli ipsius domini regis appensione in cera vermilia munitum subscriptum inferius et insertum ex una parte et nobiles et circumspecti viri dominus Ingus de Grimaldis legum doctor et Anthonius Rex cives januenses sindici ambassiatores et procuratores magnifici domini Johannis Lemeyngre dicti Bociquaut marescalli Francie locumtenentis regii citra montes et gubernatoris januensis pro serenissimo domino rege francorum domino Janue et venerabilis consilii duodecim sapientum ancianorum civitatis Janue constituti a dictis nomine suorum principalium ad infrascripta specialiter gerenda tractanda et componenda ut patet per publicum instrumentum subscriptum a simili et insertum ex parte altera: habitis inter ipsos ambassiatores et procuratores dictis nominibus pluribus et diversis colloquiis tractatibus collationibus discussionibus et recognitionibus pacium inter partes seu dominationes predictas hactenus initarum et reformationum ipsius pacis: tandem videntes et firmiter agnoscentes quod pax seu reformatio pacis alias inite inter nobilem virum dominum
Berengarium de Apilia militem consiliarium et majordomum ac procuratorem recolende memorie domini Petri regis Aragonum etc. ex una parte et nobilem et prudentes viros Luquinum Scarampum et Anthonium de Credentia notarium et comunis Janue cancellarium cives januenses ambassiatores sindicos et procuratores magnifici domini Anthonioti Adurni olim ducis Janue et sui consilii quindecim sapientum ancianorum januensium seu comunis Janue ex parte altera que inita et firmata fuit inter procuratores prenominatos in sala majori palatii regii Barchinone sub anno Domini MCCCLXXXVI (1386) die jovis in tertiis XXII mensis novembris est precipue confirmanda pervenerunt et pervenisse sibi ad invicem et vicissim dicti procuratores nominibus quibus supra confitentur et confessi fuerunt ad infrascripta pacta conventiones et pacis reformationem ut infra. Primo videlicet quod dicti procuratores dictis nominibus et nomine et vice principalium suorum unanimiter et concorditer dictam pacem seu reformationem pacis et confirmationes ejusdem reformaverunt et de novo confirmaverunt et approbaverunt volentes statuentes ordinantes et sibi ad invicem et vicissim promittentes quod dicta pax et confirmationes ejusdem serventur et servari debeant per dictas dominationes et quamlibet ipsarum juxta ipsarum series et tenores una cum additionibus conventionibus et protestationibus infrascriptis: hoc adjecto et inter ipsas partes dictis nominibus expresse et specialiter convento et reservato quod si conventiones aut pacta in presenti reformatione pacis contente et contenta essent contraria seu incompatibilia aliquibus capitulis seu verbis in predicta pace seu reformatione pacis ut supra presentialiter reformata et de novo confirmata appositis seu contentis ista firma remaneant et illsa illa vero quoad hec remaneant invalida et penitüs revocata sed quoad alia in suo remaneant perpetuo robore et vigore. Item cum a tempore dicte pacis seu reformationis pacis ut supra inite inter prefatum dominum regem Petrum seu procuratorem ipsius ex una parte et dictum magnificum dominum Anthoniotum Adurnum olim ducem et suum consilium ancianorum nomine comunis Janue seu procuratores ipsorum ex altera et presentialiter reformate fuerint per subditos dictarum dominationum hinc inde illata data facta comissa et perpetrata multa damna prede et raubarie et exinde per ipsas dominationes et quamlibet ipsarum fuerint date facte et concesse multe marche laudes represalie seu pignerationes ac executiones earum dicti ambassiatores et procuratores dictis nominibus ordinaverunt et convenerunt quod dicta omnia damna necnon marche laudes represalie seu pignerationes ac executiones earum fiende ac omnes et singule petitiones et requisitiones que pro ipsis damnis marchis represaliis seu pignerationibus ac executionibus et occasione ipsarum facte seu que fieri possent hinc inde suspendantur et suspense esse habeantur teneantur et reputentur usque ad annos IIII or proxime sequuturos a die ratificationis presentis reformationis pacis continue computandos. Interim vero dicto tempore durante voluerunt et ordinaverunt quod per dictum serenissimum dominum regem Aragonum eligantur et nominentur duo probi viri cathalani vel januenses qui in civitate Janue habeant facere infrascripta et per dictum magnificum dominum gubernatorem et suum consilium etiam nominentur et eligantur alii duo probi viri januenses vel
