LXXV. Reg.n.1437, fol.21.9 jun.1377.

LXXV.
Reg.n.1437, fol.21.9 jun.1377.

Nos Petrus etc. Regnorum nostrorum regimini disponente Domino presidentes circa curam ipsorum solercia reddimur indefessa soliciti ut juxta debitum regalis officii eorum occurramus dispendiis et profectibus divina cooperante gratia salubriter intendamus. Sane contingit interdum quod sano ducti spiritu aliqua disponimus et providemus credentes ea nostris subditis oportuna que ex post cum actus evidencia dispendiosa illa insinuet in primevum statum reducenda veniunt seu in melius commutanda. Dudum siquidem illustrissimus dominus Jacobus rex Aragonum abavus noster memorie recolende probis hominibus et universitati civitatis et regni Majoricarum concessionem seu privilegium fecit subscriptum cum carta seriei sequentis.
- Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum Majoricarum et Valencie comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani per nos et nostros concedimus vobis universis et singulis probis hominibus et universitati Majoricarum presentibus et futuris imperpetuum quod liceat vobis habere imperpetuum sex juratos habitatores tamen civitatis Majoricarum et regni et liceat eisdem juratis gubernare et administrare et regere totam insulamad fidelitatem et comune comodum universitatis: qui jurati possint eligere habere et vocare consiliarios annuatim quot et quos voluerint et de omnibus qui in illo ipsi jurati anno fecerint circa utilitatem nostram et regimen civitatis et insute et habitatorum earundem ex officio suo cum consilio consiliariorum suorum qui simul cum dictis consiliariis vocati fuerint erimus nos paccati nec inculpabimus indu ipsos in aliquo nec consiliarios eorum nec aliquos quos de consilio demandaverint super aliquo facto quod fecerint vel ordinaverint verbo vel facto dum ipsi jurati et eorum consiliarii in his que ordinaverint vel ministrare eos oportuerit faciant juste. Statuentes quod singulis annis in festo nativitatis Domini ipsi jurati qui pro tempore fuerint cum bajulo nostro insimul presente et consenciente et cum consilio consiliariorum suorum eligant sex juratos habitatores civitatis et insule quos utiliores et meliores viderint et cognoverint secundum scienciam et cognicionem eorum ad dictum officium exercendum nee propter iram odium amorem parentelam precium et promissionem aliquem utilem ad hoc secundum cognicionem eorum dimittant eligere et illos sic ab ipsis electos nobis si presentes in regno fuerimus vel bajulo nostro si absentes fuerimus antequam administraverint presentabunt qui in posse nostro vel in posse bajuli vocatis et presentibus probis hominibus civitatis jurabunt publice sicut inferius continetur ut aliquis juratorum non accipiat aliquod salarium sed gratis et sine aliquo precio per illum annum quo electus fuerit gubernacioni et administracioni civitatis intendere teneatur nec aliquis aliqua causa possit se excusare vel occasione pretendere quin dicti oficii onus et laborem subeat et recipiat: et ille qui uno anno dietum officium tenuerit sequenti anno illud non teneat et de uno hospicio unus tantum et non plures eligantur et ipsi jurati teneantur juvare et consulere tenenti locum nostrum et bajulo et vicario super omnibus quibus eos consulendum ab eis fuerint requisiti. Qui jurati in principio administracionis sue istud facient juramentum: Ego talis promitto quod pro posse meo et sciencia salva in omnibus fidelitate et jure et dominacione domini regis procurabo utilitatem et comune comodum civitatis et regni Majoricarum et habitatorum ejusdem et vitabo inutilia et dampnosa et non recipiam precium vel salarium et ego et alii socii mei jurati fideles et utiles consiliarios vocabimus et in nostris consiliis habebimus et in fine anni pro posse meo et sciencia omni ira odio timore parentela amore servicio vel spe servicii vel munere exclusis cum juratis sociis meis presente bajulo et consenciente alios sex probos homines civitatis et regni habitatores pro juratis eligemus quos digniores cognoverimus ad dictum oficium exercendum nec assumemus jurisdiccionem ordinariam nec arbitrariam et custodiemus jura domini regis et hec omnia sine fraude et dolo juro per Deum et sancta evangelia manibus meis corporaliter tacta. Volumus tiam quod annuatim sit miles unus juratus ex illis sex juratis. Predicta autem omnia concedimus vobis et vestris imperpetuum dummodo ipsi jurati bene et fideliter in ipso officio se habuerint. Datum Valencie nonas julii anno Domini MCCXLIX. - Sig+num Jacobi Dei gratia regis Aragonum Majoricarum et Valencie comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani. - Testes sunt Guillermus de Angularia Guillermus de Aquilone Guillermus de Monthecatheno Carrocius Raimundi de Guardia. - Sig+num Petri Andree qui mandato domini regis pro Guillermo Sriba notario suo hec scribi fecit loco die et anno prefixis. - Et preinserto privilegio seu franquisia usi fuerunt inconcusse probi homines et universitas predicti in eleccionibus dictorum juratorum et consiliariorum juxta modum et formam in ipso privilegio expresata usquequo: nos ad quorundam singularium importunitatem et instanciam et volentes experiri si ad predictas elecciones faciendas modus seu via subscripta magis expediret utilitati publice civitatis et regni predictorum ordinavimus ac providimus cum carta sigillo majestatis nostre in pendenti munita data Barchinone XV die decembris anno a nativitate Domini MCCCLXX tercio quod eleccio dictorum sex juratorum et illorum etiam qui deficerent ex numero centum consiliariorum qui inibi annis singulis eliguntur fieret ex tunc per modum seu viam de radolins prout in dicta carta ipsius ordinacionis seu provisionis quam durare voluimus donec in dicto regno personaliter adessemus vel providissemus taliter in predictis clarius ista liquent. Verum cum experiencia rerum magistra docuerit manifeste modum seu viam predictam de radolins quo dicta provisione facta usum fuit alia via ommissa esse inutilem et dumpnosam cadunt namque et veniunt plerumque in elecciones jamdictas per eundem modum seu viam de radolins persone insufficientes et minus idonee sufficientibus et idoneis derelictis cum via ipsa in sorte consistat et per consequens pari amplexu recipiat utrosque: ex quibus et aliis rationabiliter moti nos antequam fieret eleccio juratorum et consiliariorum anni presentis gubernatori Majoricarum literatorie commissimus ac mandavimus quod licendam tribueret faciendi eleccionem predictam modo et forma quibus sibi expediendus videretur: et exquisitis ac habitis prius super hiis per dictum gubernatorem consilio et votis predictorum juratorum et consiliariorum cum omnes ipsi jurati et consiliarii more solito congregati essent unanimes et concordes duobus tantummodo exceptis quod eleccio predicta fieret per modum franquicie seu privilegii preinserti: fuit demum per eundem modum facta ipsa eleccio ex dicti gubernatoris licencia et permissu prout per instrumentum publicum inde factum et nobis exhibitum clare vidimus apparere. Idcirco premissis omnibus in examen debite consideracionis adductis et attento ulterius quod predicta nostra ordinacio et provisio facta non fuit ad postulacionem et supplicationem tocius consilii civitatis et regni predictorum prout decuisset sed personarum singularium ut prefertur licet presentata in dicto consilio ei ausi non fuissent contradicere jurati tunc et consiliarii penarum nostrarum formidine refrenati: tenore presentis ad humilem supplicationem juratorum predicte civitatis et regni pleno maturo et digesto super hiis habito consilio volentes utilitatem ac bonum statum predictorum civitatis et regni prosequi ut tenemur ac revocantes et anullantes et pro revocatis et nullis habentes omnino ex rationis et justicie debito ordinacionem et provisionem nostram predictam habentem quod elecciones predicte per modum de radolins fierent ut est dictum necnon cartam inde factam et omnia et singula in ea contenta quantacumque sint verborum firmitate concepta et omnes alias literas et provisiones factas in prejudicium derogationem seu lesionem franquicie memorate et signanter quandam literam datam Barchinone XVI die decembris anno proxime dicto per quam providimus quod dictis eleccionibus interesset ex tunc dictus gubernator et non bajulus civitatis jamdicte qui eis interesse consueverat et debebat: ordinamus providemus et volumus quod elecciones ipse dictorum sex juratorum et centum consiliariorum fiant et fieri habeant de cetero annis singulis diebus solitis presente dicto bajulo per modum viam et formam franquicie seu privilegii preinserti et usus inde sequti. Ad quos quidem modum et usum elecciones easdem omnino reducimus et tornamus disponentes eos incommutabiliter subsistere ac teneri et servari debere et habere prout servabantur ante nostram ordinacionem pretactam. Mandamus itaque de certa sciencia et expresse gubernatori juratis consiliariis et probis hominibus ac universitati et singularibus personis civitatis et regni predictorum presentibus et futuris sub pena mille morabatinorum auri a quolibet contrafaciente quociens contrafactum fuerit irremissibiliter habendorum et nostre gracie et mercedis quatenus dictum privilegium seu franquiciam ac ordinationem et provisionem nostram hujusmodi quam in nostra bona fide regia promittimus et juramus per dominum Deum et ejus sancta quatuor evangelia nostris manibus tacta tenere et servare perpetuo et inviolabiliter teneant et observent firmiter et ad unguem et contra non veniant quovis causa. in cujus rei testimonium hanc fieri et sigillo majestatis nostre in pendenti jussimus comuniri. Data Barchinone nona die junii anno a nativitate Domini MCCCLXX septimo regnique nostri quadragesimo secundo. - Decanus Urgelli. - Sig+num Petri Dei gratia regis Aragonum etc. - Rex Petrus. - Testes sunt infans Martinus comes de Exerica et de Luna Luppus Cesarauguste archiepiscopus cancellarius Romeus Ilerdensis episcopus Johannes comes Impuriarum Hugo comes Cardone milites. - Dominus rex mandavit michi Bernardo Michaelis.

