QVE LAS SOLDADES DELS SERVIDORS

QVE
LAS SOLDADES DELS SERVIDORS

se
hayen a damanar dins temps de vn Añy en lo matex
llibre, y Capitol xxj. als lvj.

E
MES ordenam, é statuym ab aprobacio de la present Cort que las
soldades de seruidors axi de homens, com dones qualseuol que sien se
hayen de damanar dins vn añy, apres que seran
fora del seruey, altrament, que nos puguen demanar dites
soldades, ne sen pugue fer iuy si dons del deute de dites
soldades no tenian carta, o albara.

QVE
DINS TRES ANYNS LOS DEVTES DE

Artistes,
é Menestrals se hajen a demanar.

E
per semblant per lleuar plets, questions: statuym, é ordenam, que
los deutes de Artistes é Menestrals, axi de homens, com de dones
apres que seran deguts si dins espay de tres Añys no seran
demanats, que tals deutes passats dits tres Añys no pugan
esser demanats, ne sen puxa fer iuy: si donchs de tals
deutes no tenen carta, ó albara.

QVAE
SALARIA DANIVR IN CAVSIS CRIMINALIBUS.

XXXX.

(Al margen derecho: Este cap. auia de posar se pag. 19. y
se omiti per oblit.)

ITEM,
quod delegati in causis Criminalibus si sint crimina enormia, pro
quibus debeant infligi poenae corporales, (secundum intellectum
Franchesiarum) solum habeant viginti libras,
pro sententia ferendas sin vero sint alia crimina habeant decem
libras tantummodo; Exceptis causis, in quibus fuerint accusatores
priuati, vel subscribentes se persequutores delatorum:
in quibus, possint habere integrum salarium quadraginta librarum
inter duas partes: & hoc in grauibus criminibus: in alijs vero
omnibus, habeat salarium iuxta criminis qualitatem moderandum: si
dubium oriatur cum Iudice, arbitrio Gubernatoris, & sui
Assessorrs.

TAXATIONES
SALARIORVM PERTlNENTlVM

Nott.
pro instrumentis, quae receperint Testamentorum, siue Codicillorum,
donationum causa mortis, & aliarum vltimarum voluntatum, ac etiam
inuentariorum.

XXXXIX.

(Al margen derecho: Este cap. se deuia posar pag. 23. y se
omiti per descuit.)

Item,
restringentes excessiuas petitiones salariorum Notariorum, & ipsa
salaria limitantes, statuerunt, & ordinauerunt quod pro
testamentis, seu Codicillis, aut donationibus causa mortis, seu alijs
vltimis voluntatibus recipiendis, & in formam publicam
redigendis, de bonis valentibus vsque ad quantitatem centum librarum,
vel infra viginti solidos. I. lli. sol.
Item de valentibus Centum
libris, vsque ad tercentum; triginta solidos I. lli. 10. sol.

Item
de valentibus vltra tercentum libras, vsque ad quingentas libras:
tres florenos. 2. lli. 15. sol.

Item
de valentibus vltra quingentas libras, vsque ad mille libras; tres
libras. 3. lli. sol.

Item,
de valentibus vltra mille libras, vsq; ad duomillia librarum; quinque
libras. 5. lib. sol.

Item
de valentibus vltra duo millia librarum vsq; ad quinq; milia
librarum; septem libras decem solidos. 7. lib. 10. sol.

Item
de valentibus vltra quinq; millia librarum, vsque ad decem millia
librarum: duodecim libras. 12. lib. sol.

Item
de valentibus vltra decemmillia librarum, vsq; ad viginti millia
librarum, & vltra, viginti libras. 20. lib. sol.

PRO
INSTRVMENTIS VERO SPONSALICIORVM.
Sponsalicium, seu Matrimonij
recipiendis, dictandis, in publicam formam redigendis omnes dicti
Notarij taxationes, sequentes seruare teneantur omnimode.

Hoc
est vsque ad quantitatem quinquaginta librarum dotis promissae decem
solidos. (omito las cantidades en número)
Item a
quinquaginta libris, vsque ad centum libras: quindecim solidos.

Item
a centum libris, vsque ad ducentum libras, viginti, & quinque
solidos.

Item
a ducentum libris, vsque ad quingentas libras, quadra-draginta
solidos.