cathalani qui in civitate Barchinone habeant facere infrascripta: et dicti sic per utramque dominationem electi et nominati habeant et habere debeant a dictis dominationibus largam et amplam potestatem et bayliam, scilicet dicti duo per prefatum serenissimum dominum regem Aragonum electi audiendi omnes januenses districtuales et subditos dicti domini regii gubernatoris et comunis Janue qui dictos duos adhierint: et dicti duo per dictum magnificum dominum gubernatorem et consilium electo habeant potestatem et bayliam audiendi omnes cathalanos et subditos dicti domini regis Aragonum: et habeant potestatem discutiendi que damna sint illata et a quibus et qui legittime teneantur et ipsa taxandi et taxata adjudicandi et taxata judicata si qua jam sint denuo recensendi etiam si marche adjudicate essent vel si non essent adjudicate et de et super
omnibus et singulis dependentibus emergentibus accessoriis annexis et connexis ab eis et a quolibet predictorum: et super ipsis damnis raubariis et offensis habeant et debeant inquirere informationem liquidationem et discussionem facere summarie et de plano sine strepitu et figura judicii sola veritate inspecta malitiis dilationibus et omnibus juris solemnitatibus pretermissis et super ipsis

diffinire et justitiam facere: et qui etiam sic electi et nominati ut supra per dictas dominationes et quamlibet earum habeant potestatem et bayliam providendi et ordinandi super indemnitate et satisfactione fienda dictis damnificatis ut supra tam per modum et viam impositionis alicuius drictus seu juris vel gabelle quam per alium modum et viam: et tempus dictorum IIII. or annorum prorogandi prout et sicut eis videbitur: et demum in predictis et circa predicta et quodlibet predictorum providere et ordinare prout et sicut eis videbitur opportunum ita tamen quod super
dicti juris impositione et temporis prorogatione habeant dicti quatuor unanimiter concordare. Item voluerunt ordinaverunt et expresse convenerunt non obstante dicta suspensione quod si forsitan dicte dominationes vel altera ipsarum cum litteris sigillatis vel aliis publicis instrumentis effeete fuerint seu essent debitrices aliquorum subditorum ipsarum dominationum vel ostendi poterit legittime quod ipse dominationes vel aliqui officiales earum aliquid ceperint vel occupaverint a subditis ajterutrius dominationum predictarum et illud conversi fuerint in utilitatem ipsarum
dominationum vel alterius earum seu illud receperint de mandato seu ratihibitione ipsarum dicta talia debita in predicto capitulo nullatenus comprehendantur sed remaneant in eorum jure prout et sicut erant ante presentem pacis reformationem. Item convenerunt et ordinaverunt quod libertates et immunitates antique subditis utriusque partis serventur et servari debeant et si contra ipsas immunitates et libertates vel jus fíat directe vel indirecte seu imponatur vel impositum esset aliquod drictum seu gravamen illi dricto seu illi gravamini simile in quantitate imponatur vel imponi possit per alteram dominationem in onere et gravamine illorum subditorum illius dominationis qui ultra libertates et immunitates predictas seu jus vel alias gravabit vel gravaberit pro his que jam sunt imposita vel que ulterius imponerentur seu aliqualiter exhigerentur rata tamen pace manente que si contra predictas immunitates et libertates fieret nullatenus infringatur. Item convenerunt et
ordinaverunt quod capitanei et gubernatores castrorum et locorum de Callerii et Alguerio vel presidentes eis in dictis locis qui sint et pro tempore fuerint prestent et prestare teneantur sacramentum et homagium facere et subire debeant de servando tenendo et custodiendo omnia et singula capitula presentís reformationis pacis et ad ipsam spectantia et pertinentia: et si aliquis januensis subditus vel districtualis dicti regii gubernatoris et comunitatis januensis fuerit damnificatus quod absit per aliquem seu aliquos habitatores dictorum castrorum et locorum de Callerii et Alguerio vel per receptatos seu qui receptarentur in eis sit in electione damnum passi seu damnificati querelam facere de damno sibi illato coram dictis gubernatoribus et capitaneis et ipsorum altero vel presidente seu presidentibus in dicto loco seu locis videlicet coram illo sub cujus jurisdictione dicti damnificantes seu damnum committentes reperti fuerint seu inventi vel coram prelibato domino rege Aragonum: et si dictus gubernator vel dictus presidens requisitus querelantibus predictis justitiam non fecerit expeditam quod puniatur et puniri debeat in bonis propriis de quibus fiat satisfactio et restauratio dicto seu dictis damnum seu damna passo seu passis: et ipso facto perdat et amoveatur a dicto ejus officio nec ullatenus possit ad illud admiti seu remiti immo sit factus perpetuo inhabilis ad illud ulterius obtinendum: et versa vice quod potestates