13, 14, 15 enero, 1462

13 DE ENERO.

Sigue la votación respecto de otros oficios, ofreciendo grandes dificultades la de mosen Galceran Oliver, para el de tesorero.

14 DE ENERO.

Vencidas las dificultades que se ofrecían el día anterior, fue admitido definitivamente para el oficio de tesorero el ya mencionado Galceran Oliver, como lo fueron también otros oficiales.
Se dio lectura, en la misma sesión, a dos minutas o formas diferentes de convocatoria para el juramento que se había de prestar al señor Primogénito, enviadas al Consejo, de parte de la señora Reina, las que pasaron a una
comisión para que diese su dictámen.
El negocio de don Jofre de Castro, acordóse que, según lo ofrecido por la señora Reina, fuese cometido, en lo tocante al Principado, al conde de Pallars.

15 DE ENERO.

Se leyó la siguiente carta de la señora Reina, relativa a la convocación para prestar el juramento al señor Primogénito.

Johanna Dei gratia Regina Aragonum et Sicilie etc. ut tutrix (tudriu; tutora, institutriz) Illustrissimi Infantis Ferdinandi principis serenissimi domini regis viri et domini nostri carissimi ac nostri filii Primogeniti gubernatoris (los cambios de b a v en los romances son habituales) generalis Aragonum et Sicilie impuberis (impúber) ducis Montisalbi (duque de Monblanc, duch de Montblanch, Montblanc, montis albi, monte albo, blanco; también Montalbán en Teruel) comitis Ripacurcie ac domini civitatis Balagarii (señor de Balaguer) locumtenentis generalis dicti domini regis in Principatu Cathalonie ac comitatibus Rossilionis et Ceritanie dilecto ….
Quoniam maxime opere desideramus que divini muneris gracia eidem Primogenito ab alto concessa et grandi amore per dictum Principatum contracta sunt adimpleri et propterea disposuerimus ob utilitatem et quietem dictorum Principatus et comitatuum ac incolarum eorundem quod per vos et alios de eisdem Principatu et comitatibus juramenta prestentur eidem lllustri Ferdinando ut Primogenito antedicto juxta effectum et observanciam capitulorum concordatorum et per dictum Serenissimum dominum Regem eisdem Principatui et comitatibus concessorum firmatorum et juratorum ad ea ipsa juramenta prestanda diem …. mensis proxime futuri in hac civitate Barchinone prefigendum ducimus et harum serie prefigimus et assignamus. Camobrem volumus vosque rogamus quatenus dictis loco et die per vos vel vestrum procuratorem plena potestate infultum compareatis coram nobis facturus et prestiturus nobis ut tutrici predicte juramenta predicta. Nos enim dicto nomine parate erimus facere que debeamus et super hoc aliis de dictis Principatu et comitatibus consimiles litteras destinamus. Dattum et cetera.

Leída la carta que precede, y aprobada por unanimidad, deliberóse que fuese comunicada al Concejo de la ciudad.
Presentóse en la misma sesión, el religioso fray Juan, comendador del hospital, para proponer a los Diputados si querían vender una de las galeras de la Atarazana, para que el maestre de Rodas pudiese pasar a su isla; de lo que se ocuparon en seguida, para poder deliberar.
Dióse, al propio tiempo, lectura de una carta de la señora Reina, que había remitido En Juan Ferrer, y cuyo contenido es como sigue.

Als molt magnifichs e de gran reverencia senyors mossenyors los diputats del Principat de Cathalunya.
Molt honorables e de grans reverencia e magnificencies senyors de Cathalunya. Scrivi a vostres magnificencies com havia rebut vostre plech de letres tremes per mossen Carles Dolius e com doni al Senyor Rey la sua letra ab les copies que venian a la Majestat. En apres no sich ha sabut res en cort de que fretur ferne avis. Lo Senyor Rey deu partir dema la via de Tudela hon men vaig ab la sua Senyoria per fer alli ço que sera per vosaltres manat. Creuse lo dit Senyor aturara en aquest viatge XV dies e menys crech yo si aqueix Principat volria. Lo embaxador françes es ja partit vassen la via dels montanyes de Jaqua. Açi es arribat Cathala lo tresorer crech sera prest spetxat de aci. Lo Senyor Rey sta en deliberacio de trametre aqui al Principat e a la ciutat lo virey de Sicilia lo qual a la final crech hi haura de anar e principalment crech ira per pendre aqui qualque tall ab la terra per los fets de la guerra de França. Crech a nit se concloura la sua anada. Als noy ha que fretur scriure a vostres reverencia e magnificencies per lo present. Feta en la Almunya a VIII de janer de Mil CCCCLXII. - Mossenyors. - Quim recoman en vostra gracia e merce Johan Ferrer prest a vostre manament.