Item
a quingentis libris, vsque ad mille libras: septuaginta solidos.

Item
a mille libris, vsque ad duas mille libras: centum, & decem
solidos.

Et
si vltra duo millia librarum accederit dictos decem, & centum
solidos, quatuor solidos pro centenario librarum de quantitate
assendente dicta duo millia librarum, & non vltra recipere
valeant dicti Notarij, seu habere.

PRO
VENDITIONE CENSVALIVM.

PRO
instrumentis autem venditionum censualium, & quarumcunque bonorum
immobilium, & appocharum, praetiorum ipsaram venditionum,
recipiant, & habeant ipsi Notarij taxationes infrascriptas:
videlicet.

De
censualibus venditis in annuis pensionibus, & praestationibus
vsque ad quantitatem 80. solidorum censualis, & in venditionibus
aliorum immobilium vsque ad pretium quinquaginta librarum viginti
solidos.

Item
quatuor libris censualis vsque ad octo libras pensionales, &
praetijs aliorum immobilium a quinquaginta libris vsque ad centum
libras triginti solidos.

Et
ab octo libris Cens. seu in annua pensione vsque ad 16. lib. cens. &
de praetijs aliorum immobilium de Centum libris pretij vsq; ad
ducentas libras quinqaginta sol.

Item
a 16. libris rend. vsque ad 25. libras pensionales, & de alijs
immobilibus de pretio ducentarum librarum vsque ad tercentum libras
sexaginta solidos.

Et
a viginti quinque lib. rend. vsque ad quadraginta libras Cens. Et de
praetio tercentum librarum vsque ad quingentas libras octuaginta
solidos.

Et
de quadraginta libris rend. vsque ad centum libras pens. de praetijs
aliorum immobilium de quingentis libris vsque ad mille libras: septem
libras, & decem solidos.

Et
vlterius quantumcunque ascendant pensiones, seu praecia
dictorum sensualium, & aliorum Immobilium, vltra decem
florenos aurei, siue septem libras, & decem solidos: dicti
Notarij petere, seu recipere non praesumant. Mandantes eisdem sub
poena viginti quinque librarum, & restitucionis dupli quantitatis
per eos iam receptae: Quod praesentes taxationes poenitus obseruent;
nec in fraudem huiusmodi Ordinationis, ampliores contractus siue
instrumenta; facere praesumant quam fuerint, si praesens statutum,
non fuisset factum.

70-73

QVOD NVLLUS DEBITOR
EMANCIPET FILIVM SVVM

nisi per actú
matrimonij, & quod bona per filium empt a quae fuerant Patris
possint per creditores exequi emantipatione nó obstante.

LXX.

Item cum in fraudem
creditorum per nónullos diuersis creditis oneratos fuerit hucusque
vsitatum abusiue, & presertim in partibus seu Parrochijs
forensibus vt idem debitores filios quos sub patria
potestate constitutos habent etiam minores quatuordecim
annis (14 añys) procurarent per Baiulos praedictos emancipari
quorum nomine accomodato ficto, & simulato patres ipsi
colludentes cum alijs volentibus emere bona ipsorum quae distrahuntur
per curiam ad istantiam dictorum creditorum vili praetio
emebant, & sic in finalibus creditores praedicti non valentes de
praetiis ipsorum bonorum satisfieri remanebant in eorum
creditis frustrati, & decepti, & debitores ipsi de fletu
eorum ridentes, bona ipsa sub pallio & colore dictarum
emancipationum possidebant pro ut adhuc possident; fructus, &
emolumenta colligentes a quibus nullam satisfactionem habere possunt
dicti creditores. Malitijs igitur & fraudibus eorum obviando:
Statuerunt, & ordinauerunt quod si contingat aliquas
emancipationes filiorum, vel filiarum fieri per aliquos
Patres habitatores Ciuitatis, vel Insulae Maioric.
debitores censualium, vel aliorum creditorum, quod tales
emancipationes factae citra contractum matrimonij sint ipso facto habitae
pro irritis, & nullis, & eis non obstantibus possint
executari bona quae fuerunt eorum parentum obligatorum ad
creditorum, & censualiorum parentum suotum
instantiam si possessiones, (les possessions típiques a
Mallorca) vel bona adhuc reuera essent in dominio, &
possessione parentum suorum per quascunq; personas transierint
propter fraudem praesumptam ipsorum emancipationum, &
acquisitionum bonorum.