et castellani Bonifaci et Monaci vel alii presidentes eis in dictis locis qui sunt et pro tempore fuerint prestent et prestare teneantur sacramentum et homagium facere et subire debeant de servando tenendo et custodiendo omnia et singula capitula presentis pacis reformationis et ad ipsam spectantia et pertinentia. Et si aliquis cathalanus subditus vel distrietualis prefati serenissimi domini regis Aragonum fuerit damnificatus quod absit per aliquem seu aliquos habitatores dictorum castrorum et locorum de Bonifacio et Monacho vel per receptatos seu qui receptarentur in eis sit in electione damnum passi seu damnificati querelam facere de damno sibi illato coram dictis potestatibus et castellanis seu eorum altero vel presidente seu presidentibus in dicto loco seu locis videlicet coram illo sub cujus jurisdictione dicti damificatores seu damnum commitentes reperti fuerint seu inventi vel coram dicto domino gubernatore et suo consilio comunitatis Janue. Et si dictus potestas et castellanus requisitus vel dictus presidens quered lantibus predictis justitiam non fecerit expeditam quod puniatur et puniri debeat in bonis propriis de quibus fíat satisfactio et restauratio dicto seu dictis damnum seu damna passo seu passis et ipso facto perdat et amoveatur a
dicto ejus officio nec ullatenus possit ad illud admitti seu remitti immo sit factus perpetuo inhabilis ad illud ulterius obtinendum. Item convenerunt et ordinaverunt dicti ambassiatores et procuratores dictis nominibus quod omnes et singuli subditi et districtuales dictarum dominationum et cujuslibet ipsarum habentes tenentes vel custodiente castra villas terras seu loca extra territorium seu cohereionem dictarum dominationum vel alterius earum qui et que sint sub dominio alterius cujusvis domini sint et teneantur obligati et astricti ad tenendum et eñectualiter observandum et custodiendum prcsentem reformationem pacis et confirmationes ipsius prout et sicut in capitulis ipsius seriosius continetur et per dictas dominationes et per utramque ipsarum ad hec compellantur omnino salva semper fidelitate dominorum superiorum pro quorum dominio dicta castra villas terras seu loca teneant et custodiant in casibus a jure licitis et permissis et salvo alio quocumque casu a jure licito et permisso. Item ut ipsa reformatio pacis valeat melius observari et custodiri dicti ambassiatores et procuratores dictis nominibus voluerunt et convenerunt quod per utramque dictarum dominationum videlicet quamlibet in jurisdictionc sua eligantur constituautur et ordiiientur et eligí constitui et ordinari debeant duo probi viri qui nominentur et nominari debeant protectores defensores et conservatores presentis pacis reformationis et quorum proprium sit ofíicium requirere prosequi et protestari et quecumque alia demum facere que sint vel fuerint necessaria vel utilia seu opportuna ad conservationem executionem et effectualem observatmaem pacis perpetue supradicte et hujusmodi reformationis ejusdem et omnium et singulorum contentorum in eis: quibus quidem protectoribus defensoribus et conservatoribus pacis predicte per utramque dictarum dominationum detur et concedatur plena potestas et baylia faciendi et exequendi omnia et singula supradicta: et ut dicti eligendí ut supra sint solliciti et diligentiorem curam habeant in predictis omnibus et singulis et in dependentibus emergentibus incidentibus annexis et connexis ab eis et eorum quolibet voluerunt et ordinaverunt quod per dictas dominationes et utramque carum eis constituatur certum salarium prout ipsis dominationibus videbitur et placuerit. Item actum et conventum est inter prenominatos ambassiatores sindicos et procuratores dictis nominibus quod prefatus serenissimus dominus rex Aragonum infra menses duos proxime venturos a die presentis pacis reformationis per dictos ambassiatores dictis nominibus fírmate incoandos per publicum et solemne instrumentum approbabit et ratifficabit omnia et singula supradicta et infrascripta et jurabit ad sacrosancta quatuor Dei evangelia manibus suis propriis tacta predicta tenere custodire et firmiter observare et facere observari: et similiter quod dictus magnificus dominus regius gubemator anciani et consilium comunitatis Janue per publicum et solemne instrumentum approbabunt et ratifficabunt omnia et singula supradicta et infrascripta et jurabunt ad sacrosancta quatuor Dei evangelia manibus eorum propriis tacta predicta tenere custodire et firmiter observare et lacere observan hoc tamen adjecto et