CX. Reg. 4205, fol. 221. 31 ene. 1553.

CX.
Reg. 4205, fol. 221. 31 ene. 1553.
Nota: Atent@s a la y.

Nos Johannes Fernandez etc. cum pro parte vestra dilectorum regiorum bibliopolarum sive libreteriorum presentis civitatis et territorii Barchinone fuerint nobis reverenter oblata et presentata quedam capitula sive ordinationes per dilectos regios consiliarios et proceres hujus civitatis Barchinone ad vestri supplicacionem factas et statutas erectionem confratrie in dicto vestro officio bibliopolarum sub invocacione divi Hieronymi et bonum statum conservationem et incrementum illius ac concordiam confratrum et dicti officii comunem quietem concernentes tenoris sequentis:
- En nom de nostre senyor Deu Jesucrist y de la sacratissima verge Maria mare sua y del glorios doctor e illuminador de sancta mare Esglesia sanct Hieronym sots titol e invocacio del qual la confraria e germandat devall escrita ha de esser fundada e instituida sia amen. Com sia cosa molt justa e rahonable que tots los qui habiten en una matexa ciutat y vischen de una matexa art o offici tingan forma y orde en lo modo del exercir dita art o offici per tal que los exercints dita art puguen comodament e sens prejudici los uns dels altres viure e sie carreg e offici dels consellers o regidors de les tals ciutats posar y ordenar los arts y officis qui son en aquelles a be y utilitat de la cosa publica y dotar aquells de statuts y ordinacions convenients y saludables: per ço la confraria dels libraters poblats en la dita ciutat obtenguda licencia del honorable regent la vegueria de Barcelona segons que en semblants actes y negocis se acostuma de obtenir supplican a vostres magnificencies y al honorable consell ordinari de la dita present ciutat de Barcelona loar approvar y confirmar e de nou statuyr y ordenar les ordinacions seguents per dita confraria y collegi dels libreters fetes. Primerament statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que daçi al denant tots los qui vuy tenen y per anant tindran botiga o obrador de librater dins la present ciutat de Barcelona e en son territori se hajen de fer confrares de la dita confraria del glorios sanct Hieronym dels libraters y haje de pagar per entrada de dita confraria vint sous y apres cascun any cinc sous per la luminaria y altres despeses de dita confraria. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que sien fetes y recondides en la casa del consell de la dita ciutat dues bosses de la dita confraria en les quals estiguen enseculats los libraters de la dita confraria o part de aquells ço es en la una los mes antichs y en la altre los qui no seran tan antichs de cada una de les quals cascun any a vint y dos de setembre que es la vigilia de la gloriosa sancta Tecla per los dits honorables consellers sien extrets de les dues bosses dos rodolins ço es de cada una de les dues bosses un rodoli lo qual sie ubert y legit lo nom del librater confrare qui en aquell se trobara y aquells sien y hagen esser consols de dita art dels libraters per aquell any e lo qui sera extret de la bossa dels antichs sia y sanomen consol en cap y lo qui sera extret de la altre bossa sia ys nomen consol derrer: los quals consols hagen de regir y administrar la dita confraria y no pusquen renunciar ni dexar lo dit carrech fins sia acabat lo dit any a pena de sinch liures applicadores la meytat a la dita confraria y laltre meytat al official qui de aço fara la execucio. Item statuiren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que los dits confrares de la dita confraria hajen esser y sien obediens als dits consols de dita confraria y no gosen ni presumesquen injuriar ni maltractar de paraules ni de obres als dits consols sots pena de deu liures applicadores la meytat a la dita confraria e laltra meytat a la cort o official qui de aço fara la execucio y de estar a la preso a coneguda de dits honorables consellers. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que tot temps y quant los dits confrares seran cridats convidats o demanats per los dits consols de dita confraria a consell o parlament hajen de anar a dit consell o parlament sots pena de pagar una liura de cera a la dita confraria cada hu y per cada vegada que sera contrafet salvat empero just impediment a coneguda de dits consols. Item ordenaren los dits honorables consellers y promens que los qui seran stats extrets en consols hagen de vagar apres que hauran finit son any del consolat dos anys dins los quals no puguen concorrer en esser admesos a dit offici de consol. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que daçi al denant los qui volran posar botiga en Barcelona o en son territori se hagen primer a presentar als dits consols de la dita confraria y demanar lo examen pera poder exercir lo dit art de librater y los dits consols dins un mes apres quels sera demanat lo tal examen hajen de veure y regonexer si lo tal qui demane dit examen haura practicat en dita art lo temps devall statuydor y si sera conforme a les ordinacions de dita art: y en essent conforme en aquelles los dits consols ensemps ab los altres de dita art los quals ells elegiran y anomenaran en examinadors examinen y vejen lo tal qui demanat haura lo dit examen si es habil y sufficient pera tenir y exercir lo dit art de librater e si sera trobat esser habil y sufficient sie admes y sieli dada licensia per los dits consols de tenir y parar botiga dins la present ciutat de Barcelona e son territori alla hont lo dit examinat voldra: e si no sera trobat habil ni sufficient pera dita art per aquella vegada sie repellit: lo qual examinat per lo dit examen do y pac a la dita confraria per ajuda y supportacio dels carrechs de aquella un flori de or exceptats empero y no volent en la present ordinacio esser compresos los fills dels mestres qui ja tindran o hauran tenguda botiga ans aquells sens sufrir lo dit examen ab sola licencia dels dits consols y pagant lo dit flori de or puguen tenir botiga axi com si realment y de fet fossen examinats. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que tots temps lo qui sera derrer examinat o derrerament haura parat haje esser y sie sindic de dita confraria lo qual haje de servir a dits consols de convidar los confrares als consells y altres coses concernents al bon stament y direccio de dita confraria axi com per los dits consols los sera manat. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens que tots los qui volran sufrir lo dit examen de libreter hajen primer star per apranens ab libreter examinat o tenint botiga per temps de cinch anys exceptats empero los fills dels mestres de dita art qui tindran o tinguda hauran botiga com desobre es dit. Item statuyren y ordonaren los honorables consellers y promens de la dita ciutat que si per cas morra algun libreter confrare de dita confraria sens fills ni filles en tal cas la viuda muller de dit defunct puga tenir la dita botiga per temps de un any y un dia axi com si son marit visques sens empaig ni contradiccio de dita confraria y no mes avant: empero si lo dit librater moria dexant algun fill o filla en tal cas la dita viuda vivint empero vidualment puga tenir la dita botiga per los dits fill o filla seus y del dit defunct sens empaig ni contradiccio de alguna cort o persona fins a tant que lo dit fill si fill sera tingue edat de divuit anys y no mes anant y apres que dit fill tinga dita edat de devuyt anys no pugue tenir dita botiga sens haver demanada y obtenguda licensia dels consols de dita art y haver pagat dit flori de or com desobre es dit e si sera filla pugue tenir la dita viuda la dita botiga fins a tant haje casada la dita filla y no mes avant. Item statuyren y ordonaren los honorables consellers y promens de la dita ciutat que si algun aprenent no volra acabar lo temps ques sera afermat ab son amo ans se volra mudar ab altre amo sens licencia del quil tindra afermat que no sie licit ni permes a ningu de dita art donar feyna a dit aprenent ni tenirlo en sa casa fins a tant que per los dits consols sie vista la causa per la qual sen sera anat de son amo y haura haguda licensia de dits consols de fer feyna y aço a pena de deu liures applicadores la meytat a dita confraria y laltre meytat a la cort o official qui de aço fara la execucio. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de dita ciutat que ningun libreter no prenga ni tinga ningun aprenent qui haje stat ab altre librater sens voluntat o consentiment de aquell ab lo qual haura abans stat o dels consols de dita art sots la prop dita pena en lo modo prop dit divididora. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de dita ciutat que ningun jove que no sie examinat no gose ni presumesca fer feyna per si mateix ni per altre persona que no sie de la dita art de librater palesament ni amagada sots pena de cinch liures per cada hu e per cada vegada que fara lo contrari en lo modo prop dit divididora exceptats empero los qui vuy tenen botiga o obrador parat en la ciutat. Item per quant se es trobat en lo passat que alguns jovens o aprenens de dits libraters furtaven libres de casa sos amos y aquells venen o donen a vendre a algunes persones en la dita ciutat les quals venien dits libres y feyen pagar la meytat mes que dits libres valien als compradors: per ço statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens per obviar a dits abusos que daçi al denant ningu qui no sie de dita art e no sie examinat no gos tenir libres nous ligats ni pera ligar pera vendre sots pena de cinch liures barceloneses per cascu e per cascuna vegada en lo modo sobredit divididores e de perdre los dits libres. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens que ningu que no sie confrare de dita contraria examinat gos ni presumesca vendrer paper a menut ço es a dinades ni a mans sots pena de vint sous barceloneses a cada hu qui fara lo contrari y cada vegada en lo modo sobredit applicadora. Item perque los exercints dita art de librater mes comodament pusquen viure y los richs no oprimesquen los pobres statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que daci al denant ningun librater pugue comprar dins la vegueria de Barcelona de ningun mercader ni de altre qualsevol persona mes anant de cinquanta raymes de paper ni mes anant de vint y sinch dotzenes de pergamins sens que primer nou diga ou fassa a saber als consols qui leshores seran de la dita art: e los dits consols encontinent que sabran la dita mercaderia ho hagen de denunciar a tots los altres libraters y sapien dells si voldran comprar part de dit paper o pergamins y volentne ells comprar haja de esser partida la dita mercaderia entre tots los confrares de la dita art quin volran: y si sera fet lo contrari lo tal qui mes de dites cinquanta raymes de paper o mes de les dites vint y sinc dolzenes de pergamins sens denunciarho a dits consols dins la dita vegueria de Barcelona comprades haura encorrega en pena de vint y sinc liures irremisiblement del tal exigidores y applicadores per la terça part a la dita confraria per la altre terça part al accusador y per la restant terça part a la cort o official qui de aço fara la execucio. Item per obviar y proveyr a diverses machinacions y monopolis y stucies que alguns libraters han tingudes y fetes ab los mestres que ligen en lo studi de la dita ciutat fent y procurant ab strenes y altrement que los tals mestres legissen los libres que los tals libraters tenien yn staven proveyts y no los altres libres que los altres libraters qui no sabien en dits monopolis ni machinacions tenien per hont los dits mestres no mirant la utilitat dels studiants sino de llur propri interes legien als dits studiants lissons infructuoses y de poca utilitat per als dits studiants mes per dar spedicio de libres als tals libraters que ab ells se eren pactats y convinguts que no per utilitat als dits studiants lo que fins açi ha redundat en gran dany axi de dits studiants com encara dels altres libraters qui ab dits pactes convencions o tractes no tenien part hors encara de la cosa publica: per ço y altrement los dits honorables consellers y promens volent obviar a dits abusos y danys ordonaren que deçi al denant no sie licit ni permes a ningun libreter fer pactes convencions ni partits alguns ab ninguns dels dits mestres qui ligen de present ni per avant legiran en lo dit studi de Barcelona ni ab altres persones per ells directament ni indirecta sots pena a cada hu y per cada vegada que sera contrafet a la present ordinacio de vint y sinc liures applicadores per la terça part a la dita confraria y la altre terça part al acusador y per la restant terça part a la cort o official qui de aço fara la execucio. Item per obviar als fraus y ladronicis que molts moços de juristes metges y de altres persones fan en casa de lurs amos furtant los libres de aquells y apres los venen a alguns regatons qui aquells revenen per les plaçes cantons o taulers: statuyren y ordonaren los dits honorablcs consellers y promens que daci anant ninguna persona que no sie librater examinat no gose ni presumesca vendre libres vells amagadament ans aquells hajen de vendre y aportar en la plaça de sanct Jaume o en la plaça del Encant de mar ahont dits libres son acustumats de vendre sots pena de perdre los dits libres y de pagar cinc liures barceloneses a coneguda dels consols de dita art si donchs dits libres nos venien per alguna marmessoria o ab intervencio de corredor public de la dita ciutat o per execucio de alguna cort. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y prohomens de la dita ciutat que no sie licit ni permes a ningun librater tenir en la present ciutat de Barcelona mes de una botiga o obrador tot frau en aço cessant sots pena de trenta sous per cada hu e per cada vegada que sera fet lo contrari. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens que ningun librater examinat no pugue vendre libres ligats ni pera ligar sino seus propris y no de altres libraters strangers del present principat de Cathalunya per obviar a mols fraus que en aço se porien fer sots pena de trenta sous per cada hu y per cada vegada que sera fet lo contrari applicadors per la terça part a la dita confraria y per la altre terça part al acusador y per la restant terça part al official qui de aço fara la execucio. Item statuyren y ordonaren los dits honorables consellers y promens de la dita ciutat que daci al denant ninguna persona puga fer ventalls de paper blanch que sie per scriure pera vendre ni vendre dits ventalls de paper per altri los dits libraters sots pena de vint sous en lo modo prop dit applicadors y de perdre los dits ventalls. Item per quant par rahonable cosa que tots los qui viuen de un mateix art o offici ajuden a supportar los carrechs y dispeses de aquell: per ço statuyren y ordonaren los dits honorables consellers e promens de la dita ciutat que tot jove de librater qui anira per jove en la dita art y com a jove guanyara soldada pac cascun any sinc sous per ajuda de la luminaria de la dita confraria.
- Fueritque etiam nobis pro parte vestra predictorum bibliopolariorum sive libreteriorum presentis civitatis et territorii Barchinone humiliter supplicatum quatenus preinserta capitula sive ordinationes erectionem dicte confratrie in predicto vestro officio sub invocatione dicti beati Hieronimi bonum comune dicte civitatis conservationemque et incrementum prelibati officii concernentes omniaque et singula in eis contenta et ordinata laudare approbare et firmare auctorizare et concedere ex munificentia regia dignaremur: nos vero quia bonum comune dicte civitatis et particulare dicti officii preinserte ordinationes concernere videntur dicte vestre supplicationi benigne annuentes: tenore presentium de certa scientia regiaque qua fungimur auctoritate delliberateque et consulto ordinationes preinsertas et omnia et singula in eis et earum qualibet contenta statuta et ordinata vobis dictis bibliopolis et seu libreteriis presentis civitatis et territorii Barchinone presentibus et futuris laudamus aprobamus ratifficamus autorizamus et concedimus nostreque et seu regie concessionis et ordinationis munimine seu presidio roboramus et validamus licenciamque et permissum vos pro negociis dicte confratrie quoties opus fuerit impune congregandi in loco ad hoc destinando quatenus opus est confratribus ejusdem presentibus et futuris libere concedimus et liberaliter elargimur. Mandantes propterea venerabilibus nobilibus magnificis consiliariis dilectisque et fidelibus regiis cancellario vicecancellario regenti cancellariam gerenti vices generalis gubernatoris in presenti principatu Cathalonie vicario bajulo consiliariis et probis hominibus dicte civitatis Barchinone ceterisque universis et singulis officialibus et subditis regiis in eodem principatu constitutis et constituendis et eorum locumtenentibus ad penam florenorum auri Aragonum mille regiis inferendorum erariis quatenus hujusmodi capitula sive ordinationes ac omnia et singula in eis et eorum quolibet contenta statuta et ordinata nostramque hujusmodi concessionem habeant teneant et observent tenerique et observari faciant per quos decet nec in his contrafaciant seu veniant seu aliquem contrafacere vel venire permitant ratione aliqua sive causa pro quanto gratiam regiam charam habent et penam preapositam cupiunt evitare. In cujus rei testimonium presentem fieri jussimus regio comuni sigillo impendenti munitam. Data Barchinone die ultimo mensis januarii anno a nativitate Domini millesimo quingentesimo quinquagesimo tertio imperii III. - El marques de Aguilar. - Dominus locumthenens generalis mandavit michi Philippo Augustino Masio visa per Montaner regentem cancellariam et Johanem Ferrer et Dezpuig regentem thesaurariam.