QVOD DE PRAETIIS
BONORVM PER CVRIAM VENDITORUM

nihil tradatur ante
distributionem, colore, prouisionis & alimentationis propriae,
vel vxoris, vel liberorum nisi apareat Vxorem priorem esse tempore

LXXI.

Item ad obviandum
fraudibus, & malitijs dictorum debitorum statuerunt, &
ordinauerunt quod de coetero ex substantia, vel partia bonorum in
quibus fit executio ad instantia dictorum suorum creditorum, &
quae distrahuntur, & substrahuntur per Curiam, vel ipsorum iam
venditorum praetia deposita penes eandem Curiam, sub colore
prouisionis, & alimentationis, vel lactationis filiorum, vel alio
quouis praetextu ipsis eisdem debitorib⁹ nec filijs, neq;
vxoribus ipsorum debitorum; sub pallio obligationis, seu hypotecae
dotium illarum; nisi constet, eas esse priores, vel potiores alijs
creditoribus; ex bonis supradictis per Curiam pro executione &
distractione dictorum creditorum existentibus, vel expensis eorum,
non taxetur, vel tradatur aliquid per Baiulos in quorum, Curijs fiunt
dictae executiones, ut hactenus fuit abusiué vsitatum: si exhibitis,
& attentis, ac verificatis dictis titulis per censualerios, vel
creditores ordinarios, ipsius executionis: ipsi ordinario, ac
proceribus per eum assumendis (espacio largo; esta página está
mal escaneada) partibus auditis, constiterit bona debitorum non
sufficere ad satisfaciendum omnibus cénsualerliijs ac
creidotoribus; Et si Baiulus aliquid contrarium attentauerit teneatur
tantumdem, quantum illis taxaverit, & dederit de bonis suis
proprijs dare eisdem creditoribus: & deliberare seu in posse
depositarij deponere, absque mora, cum omnibus expensis. Et ad hoc
faciendum, compellatur per dictum Gubernatorem seu eius
locumtenentem.

CONTRA DEBITORES QVI
ABSCONDVNT ET

alienant bona
mobilia.

LXXII.

Item, cum hactenus
fraudes, & doli abundauerint debitorum, in abscondendo, &
transportando bona ipsorum mobilia, in fraudem, & maximum
damnum Creditorum ipsa bona non reperientium, tempore executionis.
Statuerunt, & ordinauerunt: quod si probatum fuerit per ipsos
creditores, vel alium ipsorum, debitorem, vel debitores suos, talia
bona mobilia, transportando abscondisse, vel ipsa alienasse dando,
vendendo, vel alias abscondisse, vel clandestiné transferendo: quod
in continenti, sine aliqua prouisione, vel declaratione, seu
sententia; sed ex sola visione probationum, talis dolosus, &
fraudulosus debitor capiatur; & captus detineatur in carcere
Regio huius Ciuitatis donec, & tandem debitum pro quo tenebatur
debitor complete soluerit, eidem, vel in posse eiusdem Curiae
deposuerit vna cum omnibus expensis per Curiam taxandis: aut de
soluendo idoneé cauerit, vel in posse eiusdem Curiae portari, seu
defferri fecerit, & posuerit, omnes res, & bona mobilia sic
dolose abscondita, vel ipsorum estimationes, si haberi non possunt,
prima taxatione Iudiciali, vna cum omnibus expensis, vt fuit dictum.
Nec cedendo bonis, a
tali carcere liberetur. Immo detineatur donec rem posuerit in posse
Curiae vt supra dictum est. Et vltra hoc, in poenam per ipsum
debitorem commisi doli, fraudis & criminis, satisfacto prius ipso
creditore, infra tres dies cótinué computandos, exsoluat pro poena
in quam ipso iure & facto incidit, decem libras: quas si soluere
non potuerit, infra dictos tres, factus non soluendo; quia qui non
habet in bonis, luat in corpore: detineatur captus in Carcere per
tres menses: quibus lapsis, liberetur a carcere, permittendo ipsum
libere abire, data facultate dicto debitori, humanitatis gratia,
soluendi dictas decem libras, infra dictos tres menses in totú nec
soluendo partem liberetur á toto, ipso fisco inuito. Quibus solutis
in continenti a carcere ut est dictum: nec sit licitum alicui
officiali liberare dictum debitorem a carcere, nec in totum nec in
partem dictas decem libras dimittere, vel relaxare Fisco inuito. Si
tamen debitor in carcere detentus, pro dicta poena non habeat nec
reperiatur in eius bonis vnde possit ali, & alimentari, quod
intimatione facta per ordinarium debitoris capti Vener. Procuratori
Regio; si eum vult alimentare: si vero ipse Regius Procurator
id facere recusauerit,. officialis ordinarius possit illum a carcere
relaxare, & non alias: Et si aliqui officiales contrarium
fecerint, ipsorum salarijs imputetur, & computentur omnes dictae
decem libre, vltra reatum periurij.