expresse convento quod si aliqua ex dominationibus supradictis nolens ratifficare seu approbare presentem pacis reformationem illam possit reprobare et omnia et singula in ea contenta: quam reprobationem et improbationem teneatur et debeat intimare alteri dominationi de qua intimatione constare debeat publico instrumento alias elapso dicto tempore duorum mensium presens pacis reformatio et omnia et singula in ea contenta remaneant in sui roboris fimamento. Et cum per lapsum dictorum duorum mensium improbatione seu reprobatione non secutis per alteram dominationem nec alteri intimatis ut est dictum dicta pax pura remaneat atque firma est conventum quod infra teutium seu alium mcnsem sequentem quelibet ipsarum dominationum habeat confirmare solemniter et expresse dictam pacem ut supra in presentí capitulo continetur nisi infra dictos duos menses fuerit solemniter cum juramento confirmata: et dictam confirmationem in publico instrumento redactam debeat altera dictarum dominationum intimare et mittere alteri et infra dictum mensem per loca sólita et assueta suarum dominationum dictam pacem et contenta in ea voce preconia facere publican. Tenore igitur presentís publici instrumenti retento prius et protestato expresse per procuratores dicti domini regis Aragonum hoc videlicet quod ídem dominus rex Aragonum per snpra vel infrascripta non vult nec intendit nec dieti procuratores ejus nomine aliqualiter approbare aliqua pronunciata per magnificum dominum Johannem marchionem Montisferrati quondam in pace per marchionem eundem dudum pronunciata inter dictum dominum regem et magnificum dominum tune ducem et comune Janue in quantum concernant locum de Alguerio Sardinie insule in quacumque parte pronunciatorum per ipsum marchionem fuerint collocata nec alia pronunciata per dictum marchionem in ultima ejus sententia: et retento expresse et protestato per dictos procuratores regii gubernatoris et comunis Janue hoc videlicet quod dicti procuratores regii gubernatoris et comunis Janue nolunt nec intendunt per supra vel infrascripta parari aliquod per judicium dictis principalibus suis super juribus sibi competentibus contra dictum dominum regem in dicto loco de Alguerio vel alias quomodocumque pronunciata per marchionem jamdictum in quacumque parte dictorum pronunciatorum fuerint collocata: prenominati sindici ambassiatores et procuratores nominibus quibus supra gratis et ex certa scientia et deliberatione diligenti prehabita laudaverunt approbaverunt atque firmaverunt preinserta capitula et quodlibet eorundem et omnia et singula in eisdem et eorum singulis expressata juxta sui seriem pleniorem videlicet dicti circumspecti viri dominus Bernardus et Guillelmus ambassiatores et procuratores dicti domini regis quatenus eundem dominum regem obligant et astringunt et dicti nobilis et circunspecti viri dominus Ingus et Anthonius ambassiatores procuratores et sindici prefati domini regii gubernatoris et comunis Janue quatenus ipsos dominum gubernatorem et comune Janue utique obligant et astringunt. Et convenerunt sibi ad invicem ac etiam promisserunt bona fide per stipulationem solempnem firmam et validam quod sui principales prefati predicta omnia et singula grata rata et firma habebunt tenebunt et inviolabiliter observabunt et facient a suis subditis et districtualibus inviolabiliter observan. Et si dictus dominus rex Aragonum forsitan non observare vel facere observari faciendo vel veniendo adversus predicta vel aliquod predictorum dicti ejus ambassiatores et procaratores voluerunt et convenerunt ac etiam promisserunt jamdictis procuratoribus et sindicis prefati domini regii gubernatoris et comunis Janue stipulantibus nomine suorum principalium prelibatum dominum regem Aragonum incidere in penam centum milium florenorum auri de Florentia pro observatione premissorum que pena in tantum taxata et conventa sit et esse debeat pro damno et interesse partis observantis et totiens comittatur et exigi possit per dictos dominum regium gubernatorem et comune Janue quotiens fuerit per prefatum dominum regem Aragonum contrafactum seu ipsum contingerit incidere in eandem. Et si predicti dominus regius gubernator et comune Janue forsitan non observarent vel facerent observari faciendo vel veniendo adversus predicta vel aliquod predictorum dicti sui sindici et procuratores voluerunt et convenerunt ac etiam promisserunt sepedictis procuratoribus et ambas siatoribus prefati domini regis Aragonum stipulantibus nomine et vice dicti domini sui regis dictum dominum regium gubernatorem et comune januensium incidere in penam centum milium florenorum auri de Florentia pro observatione premissorum que pena in tantum taxata et convenia sit et esse debeat pro damno et interesse partis observantis et totiens comittatur et exigi possit per dictum dominum regem Aragonum quotiens fuerit per dictum dominum regium gubernatorem et comune Janue contrafactum seu ipsos contingerit incidere in eandem. Quibus tamen penis comissis solutis etiam vel non solutis nichilominus rata firma et valida permaneant omnia et singula supradicta et proinde et ad sic observandum complendum et attendendum dicti procuratores sindici et ambassiatores dictis nominibus sibi ad invicem et vicissim stipulantibus et recipientibus nomine et vice principalium suorum et omnium et singulorum cujus vel quorum poterit interesse omnia et singula ipsorum dictis nominibus et cuiuslibet eorum bona habita et habenda pignoraverunt obligaverunt et hypothecaverunt.