XCII. Reg. n.1897, fol. 152. 1 dic. 1230 (!! 1389: MCCCLXXXIX)

XCII.
Reg. n.1897, fol. 152. 1 dic. 1230 (!! 1389: MCCCLXXXIX)

Nos Johannes etc. Exposito nobis humiliter per fideles nostros ambaxatores et sindicos universitatis civitatis Valencie qui adsunt in generali curia quam hic nunc celebramus ut cum ipsius civitatis consilium pro comuni utilitate incolarum ejusdem et signanter ut officiales dicte civitatis sicuti presunt ita prossint ceteris et ab inferendis eis injuriis arceantur deliberaverit quod inquisiciones que fori novi disposicione contra officiales ipsos fiebant et que postea ex speciali privilegio serenissimi domini regis Petri genitoris nostri recordationis inclite remisse fuerant ex nunc certis forma temporis ac modo tactis inferius reducantur: supplicatoque nobis humiliter ut hiis velut dicte civitatis comodis locum dare ac subscripta concedere dignaremur: nos qui in nostrorum subditorum utilitatibus delectamur hiis omnibus nostro in consilio solerter discussis supplicationi huic duximus favorabiliter annuendum. Igitur deliberate et de nostri certa sciencia statuimus providemus concedimus ac hujus serie ordinamus quod a festo sancti Michaelis proxime nunc lapso usque ad instans festum nativitatis Domini et ab ipso festo nativitatis ad quinque annos ex tunc inmediate sequentes tam contra mustaçafium in dicto festo sancti Michaelis electum et alios sui officii infra tactos quam contra omnes et singulos officiales dicte civitatis designatos inferius qui intra dictos quinque annos a dicto festo nativitatis sequentes electi aut positi fuerint seu infrascripta officia vel ipsorum quodlibet exercuerint statim lapso unoquoque anno hujusmodi exercicii fiant inquisitiones tam ex officio nostro quam ad partis instandam modo et forma inferius declaratis. Qui siquidem officiales sunt et sint hii: videlicet justitie in criminalibus et in civilibus et usque a summam CCC solidorum et locumtenentes ac assesores cujuslibet eorundem capita excubiarum dicti justitie in criminalibus scriptores quicumque et sagiones curiarum tam dictorum justitie quam gubernatoris et bajuli generalis dicte civitatis ac ejus regni mostaçafus locumtenentes pensatores et sagiones sui officii nec non scriptores curie consulum et illius vocate curie vel comissionis portarii seu comissarii decimorum et ipse portarius seu comissarius nichilominus quartenerii seu guardiani orte civitatis prefate ac insuper substituti omnium et singulorum predictorum: ad quas inquisitiones faciendas adveniente vigilia seu vespera beati Michaelis Septembris proxime instantis et ex tunc simili die cujuslibet dictorum quinque annorum per consilium dicte civitatis eligantur unus miles vel generosus unus civis et unus doctor vel in jure peritus domiciliati in civitate jam dicta qui cum fuerint electi et presentati nostro bajulo generali et in ejus posse juraverint se in hujusmodi officio bene legaliter ac viriliter hubituros mox habeant et nos nunc pro tunc singulis eorum plenam et perfectam potestatem et jurisdiccionem cum presenti concedimus et comitimus dictas inquisiciones faciendi et perficiendi contra officiales predictos et unumquemque ipsorum qui tum et usque ad proxime sequens tunc festum nativitatis Domini exercuerint quodvis ex officiis memoratis. Hujusmodi autem inquisiciones intra triginta dies post lapsum anni cujusque officii seu officiorum predictorum incipiant et super ejus et eorum universis et singulis fraudibus dolis et culpis latis ac etiam necligenciis notabilibus dumtaxat seu talibus que dolum videantur sapere fiant breviter summarie ac de plano sine strepitu et figura judicii et sine scriptis solemnibus: quarum inquisicionum sit notarius et scriptor ille quem dicti inquisitores cum electi fuerint assumpserint annuatim et non alius. Durent preterea et perficiantur inquisiciones ipse intra tres menses post incepcionem earum seu uniuscujusque ipsarum inmediate sequentes: intra vero dictos tres menses officialis contra quem inquiretur abesse vel recedere non presumat a civitate predicta absque ipsorum speciali licencia et super hoc in dicte inquisicionis inicio per fidejussores sufficienter caveat et cum pena in posse dictorum inquisitorum et ad eorum notitiam alias carceri continue dictis tribus mensibus durantibus mancipetur. Ulterius enantamentum sive processus dictarum inquisicionum duo ipsorum inquisitorum aut etiam unus videlicet dictus doctor vel jurisperitus in solidum colligere possint usque ad interloqutoriam et diffinitivam sententiam exclusive: cui interlocutorie duo saltem eorum deliberationi vero ac prolacioni cujuslibet sententie diffinitive omnes ipsi tres et etiam gubernator aut bajulus generalis regni Valencie vel locumtenentes alterius eorum habeant interesse. Adjecto quod si officiales ipsi vel eorum aliquis reperti fuerint culpabiles pena debita in personis et vel in bonis eorum pellantur juxta demerita singulorum: sed si reperti fuerint non culpabiles ad nullum salarium dictorum inquisitorum vel aliud et ad nullas scripturas vel alias expensas ullatenus teneantur. Et quia nolumus in predictis justitie impediri processum meritis ignoratis promittimus nulli ex officialibus antedictis vel eorum alicui ante vel post incepcionem ipsarum inquisicionum infra dictos tres menses remissionem supersedimentum guidaticum vel alias gratiam concedere. Verum si officiales ipsi aut eorum aliquis ante vel post sententiam componere vel se avenire voluerint hoc eis liceat cum dictis gubernatore ac bajulo de ac cum consilio inquisitorum ipsorum. Quantitates quidem pecunie ex condempnacionibus vel composicionibus seu avinenciis hujusmodi proventure dictorum inquisitorum salariis et aliis expensis justis secundum stilum curie nostre deductis nostro erario applicentur: proviso tamen antequam dicte quantitates vel earum aliqua in toto vel in parte solvantur quod parti private super jure suo prius et plenarie satisfiat: alioquin talis comdemnacio vel composicio seu avinencia nullius valoris existat et dicti inquisitores suo salario priventur et nichilominus teneantur ipsi parti private ad totum illius interese. Declarato finaliter quod si quis a quoque dictorum officialium injuriatum se senserit vel gravatum possit de illo etiam suo anno durante conqueri et jus suum assequi coram inquisitoribus memoratis. Mandamus igitur dictis gubernatori et bajulo ac universis et singulis aliis officialibus et subditis nostris presentibus et futuris et dictorum officialium locatenentibus quatenus provisionem concessionem et ordinationem nostram hujusmodi aliaque omnia predicta et singula rata et grata habeant et per dictum tempus observent et teneant observarique ac teneri faciant prestentque super eis auxilium consilium et favorem si et quando fuerint requisiti in cujus rei testimonium presentem fieri jussimus nostro comuni sigillo munitam. Data in Montesono prima die decembris anno a nativitate Domini MCCCLXXXIX. - + Dominicus Mascho. - Dominus rex mandavit michi Jacobo Cavaschani et fuit recognita per Raimundum de Franch Dominicum Maschoni Petrum Çacalm vicecancellarios suos et Sperantem in Deo Cardona promotores et consiliarios dicti domini regis.