QVOD ALIQVIS NON
POSSIT PETERE PLVSQVAM
29. pentiones census debiti, &
si agitur contra aliquem igna rum, vel succedentem in facto alieno:
actor teneatur praestare cautionem, de restituendo quod obtinuerit
pro dicto censu.

LXXIII.

Item cum causae
censuum, ut plurimum tractentur, & quotidie in Curijs
ducantur in quibus iam contingit sepius allegari in aduersarium
diuersas diuersorum temporum, etiam longissimi temporis
praescriptiones, & per aliquas sententias, in rem iudicatam
transactas fuerint repulsae, admissa solum praescriptione triginta
annorum, contra annuales praestationes censuum, quae solutae non
fuerint ab anno 30. & vltra ascendendo: reiecta
prescriptione quo ad omnes viginti nouem annorum & alios
subsequentes annos. Et ita vsus, & practi;ca contrarium
actenus obseruabit. Sicque libellus formatur & querimonia pro
viginti, & nouem annis, seu petuntur pensiones, & census 29.
annorum tantum, & subsequentium, & pro illis iudicatur, &
sententiatur. Propterea approbando dictum vsum, & practicam
secundum conclusiones aliquorú Doctorum approbatas; statuerunt, &
ordinauerunt quod vbi contingat obijcere huiusmodi praescriptiones
longissimi temporis; triginta: vel quadraginta annorum, tam contra
primeuam obligationem, & actionem descendentium. ex contractu
venditionis, seu impositionis ipsius census q; contra annuales cens.
seu prestationes, & pensiones ipsorum censuum; quod tales
praescriptiones, non admittantur, contra dicta primam actionem, &
obligationem, quae per instrumentum publicum ostenditur fuisse
contractam: Immo, in continenti & ipso facto: per iudicem
repellantur: admissa solum, & dum taxat, prescriptione triginti
annorú, contra annuales pensiones, & census petitos, ab anno
trigesimo, supra ascensiué vsque ad infinitum. Pro annis vero 29. &
28. & aliis infra sequentibus, pro quibus competit actio
personalis, quae durat 30. annis, reiecta ipsa praescriptione
triginta, vel quadraginta annorum qua non
sufficit; procedatur in causa: A praedictis excepto & declarato:
quod si subuersa fuerit pocessio perceptionis huius census, per
negationem ipsius census, Iuditialiter allegando dictum censum:
non subsistere: sed eius annualem prestationem non teneri, & a
tempore subuertionis praedicto modo sequente, recurrerunt quadraginta
anni siué Iuridica interruptione; quod huiusmodi praescriptio sic
admittatur, cum in hoc omnia Iura concurrant, & concludant. Et
quia sepius, tales census 29. annorum, petuntur contra aliquem ignarum, vel
sucedente in facto alieno; scilicet cum quo, impositio, vel venditio
ipsius census non fuit celebrata nec contracta: sicque forte talis
census fuit redemptus, vel alias non
debetur per remissionem, donationem, vel venditionem, vel alium
contractum liberatorium, quam liberationem ignorat ipse reus;
Prouiderunt, ordinauerunt, & statuerunt; quod vbi contingat ipsum
actorem obtinere, per confessionem rei, vel sententiam, vel alias,
quod ante executionem, teneatur ipse actor dare sufficientem
fideiussoriam cautionem, de restituendo, (quod obtinuerit pro dicto
censu) ipsi reo, vel successoribus eius: in casu, in quo, in futurum
appareat ipsum censum fuisse redemptum, vel liberatum, vel non
deberi, vel aliás.