Tenor instrumenti procuratorii facti per dictum dominum regem Aragonum predictis domino Bernardo et Guillelmo talis est. In nomine regis pacifici et potentis cunctis gentibus patefiat: Quod nos Martinus Dei gratia rex Aragonum Valencie Majorice Sardinie et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanie de legalitate et industria vestri fidelium consiliariorum nostrorum Bernardi de Ponte legum doctoris et Guillelmi Pujada civium Barchinone ab experto confisi plenarie tenore presentis publici instrumenti omnibus jure via modo et forma quibus melius possumus facimus constituimus et etiam ordinamus nostros certos et veros nuncios et procuratores et loco nostri etiam ponimus vos dictos Bernardum et Guillelmum ad petendum exigendum recipiendum et procurandum vice et nomine nostri ac pro nobis et subditis nostris ab egregio viro gubernatore consilio et comuni Janue et subditis seu districtualibus dicti comunis restitutionem emendam et salisiactionem de quibuseumque pecuniarum quantitatibus bonis et rebus ablatis captis retente seu quomodocumque et qualitercumquc debitis nobis et subditis nostris tam per prefatos gubernatorem consilium et comune Janue vel officiales suos quam per subditos et districtuales eorum quacumque rationc occasione seu causa et tam cum cartis et scripturis quam sine usque in diem et horam presentes: et ad quitandum liberandum et absolvendum prefatos egregium gubernatorem consilium et comune Janue curiam officiales et subditos ac districtuales eorum et vos bene quitios et solutos seu tácitos et contentos vocandum de his que vos dicti nuncii et procuratores nostri habueritis et perceperitis vel etiam de bis de quibus nomine supradicto composueritis cum eisdem vel promisseritis seu pactum dicto nomine feceritis de ulterius non petendo et propterea instrumenta et scripturas cassandum jura rationes et actiones cedendum transhigendum componendum et prout vobis dictis procuratoribus et nunciis nostris dictis nominibus videbitur faciendum: preterea ad componendum tractandum ineundum et reformandum cum sepedicto egregio gubernatore et comuni vel curia seu oíficialibus suis nomine et vice nostris et subditorum nostrorum veram et sinceram pacem concordiam stabilem et bonam voluntatem de et super quibuscumque offensionibus cedibus rapinis violentiis injuriis inimicitiis et rancoribus ac demum quibuslibet damnis realiter vel personaliter hactenus illatis datis seu procuratis nobis et subditis nostris in quavis mundi parte tam in térra quam in mari et qualicumque modo facto opere vel tractatu utriusque partis seu quacumque causa vel ingenio que dici vel excogitari possint: necnon ad ipsas offensiones cedes rapinas violentias injurias inimicitias et rancores ac damna realia et personalia Deo propitio bine inde sedandum terminandum et sopienduin perpetuo vel per treugam et usque et tempus et tempora et sub pactis modis formis conventionibus compositionibus transactionibus remissionibus promisionibus stipulationibus et obligationibus de quibus et prout vobis videbitur et placuerit faciendum: et de seu pro premissis omnibus et singulis atlendendis et firmiter observandis cum dependentibus emergentibus acccsoriis et connexis nos et omnes subditos nostros solemniter obligandum in publico vel publicis instrumentas inde conficiendis promissionibus obligationibus penarum adjectionibus juramentis in animam nostram hypothecis solemnitatibus clausulis et cautelis necessariis debitis et opportunis. Dantes et concedentes vobis dictis procuratoribus et nunciis nostris in predictis et circa predicta et in dependentibus coherentibus accesoriis et connexis plenum liberum et generale mandatum cum plena libera et generali administratione promittentes vobis in manibus atque posse nostri secretarii et notarii infrascripti tamquam publice et autentice persone stipulantis et recipientis nomine dicti comunis et officialium et subditorum suorum necnon omnium et singulorum quorum interest intererit vel interesse poterit nos perpetuo babituros ratum gratum et firmum quicquid per vos dictos procuratores et nuncios nostros in premissis et circa premissa actum gestum factum compositum tractatum initum reformatum conventum stipulatum promissum obligatum seu quomodolibet procuratum fuerit eisque nunquam contrafacturos seu venturos aliquo jure ratione vel causa sub hypotheca et obligatione omnium bonorum nostrorum presentium et futurorum. Quod est datum et actum in palatio nostro regali civitatis Valentie duodecima die julii anno a nativitate Domini millessimo CCCC secundo regnique nostri septimo. Signum + Martini Dei gratia regis Aragonum Valencie Majorice Sardinie et Corsice comitisque Barchinone Rossilionis et Ceritanie qui hec laudamus concedimus et firmamus huicque instrumento nostrum pendens sigillum apponi jubemus in testimonium premissorum. REX MARTINUS. Testes sunt qui fuerunt ad premissa presentes egregii viri Jacobus de Prades conestabulus regni Aragonum et Bernardus de Capraria magister
justitiarius regni Sicilie milites consiliarii et camerlengi domini regis predicti. Sig+num Guillelmi Poncii secretarii serenissimi domini regis Aragonum supradicti auctoritateque regia notarii publici per totam terram et dominationem suam qui mandato ejusdem premissis interfuit eaque scribi fecit et clausit.