CIV, reg 1223, fol, 43, 7 septiembre 1369

CIV. 

Reg. n.1223, fol. 43. 7 set. 1369.

Petrus Dei gratia rex Aragonum Valencie Sardinie et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanie religioso et dilecto consiliario nostro fratri Guillelmo de Guimerano comendatori de Barberano locumtenenti gerentis vices gubernatoris in Cathalonia salutem et dilectionem. Ecce quod nos cum littera nostra data ut infra dedimus licenciam venerabili et religioso ac dilecto nostro abbati et conventui monasterii Populeti circuendi menibus et vallis et alias fortificandi dictum monasterium in illis videlicet partibus ac modis et formis quibus vos duxeritis ordinandum prout in dicta littera lacius explicatur. Quapropter volentes neo inmerito ut ad fabricacionem dictorum menium et vallorum celeriter procedatur: vobis dicimus comittimus et mandamus de certa sciencia et expresse quatenus visis presentibus ad dictum monasterium ejus sumptibus personaliter accedatis et ipso viso et recognito ordinetis et designetis opera dictorum menium et vallorum et in quibus partibus dicti monasterii ipsa menia et valla construantur et omnia alia ad predicta necessaria et expediencia ordinetis et faciatis vestro sano arbitrio prout melius ad conservacionem utilitatem et defensionem dictorum operum et utique predicti monasterii vobis expediens videatur. Volumus tamen et providemus quod vos ante omnia recipiatis nostro nomine a dictis hominibus sufficientem securitatem et cautelam quod infra certum temporis spacium per vos eis ad hoc vestro sano arbitrio assignandum predicta menia et valla fine laudabili consumentur: quoniam nos super predictis omnibus et singulis et dependentibus emergentibus et connexis comittimus vobis hujus serie plenarie vices nostras. Data Valencie sub nostro sigillo secreto septima die septembris anno a nativitate Domini MCCCLX nono. - Rex Petrus. - Dominus rex qui eam signavit mandato expresso.

cv-reg-1223-fol-77-7-septiembre-1369

Guimerá, Guimerà, Lérida, Lleida, Leyda, Ilerda (etc)

https://es.wikipedia.org/wiki/Guimer%C3%A1

El escudo oficial actual de Guimerá se define por el siguiente blasón:

«Escudo losanjado: de argén, un medio vuelo bajado de gules acostado de 2 piñas de sinople. Por timbre una corona de conde.»

Fue aprobado el 18 de julio de 1991. La villa fue el centro de una baronía, concedida en 1359 a Francesc Alemany, que posteriormente pasó a los Castre-Pinós, los cuales fueron elevados a condes en 1599. El escudo muestra la corona de conde y dos señales parlantes cogidas de las armas de los señores de Guimerá: el ala de gules sobre campo de argén de los Alemany y las piñas de sinople de los Pinós.

•  Wikimedia Commons alberga una categoría multimedia sobre Guimerá.
• Página web del Ayuntamiento de Guimerá
• Web de l'Associació Guimera.info
• 
  
• Información del Instituto de Estadística de Cataluña

https://ca.wikipedia.org/wiki/Guimer%C3%A0

Guimerà és una vila i municipi de la comarca de l'Urgell. També es coneix Guimerà com 'El nou de Copes', ja que la vista del poble des del riu és un amuntegament de cases unes a sobre de les altres. Tot el poble és un conjunt declarat bé cultural d'interès nacional. Se situa a la vall del riu Corb. El nucli principal de cases, antigament emmurallat, reposa sobre el vessant nord de la vall. Els carrers i les cases s'enfilen, des del llit del riu, muntanya amunt. L'activitat principal del poble és l'agricultura de secà. A mitjans d'agost s'hi celebra una fira medieval, amb parades d'artesans i d'oficis antics, i algunes actuacions.

DECLARATIO DVBIORVM PRAGMATICAE SANCTIONIS.

DECLARATIO
DVBIORVM PRAGMATICAE SANCTIONIS.

NOS
Phylippus Dei gratia Rex Castellae, Aragonum, Legionis,
vtriusque Siciliae, Hierusalem, Hungariae, Dalmatiae, Croatiae,
Nauarrae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Maioricarum, Hispalis,
Sardiniae, Cordubae, Corcicae, Murciae, Giennis, Algarbi, Algezirae,
Gibaltaris, Insularum Canariae, nec non Indiarum Insularum, &
terrae firmae maris Occeani Archidux Austriae, Dux Burgundiae,
Brauantiae, & Mediolani Comes Barchinonae, Flandriae, &
Tirolis, Dominus Viscayae & Molinae, Dux Atenarum, &
Neopatriae, Comes Rocilionis, & Ceritaniae, Marchio Oristani, &
Gotiani. Publicata Pragmatica sanctione super institutione nouae
Rotae in Regno Maioricarum, & insulis eidem adjacentibus per nos
edita quae data fuit in Aranjuez die xj. Maij. Anni proximem
praeteriti. M. D. lxxi. (texto anterior: MD lxxvi: 1571)
opportunum visum fuit nonnullorum dubiorum, quae ex aliquibus verbis
eiusdem Pragmaticae oriri poterant, & quae nobis proposita
fuerint; praesentem facere declarationem.

ET
primo quia propositum fuit quod multoties accidit, parum aut nihil
occurrere faciendum, ob carentiam causarum criminalium; quid tali in
casu curabit Iudex Regiae Curiae cum a commissionibus causarum
ciuilium, exemptus fit iuxta capitulum quartum (cruz, no se ve
bien?) inferius. Dicimus, sancimus, & declaramus, quod si
forte contingat (quod tamen raro, aut nunquam euenerit) nullos esse
reos in carceribus, aut extra carceres; nullas esse causas
criminales: nulla ve negotia criminalia, aut fiscalia, nullaque
crimina, vel delicta in Regno perpetrari, ad quorum animaduertionem,
inquisitionem, instructionem, & paersequutionem Iudicem Curiae
intentum, & occupatum esse opporteat: fatis negotij ei supererit,
si munus suum studio, examine, & discutione causarum ciuilium in
quibus sicut, & coeteri consiliarij votum praebere tenetur,
adimpleat, ut speratur.

Et
e conuerso quando vacabit ludex Regiae Curiae in causis criminalibus
instruendis quomodo assistet in Audientia, & audiet, tractabit, &
votabit causas ciuiles. Sancimus, & declaramus, quod tali casu
curet vtrique officio satisfacere.

Item
quia dubitatum fuit quis habebitur pro vltimo admisso, ex quatuor
Doctoribus Regiae Audientiae; vt Iudicis Regiae Curiae officium
exercere debeat, cum omnes quatuor simul
admittentur in principio nouae Rotae, an seruabitur quod in fine
capituli disponitur: super ijs dabitur per nos forma, & ordo
admissionis quando nominabuntur conciliarij; quam formam, &
ordinem tali in casu obseruari sancimus, & mandamus.

Item
quia ex verbis illis primi capituli dictae nostrae Pragmaticae. Ibi:
Cui Regiae Audientiae praesit &c. Dubitatur, an Locumtenens
Generalis, votabit in causis Ciuilibus, & Criminalibus, &
facit dubium quod disponitur in Capitulo quarto supra, quod vltimus
in votando sit Regens Cancel. Et in capitulo nono quod in casu
paritatis praeualeant vota cum quibus Regens cansellariam concurret,
etiam si praesideat Locumtenens Generalis in Regia Audientia: &
nihilominus in capitulo eodem nono dicitur, quod dictus Locumtenens
Generalis, concludere debeat &c. Et in cap.10. dictus Locumtenens
Generalis intentum aut votum suum non aperiat Sancimus, &
declaramus quod per dictam Regiam Pragmaticam non datur votum
Locumten. General, sed sola praesidentia, assistentia, &
interessentia in conciljs tam Ciuilibus, quam Criminalibus. Et quod
habeat concludere non infert votum neque ex eo quod dicitur quod
Locumtenens Generalis intentum aut votum suum non aperiat, datur ei
votum, sed imponitur ei lex ne consiliarij intellecto animi sui voto
intimididentur, vel ad complacendum eidem impellantur.

Praeterea
fuit dubitatum, postquam Doctores Regiae Audientiae congregati
fuerint in loco destinato, & hora statuta ad tractandum, &
votandum causas, an expectabunt Locumtenentem Generalem vbi adsit
antequam procedant ad dictam causarum tam Ciuilium, quam Criminalium
examinationem, & decisionem, non dum scientes, an iuste sit
impeditus. Sancimus, declaramus, statuimus, & ordinamus, quod
notificetur Locumtenenti generali congregatio; ita tamen, quod per
hoc non retardetur negotiorum, & causarum tractatus, &
decisio.

Propositum
etiam fuit in dubium, quod contingit multoties non esse causas
conclusas in criminalibus; aut alia negotia criminalia non occurrere:
propter quae sit necesse, congregare consilium criminale: ideo tali
in casu quid agendum ne frustra congregentur Doctores in consilio. An
excusabuntur Iudices Regiae Curiae, referente Locumtenente generali,
seu Regente Cancellariam, quod opus non sit congregari; ob carentiam
negotiorum Criminalium. Sancimus, & declaramus quod hic casus,
remaneat sub arbitrio nostri Locumtenent. Gener. & suo casu,
Regentis Cancellariam.

Item
super dubio proposito an in visitando carceres, interesse debebunt
Baiuli, & Vicarij cum eorum Assessoribus qui hactenus adesse
solebant; & aliquando Regius Procurator. Et quid de praecedentia
cum Doctoribus Regiae Audientiae, & Baiulo, & Vicario, &
Regio Procuratore quem Baiulus, & Vicarius praecedere solent.
Sancimus, statuimus & declaramus,
quod si Baiulus, aut Vicarius in loco aut Ciuitate in qua praesidet
Locumtenens generalis, in vim regiorum priuilegiorum aut alias, de
carceratis ad eorum prouisionem vel mandatum possunt cognoscere;
iussum est, quod intersint in visita carceratorum, quam faciet
Locumtenens Generalis, & Regium Consilium: ad effectum tantum, vt
ab eis, ac eorum Assessoribus dictus Locumtenens Generalis, &
Regium Consilium instrui valeat de causis capturae, & de meritis
inquisitionum; an per eos grauentur carcerati. Quod si cognitio eis
non competit, reis existentibus in regijs carceribus non concedatur
assistentia. Et super praecedentia inter Baiulum, Vicarium, Regium
Procuratorem, obseruetur consuetudo.

Et
quia ex verbis illis quarti capituli dictae nostrae Pragmaticae, ibi,
volumus palam, & publicem &c. dubitatum fuit an id
observandum sit indistincte, etiam in causis quantum cunque
minimis; cum per appellationem, in Regia Audiencia, aut alias
agitatae refferentur; quia sic opportebit semper ianuas Regiae
Audienciae apertas habere: nullus est enim qui pro
sua causa quantumcunque minima nolit aditum habere pro ut sunt
litigantes vt plurimum curiosi, & ad id proclives. Sancimus, &
declaramus remittendum esse prout cum praesenti remittimus arbitrio
dicti Regentis Cancellariam.

Item
dubitationem ortam ex illis verbis eiusdem quarti capituli, ibi ad
colligendum, & refferendum tantum, &c. an scilicet super
intermedijs Relator solus prouidere poterit, cum tantum
ad colligendum, & refferendum ei commissa causa fuerit: &
nihilominus dispositum videatur, in cap. 13. Pragmaticae, ibi, a
sententijs vero interloquutorijs, quae per Relatores proferrentur,
&c. licere Relatoribus interloquutorias proferre. Videtur etiam
in causis arduis, & magni ponderis, pro diffinitiua committi
debere duobus, pro relatione facienda: & causas minores centum
librarum Barchinonensium, quae suis in casibus Doctoribus
Regiae Audientiae committi poterunt, pro faciliori expeditione ad
decidendum etiam comiti debere eidem relatori qui extra Audientiam,
sententiam faciat: postquam in secunda instancia ad Regiam Audientiam
supplicari poterit, ne per causas minimas in prima instancia Regia
Audientia occupetur, sic duximus declarandum. Quod verba illa, ad
colligendum, & refferendum tantum, non sunt posita ad
excludendum, quin super intermedijs Relator prouidere possit vel
solus, vel facta relatione in Regia Audientia, si ei videbitur, vt in
cap. xiij. dispositum reperitur: sed tantum fuerunt posita ad
excludendum, quod non cenceatur eis commissa decisio totius causae,
nisi specialiter concluso processu commissio eisdem fiat ad
decidendum. Quia causae minores, centum librarum non possunt evocari
ad Regiam Audientiam, sed sunt tractandae coram Ordinarijs; pro ut
est iam dispositum per nostram Pragmaticam, ideo cessat dubitatio.

Insuper
quia dubitatum fuit super illis verbis capit. vj. dicte nostrae
Pragmaticae, ibi & tam pro prima, quam secunda instantia &c.
intelligantur, quod vnico salario proferantur due sententiae
diffinitiuae, scilicet in prima instantia vna, & in secunda alia:
quia videtur absonum, & res insolita, dictisq; Consiliarijs,
valde grauosa; an vero intelligantur, vt pro qualibet sententia suum
recipiatur salarium, dummodo non excedat quinquaginta libras; quod
videtur, cum sint instantiae diuersae. Dicimus, & declaramus,
quod verba predicta non admittunt dubium propositum, vt pro vnico
salario quinquaginta librarum debeant ferri duae sententiae; scilicet
in prima, & secunda instantia; sed alium sensum recipiunt;
scilicet quod salarium sit vniforme in prima, & secunda,
instancia, hoc est quod tantundem salarium recipiant, & solui
habeat pro sententia ferenda in causa appellationis quantum solutum
fuerit in prima instantia. Ita tamen, quod in prima quam in secunda
instantia non possit excedere summam quinquaginta librarum, & sic
aequalitati, & non vnitati salarij fuit provisum;
& sic pro qualibet sententia, non recipiantur vltra qvinquaginta
librae.

Item
quia super estimandis salarijs, visum fuit inconueniens quod
remittatur aestimatio alteri, quam Relatori, aut Regiae Audientiae
cum de eo tantum extet Priuilegium quod Regius Procurator cum vno ex
Iuratis, cognoscant super excessiui te salarij, de qua aliquis contra
aliquem Iudicem conqueratur. Sancimus, & declaramus, quod super
incertitudine, & estimatione salariorum, siue super quantitate,
siue super excessu dubitari contingat, obseruetur quod dispositum
est, per dictum Regium Priuilegium.

Super
alio praeterea dubio quod ex eiusdem capituli, verbis propositum
fuit, ibi, dictaque salaria diuidi, & distribui volumus
aequaliter inter dictos Consiliarios, &c qui scilicet intelliguntur
isti Consiliarij, quia omnes sex Doctores Consiliarios appellauit
Regia Pragmatica: & de omnibus (omnibcs) sex, Regiam
audientiam constare sanciuit. Et de Regente Cancellariam an is
particeps erit; quia etiam sibi causas ciuiles committet, & in
omnibus causis decidendis interueniet. Iudex vero Regiae Curiae, &
Fisci aduocatus, nullam causarum ciuilium commissionem habere
poterunt, vt in Regia Pragmatica disponitur. Nec ludex Regiae Curiae
in ciuilibus causis tractandis, & decidendis continuus esse
poterit: & videtur inaequalitas maxima, quod qui non laborat in
ciuilibus causis, de illorum salariis manducet. (manduca)

Item
an diuidentur ante difinitiuam; salaria interloquutoriarum, saltem
vim diffinitiuae habentium. Sic duximus prouidendum, & sancimus,
ac ordinamus, quod ad salariorum partem,
quae inter Consiliarios diuidi, & distribui aequaliter prouisum
est, admittendi sunt Aduocatus Fiscalis, & Iudex Curiae; quibus,
licet commissiones causarum ciuilium fieri prohibitum
sit, impositum est tamen, onus votandi in dictis causis ciuilibus,
earum tractatibus interessendi: cum a negotiis criminalibus vacabunt.
Atque ita cum duplici munere fungantur, aequum visum est, vt
emolumentis vtriusque generis causarum vtantur, & fruantur. Nec
de Regente Cancellariam dubitandum fuit, cum, & ipse inter
Conciliarios, seu de Conciliariis sit: & nulla ratione a dictorum
salariorum participatione aequali, excludi debuerit. Quibus etiam
consequutiue accidit, quod salaria interloquutoriarum vim
diffinitiuarum habentium, etiam ante diffinitiuam prolatarum, optimo
iure diuidi, & distribui inter predictos sex Consiliarios
possint; cum quo ad eas, dici iure possit, Relatores functos
fuisse suis officiis.