Tenor etiam instrumenti procuratorii facti per dictos dominum regium gubernatorem januensium predictis domino Ingo et Antonio talis est. In nomine domini amen. Illustris et magnificus dominus dominus Johannes Lemeyngre dictus Bouciquaut marescallus regni Francie locumtenens regius et gubernator januensium etc. pro serenissimo rege francorum domino Janue in presentia consilio voluntate et consensu sui venerabilis consilii duodecim sapientum ancianorum dicte civitatis Janue: et dictum consilium et consiliarii dicti consilii in presentia auctoritate et decreto dicti illustris domini regii januensium gubernatoris in quo consilio interfuit legittimus et sufficiens numerus ipsorum ancianorum et illorum qui inter fuerunt nomina sunt hec Johannes de Vallebella notarius prior Laurentius Marruffus Albertus Grillus Clemens de Prementorio Nicholaus de Zolasco Nicholaus de Merato Ambrosinus de Marinis Simon Marabotus Octobonus Spinulla et Jacobus Salvaigus agentes nomine et vice prefati serenissimi francorum regis domini Janue et comunis Janue et pro ipsis rege et comuni confisi de discretione fidelitate et prudentia sapientis et providi virorum domini Inghi de Grimaldis legum doctoris et Anthonii Regis dilectorum suorum civium Janue ipsos dominum Inghum et Anthonium licet absentes tamquam presentes fecerunt constituerunt creaverunt et elegerunt eorum dicto nomine et dicti serenissimi regis domini Janue et comunis Janue ambassiatores procuratores síndicos actores factores et nuncios speciales et quioquid et prout de jure melius fieri potest loco ipsorum dominorum constituentium dicto nomine posuerunt et ponunt ad eundum et sese personaliter confcrendum ad presentiam serenissimi et excellentissimi regis Aragonum Valencie Majorice etc. et coram quibuscumque ambassatoribus procuratoribus comissariis auditoribus et officialibus dicti serenissimi regis constitutis et deputatis seu deputandis et constituendis et tam conveniendis in civitate Massiliensi quam alibi ubicumque etiam in terris ipsius serenissimi regis Aragonum si sic disposuerint faciendum: et ad dicendum proponendum et explicandum nomine et pro parte ipsorum magnificorum dominorum constituentium dicto nomine omnem ambassatam et ambassatas quam et quas ipsi sindici ambassatorcs et procuratores voluerint et elegerint exponendas: et ad tractandum ineundum componendum faciendum et firmandum cum prefato serenissimo rege Aragonum etc. seu ejus ambassatoribus et procuratoribus nomine ipsius et pro se et quibuscumque ipsius regis subditis ejusque civitatibus terris et castris oppidis atque locis bonam et sinceram pacem seu pacis reformationem ac bonum verum et sincerum concordium Deo propitio perpetuo duraturam et duraturum sub illis pactis modis formis obligationibus promissionibus clausulis capitulis et cautelis de quibus et quemadmodum dictis domino Ingho et Anthonio ambassatoribus et sindicis predictis videbitur et placuerit: et cum ipso serenissimo rege seu ejus ambassatoribus et procuratoribus seu deputatis vel deputandis ab eo paciscendum transhigendum et componendum pro ipso serenissimo rege Aragonum ejusque subditis etiam super damnis que utrique hactenus illata dicerentur quomodocumque: et ad instrumentum et instrumenta unum et plura de et super dictis pace seu pacis reformatione et sincero concordio ac pactionibus transactionibus et compositionibus faciendum et fieri faciendum sub illis omnibus et singulis confessionibus renunciationibus promissionibus obligationibus juramentis penis hypothecis clausulis et cautelis sub quibus dictis constitutis videbitur et placuerit: et demum ad omnia et singula faciendum et fieri faciendum que in predictis et circa predicta vel occasione predictorum dictis ipsorum ambassiatoribus sindicis et procuratoribus placuerint vel opportuna seu necessaria