Vlterius
etiam, quia ex verbis illis vij. capituli dictae nostrae Pragmaticae,
ibi: super quo nostri Regentis Cancellariam conscientiam, &c.
dubitatur quo modo potest onerari, super iis concientia Regentis
Cancellariam, cum is non habeat, nec habere potest notitiam omnium
causarun, nec earum antiquitatem: forsan congruentius esset,
quod quilibet Relator
haberet memoriale suarum causarum, & earum antiquitatum, ac
qualitatum. Sancimus, & ordinamus quod quilibet Relator habeat
librum, in quo continuet suo ordine processus omnes, postquam fuerit
conclusum in causa, vt in Cathalonia obseruatur: facta
distinctione inter causas summarias, & plenarias, vt sic ad
antiquitatem causarum possit haberi respectus, qualis de iure, vel
alias habendus erit: de quibus habita notitia per Regentem
Cancellariam, iustem conscientiam eius, cui praecipue cura
administrationis iustitiae per Regem commissa est oneratur.

Ad
dubium praeterea resultans ex verbis, viij. capituli eiusdem
Pragmaticae, ibi eadem die, & hora redigi volumus, &
continuari, &c. Nunquid si aliquis, seu aliqui ex Doctoribus Regijs,
qui forsan contrarij voti fuerint, velint votum suum afferre in
scriptis, cum suis motiuis, quod forsan, nisi in studio camerario
ordinari non poterit: aut forsan Relator, cui conclusionem ordinare
incumbet cum suis motivis, maius tempus postulabit, sit eadem die, &
hora post votatam causam, adimplere nequibit. Sic duximus
respondendum, quod ad votandum accedant Consiliari instructi; &
si omnes instructi non sint, non procedatur ad votandum. Post vota
autem voce per omnes Praestita, conclusio scribatur secundum votum
maioris partis, vt in pragmatica continetur. Quod si aliquis ex
Consiliarijs votum suum motiuis in scriptis tradere voluerit, poterit
postea illud Secretario Consilii tradere: qui illud conclusioni iam
factae interferat: nam hoc non repugnat, quin instrumentum de
conclusione antea receptum habeatur pro perfecto, & ita in
Cataloniae Rota obseruatur.

Super
eo vero quod ex verbis eiusdem capitis, ibi, de quo secreto tenendo,
&c. visum fuit proponentibus, idem statuendum fore de omnibus qui
in Regia Audientia seu Consilio Criminali interesse debeant, vsque ad
Locumtenentem Generalem inclusiuem, alias non videtur sufficienter
prouisum. Sancimus, prouidemus, & declaramus, quod secretum per omnes
qui in Consilio Criminali, vel Regia Audientia Ciuili interfuerint,
obseruari debet, sub poenis a iure, & alias statutis; de quo
iuramentum praestari habeant Scribae, & Secretarij, vt prouisum
fuit. Quo vero ad Locumtenentem Generalem, & Regios Consiliarios,
non est opus alio iuramento quam eo, quo astricti sunt in ingressu
officiorum: in quo etiam obseruantia Secretarij includitur.

Praeterea
cum ex verbis xij capituli eiusdem Pragmaticae, ibi: si fuerint
reuocatoria ad nos &c. dubium ortum fuerit, an intelligatur etiam
de causis quantumcunque minimis, quae per appellationem aut alias in
Regia Audientia ventilatae fuerint, & decisae; quia videtur
maximum inconueniens, cum sine periculo, & magnis expensis non
detur aditus ad supremum
Regium Consilium. Ideoque tali in casu, vsque ad certam quantitatem
videtur disponendum, & ordinandum quod stetur posteriori
sententiae, tamquam latae cum maiori examine,
& discutione. Sancimus, & declaramus, quod nulla appellatio
possit interponi ad nos, & nostrum Sacrum Supremum Regium
Consilium, etiam si secunda sententia fuerit revocatoria
nisi in causis excedentibus termille libras monetae
Maioricen.

Item
aliam dubitationem ex verbis eiusdem xij. capituli ortam, ibi: dum
dicitur, quibusuis litigantibus, si ipsi voluerint, &c. An
scilicet intelligatur vtraque parte volente, an vero sufficiat
alteram partem id velle, quod causa supplicationis ad Supraemum
Consilium trahatur. Declarantes sancimus, quod sufficit, quod pars
quae subcubuit, velit supplicationis causam ad Sacrum Supraemum
Regium Concilium trahere; in causis summam, seu valorem trium mille
librarum monetae Maioricensis excedentibus.

Super
eo etiam dubio quod ex verbis, xiij. capituli dictae nostrae
Pragmaticae, ibi, ad deducendum, & allegandum, & ibi,
deducere, & probare, &c. propositum fuit, scilicet, quid si
sit interloqutoria, seu supplicationis causa, quae de iure communi, &
iuxta Regni Ordinationes ex eisdem actis est decidenda. Sancimus,
ordinamus, & declaramus, quod seruentur super his Ordinationes
Regni.

Insuper
etiam, quia dubitatum fuit, an capitulum xvj. dictae nostrae
Pragmaticae intelligatur, ne causae minores centum librarum
Barchinonensium, evocentur in prima instantia tantum cum videatur
causas appellationum ratione superioritatis, ad Regiam audientiam
euocari debere; etiam minores, & sine alia qualitate: & tam
appellationum ab interloqutoriis, quam difinitiuis Baiuli, &
Vicarii; & prout in curia gubernationis solitum est fieri. Sic
duximus declarandum, & sancimus, & declaramus, quod de causis
primae instantiae tantum disponitur in dicto xvj. capite, vt non
possint ad Regiam Audientiam euocari, si minores sunt centum librarum
(menetae) monetae Barchinonensis. De causis vero appellationum
quarumcumque qualitatum existant, non est dubitandum quod in Regia
Audientia tractandae sint; (cruz) nisi Priuilegio speciali
inferioribus earum cognitio concessa fuisset; vel prohibeatur
appellatio, & dicta Priuilegia obseruentur.

Item,
quia dubitatum fuit, * quod praedictum capitulum xvj. solum disponat
de causis minoribus centum librarum curiarum Baiuli, & Vicarii
non euocandis, & sine qualitate: quid de causis curiarum aliorum
Baiulorum partis forensis, cum praetendatur de illis nihil fuisse
dispositum.

Et
quis pauper reputabitur, vt eius causa evocari possit: & qua
forma vtendum erit, vt id dicernatur. Sancimus, & declaramus,
quod id quod dispositum fuit eo capite, de non euocandis
causis minoribus centum librarum, Ciuitatem, & totum Regnum
Maioricarum comprehendit expresse. Et super prohibitione, &
admissione qualitatum ex quibus causae maiores
euocari poterunt, remittitur arbitrio Relatorum, & Regiae
Audientiae, iuxta iuris dispositionem.

Insuper,
& vltimo cum super dispositis in xvij. capitulo dictae nostrae
Pragmaticae dubitatum fuerit, an in Audientia verbali Locumtenens
Generalis cognoscet de causis arduis, magni perderis, & iuris,
vel facti indaginem requirentibus, & an a provisionibus, seu
sententijs, tam quae proferuntur in dicta Audientia verbali
Locumtenentis Generalis quam dicti Regentis, licebit ad regiam
Audientiam supplicare: idque, indistinctae in omnibus causis, etiam
minimis: & an in dictis Audientiis uerbalibus tractari poterunt
omnes causae quarum capax erit etiam Curia Vicarii, & baiulorum
forensium videlicet coram Locumtenente generali sine limitatione
quantitatis: & in Audientia Regentis Cancellariam,

vsque
ad viginti libras Barchinononses, prout in Regia Pragmatica
disponitur. Sanctimus, prouidemus, & declamus, quod cognitio
causarum verbalium que Locumtenenti Generali
singulis diebus veneris committitur ad subuensionem pauperum,
viduarum, pupillorum, & aliarum miserabilium personarum,
introducta fuit vt absque sumtibus, summarie
iustitiam consequi possint. Nec fuit intentionis nostrae nec est,
causas quae requirant altioraem indaginem aut aliam extrinsecam
cognitionem, summario iudicio committere. A sententijs autem quae in
dicto verbali iudicio per dictum nostrum Locumtenentem generalem
proferentur, liceat suplicare ad Regiam Audientiam, demptis iis quae
in causis minimis ferentur. Volumus tamen sanctimus, & ordinamus,
ac etiam declaramus, quod cognitio dictarum causarum verbalium fiat
secundum consuetudinem, Priuilegia, & Franchesias curiarum
Vicarii, & Baiuli, & aliorum tribunalium dicti Regni; quibus
nullatenus intendimus praeiudicare.

Ne
itaque super praemissis amplius haesitetur, & vt dicta nostra
Pracmatica sanctio suum debitum fortiatur effectum, Reuerendum in
Christo patrem Episcopum Maioricen. & alias Ecclesiasticas
personas Regni praedicti Maioricarum, & Insularum eidem
adiacencium requirimus, & hortamur; Spectabili vero Magnifico, &
dilectis Conciliariis, Locumtenenti, & Capitaneo generali nostro
in dicto Regno, Regenti Cancellariam, Doctoribus dictae Regiae
Audientiae, Regio Procuratori, Fiscique aduocato, ac iudici Regiae
Curiae, gerentibusque vices nostri generalis Gubernatoris in
praefatis Insulis Minoricarum, & Euicae; & Baiulis, Vicariis,
subbaiulis, subuicariis, Alguaziris, Virgariis, & Portariis,
Magnificis quoque Militibus, Richis hominibus, Iuratis, etiam
Conciliis, & vniuersitatibus dicte Ciuitatis Maioricarum, &
aliorum oppidorum, & villarum regni, & Insulatum praefatarum,
ceterisque officialibus, & subditis nostris maioribus, &
minoribus in dicto Regno Maioricarum, & Insulis adiacentibus
constitutis, & constituendis, ipsorumqve officialium
locumtenentium seu officia ipsa regentibus, praesentibus, &
futuris, dicimus, praecipimus, & iubemus ad incursum nostrae
Regiae indignationis, & irae, poenaeque florenorum auri Aragonum
trium mille nostris Regijs inferendorum aerarijs, priuationisque
officiorum, quod praesentem nostram declarationem, quam etiam
Pragmaticae sanctionis praedicte partem esse, & eiusdem vim,
robur, ac efficaciam obtinere decernimus, & omnia, & singula
in ea contenta teneant firmiter, & obseruent, tenerique, &
inuiolabiliter obseruari faciant per quos deceat, cauti secus agere
fieri ve permittere ratione aliqua seu causa, si dicte Ecclesiasticae
personae nobis morem gerere, coeteri vero officiales, & subditi
nostri, prater irae, & indignationis nostrae incursum, poenam
praeappositam cupiunt evitare. In cuius rei testimonium praesentem
fieri iussimus nostro Regio communi Sigillo a tergo munitam. Datis in
Aranjuez, die xxv mensis Apprilis, Anno á Natiuitate Domini.
M.D.l.xxij.

                                            YO
EL REY.

Vt. Don Berñ. Vicecancel. Vt. Loris Regens.

Vt
Comes. G. Thes.

Vt.
Campi Regens. Vt. Sapena Regens.

Vt.
Talayero, pro Conser. Generali.

Tomo I, texto XXXIII, Petrus de Turrillis, Jacobo Cavasthany

XXXIII.

Reg. 2325, fol. 83. 22 de agosto de 1409.

Nos Martinus rex Aragonum etc. Considerantes egregii et spectabilis pueri Frederici filii sive nati clarissimi principis Martini regis Sicilie et Athenarum Neopatrie quippe ducis primogeniti nostri memorie gloriose tenellam infantiam protectivi tutoris idonei indigere auxilio qui personam et bona ejusdem plenarie regeret atque dirigeret ipsiusque curam assumeret diligenter ac sciret plenarie et optaret ejusdem indempnitatibus precavere: nuperius prout fertur vos dilectum consiliarium et camerlengum nostrum Petrum de Turrillis militem de vestri fide preclara ac legalitate notoria ac providentia industriaque non modicum circunspectis in istis et aliis quibuscumque ad plenum confisi cum nostri in manu seu etiam potestate omnia quidem jura preambuli Frederici in pupillari nunc tenera existentis etate et aliorum omnium pupillorum consisterent et existant et ipsos in omnibus confovere favorabiliter deberemus et etiam teneamur totaliter in tutorem gubernatorem et administratorem Frederico jamdicto ac ejus persone et bonis tam habitis quam habendis ex nostre regie plenitudine potestatis dedimus constituimus et assignamus ex certa scientia et consulte. Sed quia carta tutele hujusmodi reperiri non potest nos in favorem Frederici jamdicti pupilli ad superabundantem cautelam de novo contextu presentis de nostri certa scientia supradicta atque consulte ac ex dicte plenitudine regie potestatis vos dictum Petrum de Turrillis Frederico eidem pupillo per nos jam legitimato ac persone et bonis suis predictis in tutorem gubernatorem et administratorem generalem nunc constituimus et etiam assignamus: laudantes approbantes ratificantes ac nostri confirmationis et auctoritatis atque decreti presidio roborantes omnia et singula hactenus in virtute dicte primeve tutele a vobis conventa et pacta promissa jurata et administrata et vel facta quovis modo seu peracta. Necnon comittimus atque descernimus vobis dicto Petro de Turrillis licet absenti tamquam presenti ex certa scientia et consulte tutelam gubernationem et administrationem Frederici pretacti persone et bonorum suorum auctoritate et potestate nostra regali: dantes concedentes et etiam decernentes vobis Petro de Turrillis jam dicto plenariam potestatem regendi gerendi procurandi administrandi et gubernandi personam et bona necnon et quecumque negotia dicti pupilli: eumque custodiendi et nutriendi ac bonis moribus informandi prout sui generis claritas promeretur: necnon agendi respondendi deffendendi lites exercendi tam per vos quam per alios quos actores procuratores et adininistratores constitueritis ad premissa quorum constitutioni et ordinationi per vos faciendis semel et vel pluries quandocumque ex nunc ut ex tunc regalem auctoritatem nostram interponimus pariter et decretum. Ac demum vobis concedimus super cunctis et singulis antedictis ac circa predictum tutela officium exequendum et peragendum liberam et generalem administrationem cum plenissima facultate: nos enim descernimus ratum stabile atque firmum quicquid per vos dictum Petrum de Turrillis in ipsius tutele officio tam in judicio quam extra judicium actum gestum procuratum et administratum rite et legittime fuerit tamquam tutorem a rege vel principe ex certa scientia constitutum supplentes ex nostra regali preeminentia ac etiam potestate plenaria omnem deffectum si quis sit vel emerserit exinde et omne impedimentum objectionem et obstaculum que possint premissis objici vel opponi aut que illis valeant derogare: imo cuncta et singula supradicta vobis dicto tutori concessa ex nostre plenitudine potestatis jure optimo atque pleno semper valere nos volumus non obstantibus quibuscumque legibus juribus constitutionibus foris franquesiis usanciis aut aliis his novercantibus cum nos super ipsis et singulis eorundem ex plenitudine nostre regie potestatis predicte et de certa scientia ac consulte omnimode dispensemus. Volumus attamen quod vos Petrus de Turrillis pretactus priusquam tutela hujusmodi quoquomodo utamini in partibus ultramarinis quibuslibet in posse gubernatoris capitis Callari et antequam in partibus cismarinis in manu nostri vicecancellarii aut cancellariam nostram regentis quibus tenore presentis super istis comittimus vices nostras idonee assecurare ad cognitionem illorum astrictus totaliter existatis quod in dicto tutele officio solicite diligenter atque fideliter vos ipsum habebitis personamque dicti pupilli vestri pro posse custodietis et etiam nutrietis et bonis moribus informare curabitis ac de bonis ejusdem pupilli infra tempus a jure statutum inventarium facietis ac ea fideliter procurabitis facietis insuper que ipsi pupillo utilia fuerint et inutilia evitabitis juxta posse: res quoque et bona sua salva existere promittetis et de administratione vestra reddetis tempore debito rationem et restituetis ac refundetis reliqua omnia sine lite ac juramentum prestabitis omnia singulaque predicta et alia etiam dicte tutele officio incumbentia exercere fideliter et facere diligenter. Idcirco mandamus serie cum presenti universis et singulis officialibus et subditis nostris presentibus et futuris et locatenentibus eorundem de nostri certa scientia et expresse sub ire et indignationis nostre incursu ac privatione officiorum suorum et pene duorum milium florenorum de bonis cujuslibet eorundem oppositum acceptantis irremissibiliter habendorum et nostro applicandorum erario quatenus postquam vos Petrus de Turrillis predictus caveritis juraveritis et assecuraveritis antedicta pro tutore dicti pupilli omnimode habeant teneantque in cunctis. In cujus rei testimonium presentem fieri jussimus nostro pendenti sigillo munitam. Data in domo de Bellesguart territorii Barchinone XXII die augusti anno a nativitate Domini millesimo CCCC° nono. Regnique nostri XIIII° . - REX MARTINUS. - Dominus rex mandavit michi - Jacobo Cavasthany. - Vidit eam vicecancellarius qui dixit posse expediri. - Gabriel Mascarini.