videbuntur et que ipsi magnifici domini constituentes possent facere si adessent. Dantes et concedentes nomine et vice dicti serenissimi et excellentissimi regis francorum domini Janue et comunis Janue dictis eorum ambassiatoribus sindicis et procuratoribus in predictis et circa predicta et in dependentibus emergentibus accesoriis annexis et connexis predictis et a prcdictis et cuilibet et a quolibet predictorum plenum largum liberum et generale mandatum ae etiam specialc in casibus in quibus de jure mandatum exigitur speciale cum plena larga et libera potestate baylia et administratione promittentes prefati illustris dominus dominus regius januensium gubernator etc. et consilium ancianorum et solemniter convenientes nomine et vice dicti serenissimi francorum regis domini Janue et comunis Janue ac subditorum et districtualium dicti regis et comunis Janue michi Anthonio de Credentia notbario et ipsorum magnificorum dominorum constituentium cancellario
infrascripto tamquam publice persone officio publico stipulanti et recipienti nomine et vice dicti serenissimi domini domini regis Aragonum et subditorum ejusdem et cujus et quorum intercst intcrerit vel interesse poterit sese dicto nomine habere perpetuo et tenere ratum gratum et firraura attendere custodire et inviolabiliter observare quid- quid per dictos ipsorum dominorum constituentium ambassiatores et síndicos et procuratores vigore et auctoritate presentis sindicatus et baylie in predictis et circa predicta et in dependentibus accesoriis et connexis ab eis actum gestum factum fuerit seu quomodolibet procuratum sub hypotheca et obligatione omnium bonorum ipsorum dicto nomine seu dicti comunis Janue presentium et futurorum: quam quidem bayliam et mandatum supradictum voluerunt et mandaverunt et volunt et mandant in firmitatis robore duraturam et duraturum usque ad menses octo proxime venturos. Et de predictis mandaverunt confici debere publicum instrumentum per me jamdictum Anthonium de Credentia notarium et ipsorum magnificorum dominorum constituentium et comunis Jaime cancellarium inírascriptum. Actum Janue in camera superiori magna angulari palatii comunis in quo habitat prefatus illustris regius januensium gubernator etc. anno dominice nativitatis millessimo CCCC° secundo inditione nona secundum cursum Janue die luna duodecima mensis junii presentibus testibus ad hec vocatis specialiter et rogatis Aldebrando de Corvaria Juliano Paniçario et Masimo de judicibus notariis
et comunis Janue cancellariis . E+go Anthonius de Credentia quondam Conradi publicus imperiali auctoritate notarius et dictorum illustris domini regii gubernatoris januensium et consilii et comunis Janue cancellarius predictis omnibus interfui et rogatus suprascriptum presens instrumentum composui et scripsi pluribus tamen agibilibus publicis occupatus per alium notarium coadjutorem meum extrahi transcribí et in hanc publicam formam reddigi fi- deliter feci extractumque ut supra vidi legi correxi et diligenter ascultavi cum autentico et originali scripto manu mea et utrumque concordare inveniens me subscripsi et publicavi cum signo et nomine meis in instrumentis apponi solitis in testimonium premissorum. De quibus omnibus supradictis per me Baptistum de Rocha notarium infrascriptum presente etiam Matheo de Montesono notario et scriptore prefati domini regis Aragonum dictis dominis ambassiatoribus sindicis et procuratoribus lectis et recitatis in posse quorum predicta omnia et singula fuerunt firmata dicti domini ambassiatores comisserunt et voluerunt per me dictum Baptistum una cum dicto Matheo claudi et a simili scribi duo publica consimilia instrumenta unum unicuique ipsarum partium in publica forma tradendum.
Acta fuerunt predicta omnia in villa Taraschoni comitatus Provincie in sala domus habitationis Johannis Bresa de Carpentraix burgensis dicte ville anno dominice nativitatis MCCCC secundo indicione decima secundum Janue cursum XI a vero secundum cursum Provincie die sabbati XVI mensis decembris post vesperas presentibus testibus nobili viro Jacobo de Carcasona burgensi Montispesulani honorabile viro Marcho Riera rectore ecclesie sancti Jacobi civitatis Barchinone Conrado Philipi de Piscorio Olivario Natalis burgense Montispesulani et Bernardo de Fonte
scriptore domini regis Aragonum vocatis specialiter et rogatis. Sig+num mei Mathei de Montesono serenissimi domini regis Aragonum scriptoris et auctoritate illustrissimi domini domini Ludovici secundi regis Iherusalem etc. ducisque comitatuum Provincie et Foqualquerii etc. notarii
publici per totam terram comitatuum predictorum qui una cum notario infrascripto predictis interfui eaque scribi feci et cum raso et correcto in prima linea ubi legitur et luminis utraque respiciant et in XIII a ubi corrigitur presentialiter reformata et de novo confirmata appositis seu contentis ista firma remaneant et illesa illa vero quoad hec remaneant invalida et penitus revocata sed quo clausi. E+go
Baptistus de Rocha quondam Oberti civis Janue imperiali auctoritate notarius publicus de collegio notariorum civitatis Janue predictis interfui et rogatus una cum suprascriptís Matheo de Montesono notario scripsi testavi et clausi licet per alium extractum fuerit. Et constat michi de suprascriptis correctionibus cum raso videlicet in prima linea ubi legitur et lumirtis utraque respiciant et in XIII a ubi corrigitur presentialiter reformata et de novo confírmate appositis seu contentis ista firma remaneant et illesa illa vero quoad hec remaneant invalida et penitus revocata sed quo: de quibus correctionibus etiam facta est mentio per dictum Matheum ut snpra.
Quod bene et cum maturo digesto et deliberato consilio recognovimus examinavimus et repperimus fore laudabile utile et totius orbis reipublice proficuum et etiam opportunum una cum universis et singulis capitulis et clausulis in eo appositis et contentis tamquam de nostro speciali consensu et mandato expresso per dictos nostros procuratores tractatis concordatis etiam et firmatis. Quare scientes quod omnia quiescunt sub pace et quod pax Domini sine pace proximi nemini confert beneficium requiei tenore presentis publici instrumenti ut fideles nostri subditi vivere valeant in tranquillo divinasque et mundanas quietudinis gratias feliciter adipisci instrumentum preinsertum et omnia et singula capitula et clausulas in eo apposita et contenta per nos et succesores nostros laudamus ratificamus aprobamus et confirmamus et confirmationis nostre presidio roboramus juxta sui seriem et tenorem illaque promittimus in nostra regia bona fide et sub virtute juramenti quod nunc prestamus super sanctis quatuor Dei evangeliis nostris manibus propriis tactis tenere custodire et perpetuo observare ac custodiri et observan facere firmiter et expresse: jubentes et expressius injungentes fideli secretario nostro et notario infrascripto tamquam publice et autentice persone hec omnia a nobis pro dictis gubernatore et comuni januensium et officialibus ac districtualibus eorundem et aliis quorum interest vel potest aut poterit interesse legittime stipulanti paciscenti et recipienti quatenus de predictis laudatione ratificatiohe approbatione et confirmatione conficiat publicum instrumentum incontinenti mittendum per fidelem nuncium ad gubernatorem et comune
Janue supradicte. Quod estactum et datum in nostro regali palatio civitatis Valentie XV a die januarii anno a nativitate Domini MCCCC tertio regnique nostri octavo. Nicholaus de Canyell regens cancellariam. Signum + Martini Dei gratia regis Aragonum etc. qui hec concedimus et firmamus pariterque juramus et huic publico instrumento sigillum majestatis nostre jubemus appendicium apponendum in testimonium omnium premissorum. REX MARTINUS.
Testes sunt qui ad predicta presentes fuerunt nobiles Eximinus Petri de Arenosio Geraldus Alamanni de Cervilione Berengarius Arnaldi de Cervilione Berengarius de Vilarioacuto minor
diebus Petrus Torrelles milites camerlengi et Nicholaus Pujada bajulus generalis regni Valencie consiliarii nostri.
Sig+num Guillelmi Poncii secretarii serenissimi domini regis Aragonum supradicti auctoritateque regia notarii publici per totam terram et dominationem suam qui mandato ejusdem premissis interfuit eaque scribi fecit et clausit. Dominus rex in ampio consilio mandavit michi Guillelmi Poncii in cujus posse firmavit et juravit.